کم خونی ( آنمی )

کم خونی علل گوناگونی دارد. می تواند به علت یک قاعدگی و خونریزی ماهیانه در خانم ها باشد و یا اینکه مشکلی حاد را مطرح کند همانند انواع مختلف سرطان های خون. لذا بررسی علل آن مهم می باشد. معمولا علائم کلی مشابهی دارند، مثل رنگ پریدگی، تنگی نفس و کم رنگ شدن ملتحمه ی چشم.

کم خونی یا آنمی چه نوع اختلالی است؟

آنمی وضعیتی است که خون نمی تواند گلبول های قرمز سالم و یا هموگلوبین کافی داشته باشد. هموگلوبین بخش اصلی گلبول های قرمز است که به اکسیژن  متصل می شود. اگر گلبول های قرمز غیرطبیعی باشند و یا تعداد آن ها کم باشد، و یا این که هموگلوبین غیر طبیعی و یا کم باشد، اکسیژن کافی به سلول های بدن نمی رسد. علائم آنمی – همانند خستگی – به این علت رخ می دهد که اندام های بدن نمی توانند به درستی عمل کنند.

آنمی شایع ترین وضعیت خونی است که  در ایالات متحده دیده می شود. این اختلال بر روی حدود ۳.۵ ملیون آمریکایی اثر می گذارد. زنان و افراد دچار بیماری های مزمن در خطر زیادی برای ابتلا به آنمی هستند. عوامل مهمی که باید به یاد داشته باشیم عبارتند از:

• اشکال مشخصی  از  آنمی که ارثی هستند و ممکن است شیرخواران در زمان تولد به آن مبتلا شوند.
• زنان  در سال های باروری در معرض ابتلا به  آنمی فقر آهن هستند، علت آن  کمبود خون ناشی از قاعدگی و افزایش  تقاضای خون در طی بارداری می باشد.
• بالغین مسن هم ممکن است در خطر  قابل توجهی برای آنمی باشند، علت آن رژیم نامناسب و سایر بیماری های پزشکی دیگر می باشد.

آنمی انواع بسیاری  دارد. تمام این موارد از نظر  علل و درمان  با هم  متفاوتند. آنمی فقر آهن،  شایع ترین نوع کم خونی است،  و با تغییرات رژیم و مکمل های آهن قابل درمان است. برخی انواع کم خونی – همانند آنمی که در طی بارداری ایجاد می شود – ممکن است حتی به عنوان یک فرآیند طبیعی هم  لحاظ شود.  در حالی که، برخی انواع آنمی ممکن است  مشکلات طولانی و دائمی  را  برای  روی  سلامتی فرد  ایجاد کند.

علل ایجاد آنمی چیست؟

بیش از ۴۰۰ نوع آنمی وجود دارد، که در ۳ دسته قرار می گیرند:

• کم خونی ناشی از ، از دست دادن خون
• کم خونی ناشی از کاهش و یا اختلال در تولید گلبول های قرمز
• کم خونی ناشی از تخریب گلبول های قرمز

آنمی ناشی از، از دست دادن خون:

گلبول های قرمز در طی خونریزی از دست می روند، که ممکن است به مرور زمان و  به آرامی رخ دهد و اغلب غیر قابل شناسایی است. این نوع خونریزی مزمن معمولا باعث  ایجاد موارد زیر می شود:

• درگیری های سیستم گوارشی ( معدی – روده ای) شامل زخم گوارشی، هموروئید ( بواسیر )، گاستریت (  التهاب معده ) و سرطان
• کاربرد داروهای  ضد التهابی غیر استروئیدی ( NSAIDs) از جمله آسپرین و یا ایبوپروفن، که ممکن است زخم و یا گاستریت ایجاد شود.
• قاعدگی  و  تولد کودک برای زنان، بویژه اگر خونریزی قاعدگی زیاد باشد و اگر بارداری های متعددی وجود داشته باشد.

