زونا

زونا راش های پوستی دردناکی می دهد. علت آن ویروس واریسلا زوستر است. این بیمای معمولا در  یک  سمت صورت و یا بدن ایجاد می شود و به آن هرپس زوستر گفته می شود.

این بیماری در بالغین مسن تر و افرادی که ضعف ایمنی دارند ناشی از استرس، آسیب و داروهای  خاص شایع تر است. بیشتر افرادی که مبتلا به این بیماری هستند، بهبود می یابند و مجدد به آن مبتلا نمی شوند. ولی ممکن است فردی بیش از یک بار به زونا مبتلا شود.

علل ایجاد زونا

این بیماری زمانی رخ میدهد که ویروس  عامل آبله مرغان دوباره در بدن فعال شود. پس از اینکه فردی از آبله مرغان بهبود یافت،  ویروس در ریشه های عصبی به صورت خاموش باقی می ماند. در برخی افراد، برای همیشه خاموش می ماند. در سایر موارد در زمان بیماری، استرس و یا ضعف ایمنی این ویروس بیدار می شود. برخی داروها هم ممکن است این ویروس را تحریک کنند و راش های زونا ایجاد شود.

فردی که زونا دارد دیگران را آلوده نمی کند ولی احتمال کمی وجود دارد که فردی که راش زُونا دارد، این ویروس را به سایر افرادی که آبله مرغان نگرفته اند و یا واکسن آن را نزده اند، انتقال دهد.

علائم زونا

این بیماری چند مرحله دارد. در ابتدا ممکن است سردرد و یا حساسیت به نور ایجاد شود. ممکن است بیمار علائم شبه آنفلوآنزا داشته باشد ولی تب نداشته باشد.

در ادامه ممکن است خارش، گزگز و یا درد ایجاد شود.  ممکن است راش پوستی ایجاد شود که به سمت تاول پیشروی کند. این تاول ها پر از مایع هستند و بعد خشک می شوند. ۲ تا ۴ هفته زمان می برد تا تاول ها بهبود بیابند و ممکن است از خود اسکار به جای بگذارند.

ممکن است بیمار ضعف یا گیجی داشته باشد. ممکن است درد طولانی مدت و یا راشی در صورت داشته باشد و یا تغییرات بینایی و یا راش در حال گسترس وجود داشته باشد.

درمان زونا

این بیماری با دارو بهبود می یابد. این داروها شامل داروهای ضد ویروس و یا داروهای مسکن هستند.

استفاده از داروهای ضد ویروس می تواند به بهبود زودتر راش و کاهش درد کمک کند.

چه افرادی به زونا مبتلا می شوند؟

هر فردی که مبتلا به آبله مرغان باشد ممکن است دچار زُونا شود. اگر بیمار مسن تر از ۵۰ سال باشد و یا اگر ضعف ایمنی داشته باشد، احتمال بیشتری برای ابتلا به زونا دارد.

برای بالغین واکسن زونا وجود دارد. این واکسن احتمال بروز زُونا را کاهش می دهد و از درد طولانی مدت  پس از ابتلا پیشگیری می کند.

علل زونا

این بیماری دوباره فعال شدن ویروس واریسلا زوستر است، ویروسی که عامل آبله مرغان است. پس از ابتلا به آبله مرغان، این ویروس در رشه های عصبی غیر فعال می شود و در برخی افراد دوباره فعال می شود.

انتقال زونا

مواجهه با زونا الزما باعث انتقال بیماری نمی شود. اگر فرد مبتلا به آبله مرغان نباشد و واکسن آن را هم نگرفته باشد، در مواجهه با زُونا ممکن است مبتلا به آبله مرغان شود.

اگر فرد فرم فعال زونا را داشته باشد، باید از انتشار ویروس به سایرین پیشگیری کند. تاول های پر از مایع باید در هر بخش بدن پوشیده شود.

علائم زونا

وقتی که ویروس آبله مرغان دوباره فعال شود، عامل ابتلا به زونا است. علائم اولیه زونا شامل سردرد، حساسیت به نور، و علائم شبه آنفلوآنزا، بدون تب است. در ادامه بیمار ممکن است احساس خارش، گزگز، درد  داشته باشد.

راش عامل زونا دردناک است. ریشه های عصبی که حس پوست را تامین می کند در هر سمت بدن مسیرهایی دارد. زمانی که ویروس دوباره فعال می شود، از ریشه های عصبی به ناحیه ی پوستی که با آن ها عصب رسانی می شود وارد می شود. علت آن این  است که چرا زونا یک سمت بدن را درگیر می کند و معمولا  از وسط به پشت قفسه سینه می رود. ممکن است بر روی صورت در اطراف یک چشم هم ایجاد شود. ممکن است بیش از یک ناحیه ی راش در بدن ایجاد شود.

مراحل بیماری زونا عبارتند از:

فاز مقدماتی ( پیش از ظاهر شدن راش ها)

• درد، سوزن سوزن شدن، گزگز و / یا بی حسی در ناحیه ی اطراف اعصاب  چندین روز یا هفته پیش از پدیدار شدن راش ها ایجاد می شود. این ناراحتی معمولا در قفسه سینه و یا کمر  ایجاد می شود ولی ممکن است در شکم، سر، صورت و یا گردن و یا یک سمت بازو و یا پا هم ایجاد شود.
• علائم شبه آنفلوآنزا ( معمولا بدون تب) مثل لرز، درد شکم و یا اسهال ممکن است درست قبل یا همراه با شروع راش رخ دهد.
• تورم و درد غدد لنفاوی ممکن است رخ دهد.

 مرحله ی فعال ( راش و تاول ظاهر می شود)

• ناحیه ی کوچک و باندی شکل راش ممکن است دیده شود. در هر جای بدن ممکن است دیده شود در سمت راست یا چپ بدن. تاول هم شکل می گیرد. مایع درون تاول در ابتدا تمیز است ولی ممکن است بعد از ۳ الی ۴ روز کدر شود.
• راش ممکن است بر روی پیشانی، گونه، بینی، و یا اطراف چشم ها ایجاد شود ( زونای چشمی)
• درد
• تاول ها ممکن است باز شود و یا بعد از ۵ روز خشک شود. این راش ها در حدود ۲ الی ۴ هفته بعد ترمیم می شود ولی ممکن است  جای زخم هم بر جای بماند.

نورالژی پست هرپتیک ( مرحله ی درد مزمن)

• این اختلال شایع ترین عارضه ی زُونا است. برای حداقل ۳۰ روز باقی می ماند و ممکن است برای ماه ها یا سال ها تداوم داشته باشد. این علائم عبارتند از:

– خارش، سوزش در ناحیه برای راش های اولیه

– درد دائمی که ممکن است برای سال ها پابرجا باشد.

– حساسیت شدید به لمس

• درد همراه  به طور شایع بر روی پیشانی یا قفسه سینه ایجاد می شود. این درد ممکن است غذا خوردن، خواب یا فعالیت روزانه را دشوار کند. ممکن است باعث افسردگی شود.

زونا مکن است با سایر مشکلاتی که علائم مشابه دارند اشتباه شود. راش ناشی از زُونا ممکن است با عفونت ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس و ایمپتیگو اشتباه شود. درد آن ممکن است شبیه آپاندیسیت، حمله ی قلبی، زخم و یا سردرد های میگرنی باشد.

در بیماری زونا چه مواردی رخ می دهد

زونا توسط ویروسی همانند آبله مرغان ایجاد می شود. پس از حمله ی ویروس آبله مرغان، این ویروس در اعصاب باقی می ماند. با افزایش سن، و یا بعد از استرس و یا ضعف ایمنی، این ویروس ممکن است به شکل زونا خود را نشان دهد.