آنمی ناشی از کاهش تولید  و  یا تولید نابه جای گلبول های قرمز:

در این فرم از کم خونی، ممکن است بدن تعداد کمی گلبول قرمز بسازد و یا گلبول های قرمزی بسازد که نتوانند به درستی کار کنند، در نتیجه آنمی دیده می شود. گلبول های قرمز ممکن است نابجا باشند و یا کاهش یابند، علل آن  وجود گلبول های قرمز غیر طبیعی و یا کمبود مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز برای کارکرد مناسب گلبول های قرمز می باشد. علل این آنمی، شامل موارد زیر است:

• آنمی داسی شکل
• آنمی فقر آهن
• کمبود ویتامین
• مشکلات مربوط به مغز استخوان و سلول های بنیادی
• سایر وضعیت های بالینی
• آنمی داسی شکل

آنمی داسی شکل نوعی اختلال ارثی است که بر روی آمریکایی های آفریقایی اثر دارد.  در این بیماری به علت نقص ژنتیکی در  گلبول های قرمز، آن ها  هلالی شکل می شوند. به سرعت شکسته می شوند، پس اکسیژن وارد اعضا نمی شود و در نتیجه آنمی ایجاد می شود. گلبول های قرمز هلالی شکل ممکن است در عروق ریز گیر کنند و در نتیجه آن درد ایجاد می شود.

آنمی فقر آهن:

به علت فقدان آهن در بدن رخ می دهد. مغر استخوان در بخش مرکزی استخوان برای تولید هموگلوبین آهن نیاز دارد،  هموگلوبین بخشی از گلبول قرمز است که اکسیژن را به سمت اندام های بدن به حرکت در می آورد. اگر آهن کافی وجود نداشته باشد، بدن نمی تواند به اندازه کافی هموگلوبین برای گلبول های قرمز تولید کند.  این امر باعث ایجاد آنمی فقر آهن می شود. علل این نوع آنمی ممکن است موارد زیر باشد:

رژیم فقیر از نظر آهن، بویژه در شیرخواران، اطفال،  نوجوانان و گیاه خواران

نیاز متابولیک در زمان بارداری و شیردهی که ذخایر آهن زن را از بین می برد.

• قاعدگی
• خون دادن زیاد
• فعالیت زیاد
• مشکلات گوارشی از جمله بیماری کرون و یا برداشت جراحی بخشی از معده و یا روده ی کوچک
•  داروهای خاص، غذاها ی خاص و نوشیدنی های کافئین دار

آنمی ناشی از کمبود ویتامین:

این نوع کم خونی ممکن است زمانی رخ دهد که ویتامین B12 و اسید فولیک کم باشند. این دو ویتامین برای ساخت و تکامل گلبول های قرمز لازم هستند. وضعیت هایی که باعث ایجاد آنمی  در اثر نقائص ویتامین های مذکور می شوند، عبارتند از:

• آنمی مگالوبلاستیک: در اثر نقائص ویتامین B12  و یا فولات و یا هر دو رخ می دهد.
• آنمی پرنیشیوز ( آنمی بدخیم) : بازجذب ضعیف ویتامین B12  در اثر وضعیت هایی از جمله بیماری کرون، عفونت انگلی روده، برداشت جراحی بخشی از معده و یا روده و یا عفونت ویروس نقص ایمنی اکتسابی ( ایدز)
• نقائص رژیمی : خوردن مقدار کم و یا عدم مصرف گوشت  غذا ممکن است موجب کمبود ویتامین B12 شود،  در حالی که اگر غذا را زیاد بپزیم و یا سبزیجات کمی مصرف شود، ممکن است نقص اسید فولیک دیده شود.
• سایر علل نقائص ویتامینی که عبارتند از: بارداری، داروهای خاص، سوء مصرف الکل، بیماری های روده از جمله اسپروی تروپیکال و بیماری سلیاک
  در اوایل بارداری، فولیک اسید کافی می تواند به پیشگیری از نقائص طناب عصبی در جنین کمک کند از جمله در اختلالی به نام اسپینا بیفیدا.

مشکلات مربوط به مغز استخوان و سلول های بنیادی:

این مشکلات ممکن است از تولید گلبول های قرمز کافی در بدن جلوگیری کنند. برخی از سلول های بنیادی که در مغز استخوان یافت می شود به گلبول های قرمز تبدیل می شوند.  اگر سلول های بنیادی کاهش یابند، نقص داشته باشند، و یا باسایر سلول ها  از جمله سلول های سرطانی متاستاتیک جایگزین شوند، ممکن است در این حالت ها آنمی رخ دهد. آنمی باعث ایجاد مشکلات مغز استخوان و یا سلول های بنیادی می شود، شامل موارد زیر:

• آنمی آپلاستیک زمانی رخ می دهد کاهش مشخصی در تعداد سلولهای بنیادی وجود دارد و یا این سلول ها کلا وجود ندارند. آنمی آپلاستیک می تواند زمینه ارثی داشته باشد، و ممکن است بدون علت مشخصی هم رخ دهد و  یا  زمانی رخ می دهد که  در اثر دارو، اشعه، شیمی درمانی و یا عفونت،  مغز استخوان آسیب دیده باشد.
• تالاسمی زمانی رخ می دهد که گلبول های قرمز نمی توانند بالغ شوند و یا به درستی رشد نکنند. تالاسمی یک وضعیت ارثی است که در  افراد مدیترانه، آفریقا، خاورمیانه و جنوب شرقی آسیا رخ می دهد. این وضعیت می تواند از حد  خفیف تا حد کشنده باشد، شدیدترین فرم آن آنمی کولی نام دارد.
• مواجهه با سرب برای مغز استخوان سمی است و باعث  کاهش تعداد گلبول های قرمز می شود. مسمومیت با سرب در اثر مواجهه ی شغلی در بالغین رخ می دهد.

کم خونی همراه با سایر مشکلات:

این وضعیت معمولا زمانی رخ می دهد که هورمون های کمی برای تولید گلبول قرمز لازم باشد. وضعیت های مسبب این نوع از کم خونی شامل موارد زیر می باشد:

• بیماری پیشرفته کلیوی
• کم کاری تیروئید ( هیپوتیروئیدیسم )
• سایر بیماری های مزمن، از جمله سرطان، عفونت و لوپوس و دیابت و آرتریت روماتوئید ( روماتیسم مفصلی)
• سن بالا
• آنمی ناشی از تخریب گلبول های قرمز

هنگامی که گلبول های قرمز شکننده می شوند و نمی توانند در برابر استرس معمول سیستم جریان خون مقاومت کنند، ممکن است دچار پارگی شوند، و در نتیجه آنمی همولیتیک رخ می دهد. آنمی همولیتیک می تواند در زمان تولد و یا در زمان دیرتری ایحاد شود. برخی اوقات علت شناخته شده ای برای آن وجود ندارد. علل شناخته شده برای آنمی همولیتیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات ارثی از جمله آنمی داسی شکل و تالاسمی
• عوامل استرس زا از جمله عفونت ها، داروها، زهر مار و یا عنکبوت و یا غذاهای خاص
• سمیت ناشی از بیماری کلیوی و یا کبدی
• حمله نامناسب  سیستم ایمنی ( که به عنوان بیماری همولیتیک  تازه متولدین شناخته می شود ، هنگامی که در جنین و یا در خانم باردار رخ می دهد).
• گرافت های عروقی، دریچه های مصنوعی قلب، تومورها، سوختگی شدید، مواجهه با مواد شیمیایی، فشار خون شدید و اختلالات انعقادی
• در موارد نادر، طحال بزرگ شده می تواند گلبول های قرمز را به دام بیندازد و آن ها را قبل از پایان عمرشان در جریان خون تخریب کند.

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com