ممکن است در ابتدا بیمار دچار سردرد، علائم شبه آنفلوآنزا ( معمولا بدون تب)، حساسیت به نور، خارش، گزگز، درد در ناحیه راش باشد. این درد معمولا در چند روز یا هفته قبل از شکل گیری راش در یک سمت بدن ایجاد می شود. راش ها در حدود ۲ الی ۴ هفته بعد بهبود می یابد ولی ممکن است اسکار های طولانی مدتی ایجاد شود.

بیشتر بیماران مبتلا به زونا دوباره ممکن است مبتلا به این بیماری شوند.

عوارض  زونا

تاخیر درمان و یا عدم درمان این بیماری ممکن است خطر عوارض این بیماری را افزایش دهد.

عوارض بیماری زونا عبارتند از:

• درد پس از زونا، این درد بعد از ۱ ماه برطرف نمی شود. ممکن است برای ماه ها یا حتی سال ها پس از ترمیم زُونا ادامه داشته باشد. این اختلال در افراد ۵۰ ساله یا بالاتر و دچار ضعف  ایمنی در اثر بیماری هایی مثل دیابت و یا ایدز شایع تر است.
• انتشار تاول های زوستر به بخش های دیگر بدن و اثر بر قلب، ریه، کبد، پانکراس، مفاصل، روده. عفونت ممکن است به اعصاب کنترل کننده ی حرکات منتشر شود و ممکن است ضعف گذرا بدهد.
• عوارض اعصاب مغزی. اگر زونا بر روی اعصاب مغزی اثر داشته باشد، ممکن است عوارض زیر رخ دهد:
• التهاب، درد، کاهش حس در یک یا هر دو  چشم.  عفونت ممکن است بینایی را دچار اختلال کند. راش ممکن است  در یک سمت بدن و یا در نوک بینی ظاهر شود ( نشانه ی هوچینسون).
• درد شدید گوش، راش اطراف  گوش، دهان، صورت، گردن، پوست سر، و کاهش حرکت اعصاب صورتی ( سندرم رمزی هانت). سایر علائم ممکن است شامل کاهش شنوایی، گیجی، صدای زنگ در گوش باشد. کاهش حس چشایی و خشکی دهان و چشم ممکن است رخ دهد.
• التهاب و شاید انسداد رگ خونی که ممکن است سکته ی مغزی بدهد.
• جای زخم و یا تغییر رنگ پوست
• عفونت باکتریایی بر روی تاول ها
• ضعف عضلانی در  ناحیه ی عفونی پوست قبل، در زمان ویا بعد از دوره ی ابتلا به زونا

چه مواردی خطر ابتلا به بیماری زونا را افزایش می دهد

• ابتلا به آبله مرغان
• سن بالاتر از ۵۰ سال
• ضعف ایمنی در اثر بیماری دیگر مثل دیابت و یا عفونت ایدز
• استرس و یا تروما
• سرطان و یا درمان سرطان
• استفاده از داروهایی که بر روی دستگاه ایمنی اثر دارد مثل استروئید ها و یا درمانی که پس از پیوند عضو استفاده می شود.

اگر زن بارداری مبتلا به آبله مرغان شود، نوزاد وی در خطر بالایی برای ابتلا به زونا در ۲ سال اول زندگی قرار دارد. اگر کودکی در سال اول زندگی مبتلا به آبله مرغان شود، در خطر بالایی برای ابتلا به زونا در دوران کودکی قرار دارد.

درد پس از زونا عارضه ی شایع زونا است که برای حداقل ۳۰ روز ادامه دارد و ممکن است برای ماه ها یا سال ها ادامه داشته باشد. می توان خطر زونا  و یا پست هرپتیک نورالژیا را با واکسن زونا کاهش داد.

زمان کمک گرفتن از پزشک

اگر شما فکر می کنید که مبتلا به زونا هستید باید فورا توسط پزشک ویزیت شوید. درمان اولیه با داروهای ضد ویروس ممکن است درد را کاهش دهد و از عوارض زُونا پیشگیری کند.

اگر بیمار برای بیش از ۱ ماه از بهبود زخم ها همچنان درد  شدید دارد، باید توسط پزشک ویزیت شود.

پزشکانی که می توانند برای درمان زونا به شما کمک کنند:

• پزشک خانواده
• متخصص داخلی
• متخصص پوست
• متخصص اعصاب

تست ها و معاینات لازم برای بررسی زونا

پزشک معمولا می تواند با بررسی ناحیه ی راش در  یک سمت بدن این بیماری را تشخیص دهد. اگر تشخیص زُونا واضح نباشد، پزشک ممکن است تست های آزمایشگاهی را مطرح کند، بیشتر تست های هرپسی، که سلول هایی هستند که از تاول برداشته می شود.

مروری بر درمان های زونا

درمانی برای زونا وجود ندارد ولی درمان ممکن است طول مدت بیماری را کاهش دهد و از عوارض آن پیشگیری کند.

 گزینه های درمانی عبارتند از:

• داروهای ضد ویروس برای کاهش درد و مدت بیماری زونا
• داروهای ضد درد، ضد افسردگی و کرم های موضعی برای بهبود دردهای طولانی مدت

درمان اولیه

اگر این داروها در ۳ روز اول مشاهده ی راش ها شروع شود، احتمال بروز عوارض دراز مدت مثل درد پس از ضایعات زونا کم تر می شود.

شایع ترین درمان ها برای زونا شامل موارد زیر است:

• داروهای ضد ویروس مثل آسیکلوویر، فام سیکلوویر، و یا وال سیکلوویر. این داروها برای کاهش درد و طول مدت بیماری زونا کاربرد دارد.
• داروهای بدون نسخه موثر در درمان درد ناشی از زونا مثل استامینفن، و یا ایبوپروفن، برای کاهش درد و یا کاهش طول اثر بیماری زونا.
• آنتی بیوتیک های موضعی که به طور مستقیم بر روی پوست برای بهبود عفونت روی تاول استفاده می شود.

در موارد شدید بیماری زونا، برخی پزشکان ممکن است برای بیماران همراه با داروهای ضد ویروس از کورتن استفاده کنند. ولی کورتون ها خیلی برای بیماری زونا کاربرد ندارد.

درمان های مداوم

اگر بیمار دردی داشته باشد که یک ماه پس از ترمیم راش زونا پابرجا باشد، پزشک ممکن است درد پس از زونا را تشخیص دهد ( شایع ترین عارضه ی زونا ). این اختلال ممکن است باعث درد برای ماه ها یا سال ها شود. درمان برای کاهش درد این عارضه شامل موارد زیر است:

• داروهای ضد افسردگی مثل داروهای ضد افسردگی ۳ حلقه ای ( برای مثال آمی تریپتیلین).
• داروهای بی حسی موضعی مثل بنزوکائین که در اشکال بدون نسخه در دسترس است. برچسب های لیدوکائین مثل لیدودرم تنها با تجویز پزشک قابل استفاده است.
• داروهای ضد تشنج مثل گاباپنتین و یا پرگابالین.
• اپیوئید ها مثل کدئین
• سایر داروهای موثر برای درمان درد مثل گاباپنتین اناکاربیل ( هوریزانت)

کرم های موضعی شامل کاپساسین هستند که اثرات تسکینی ضد درد دارد. این دارو ممکن است در برخی افراد تحریک و سوزش پوست بدهد.

درمان این بیماری اگر وضعیت بدتر شود

در برخی موارد، زونا عوارض دراز مدتی می دهد. درمان ها به عوارض خاص بیماری بستگی دارد:

• درد عصبی پس از زونا، این درد برای ماه ها و یا حتی سال ها پس از ترمیم راش های زُونا ادامه دارد. داروهای خاصی مثل داروهای ضد تشنج، ضد افسردگی و اپیوئید ها می توانند برای تسکین درد استفاده شود. بیشتر موارد این نوع درد در مدت یک سال بهبود می یابد.
• زونای چشمی که ممکن است بینایی را تحت الشعاع قرار دهد. درمان ممکن است شامل استراحت، کمپرس یخ، و یا داروهای ضد ویروس باشد.
• اگر ویروس زونا بر روی اعصاب مغزی اثر داشته باشد، ممکن است عوارض جدی بدهد که صورت، چشم ها و بینی و مغز را درگیر کند. درمان بستگی به محل ضایعه و نوع آن دارد.

پیشگیری از زونا

هر فرد مبتلا به آبله مرغان ممکن است در ادامه زندگی مبتلا به زونا شود. واکسن زونا ممکن است به پیشگیری کمک کند و یا ممکن است درد آن را تخفیف دهد. واکسن زونا، زوستاواکس نام دارد. این دارو برای بالغین ۶۰ سال و یا مسن تر کاربرد دارد که قبلا مبتلا به زُونا نشده باشند.

اگر فردی هرگز به آبله مرغان مبتلا  نشده باشد و واکسن آن را هم نزده باشد، باید از تماس با فرد مبتلا به زونا یا آبله مرغان اجتناب کند.

اگر فرد مبتلا به زونا است باید از تماس با افراد تا زمان بهبود تاول ها اجتناب کند. بویژه در مورد افراد در معرض خطر شامل:

• زنان باردار، شیرخواران، اطفال، و یا هر فردی که تا بحال مبتلا به آبله مرغان نشده است.
• بیماران
• ضعف سیستم  ایمنی ( دیابت یا ایدز)

درمان در خانه برای زونا

• نباید تاول  ها کنده شود.
• استفاده از  کمپرس سرد و مرطوب برای تسکین علائم. لوسیون هایی مثل کالامین ممکن است پس از کمپرس مرطوب استفاده شود.
• استفاده از کرم های موضعی ضد التهاب به دستور پزشک
• اگر پوست روی ناحیه عفونی است باید از پزشک در مورد کرم های  آنتی بیوتیکی سوال کنید.
• استفاده از داروهایی برای تسکین درد بعد از زونا
• استفاده از داروهای بدون نسخه ضد درد مثل استامینفن و یا ایبوپروفن برای تسکین درد و یا در زمان حملات زونا و یا درد ناشی از نورالژی پس از زونا. برخی داروها مثل استامیفن ( تیلنول) و استفاده از مقادیر زیاد استامینفن می تواند مضر باشد.

اگر درمان در خانه کمک کننده نباشد، باید به پزشک اطلاع داده شود.

گزینه های درمانی برای زونا

داروهای موثر برای درمان راش در مرحله ی فعال ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروهای ضد درد بدون نسخه مثل استامینفن و یا ایبوپروفن  برای کاهش درد.
• داروهای ضد ویروس برای کاهش درد و طول مدت بیماری زونا.
• آنتی بیوتیک های موضعی که مستقیما بر روی پوست استفاده  می شود، برای توقف عفونت روی تاول ها.

داروهایی که برای درمان درد پس از زونا کاربرد دارد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروهای ضد افسردگی ۳ حلقه ای مثل آمی تریپتیلین
• داروهایی که به صورت موضعی کاربرد  دارند مثل کرم ها و یا پچ های پوستی شامل کاپساسین و یا لیدوکائین
• داروهای ضد تشنج مثل گاباپنتین و یا پرگابالین
• تزریقات استفاده شده برای بلوک عصبی
• ترامادول و سایر داروهای مخدر مثل کدئین، اکسی کودون و مورفین

سایر درمان های مورد استفاده برای زونا

• طب سوزنی: برای تسکین درد کاربرد دارد.
• بیوفیدبک
• تحریک عصبی الکتریکی عرض پوست TENS

درمان های روانپزشکی برای کمک به تسکین دردهای طولانی مدت مثل درمان رفتاری شناختی که ممکن است کمک کننده باشد. این درمان شامل تکنیک هایی مثل ریلاکسیشن و ورزش های تنفسی است.

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com