زخم معده و زخم اثنی عشر چه تفاوتی با هم دارند؟

زخم معده و زخم دوازدهه از انواع زخم های گوارشی موسوم به پپتیک اولسر هستند. تمایز اصلی بین هر کدام از آن ها قسمت های مختلف دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می دهند. به صورت همزمان یک شخص می تواند هر دوی این وضعیت ها را داشته باشد. برخی از علل شایع ایجاد پپتیک اولسر شامل افزایش اسید معده، عفونت باکتریایی و مصرف داروهای خاص است.

در این مقاله، ما به بررسی تفاوت های زخم معده و زخم اثنی عشر و همچنین چگونگی تشخیص آن ها توسط متخصص گوارش خواهیم پرداخت.

زخم معده و اثنی عشر چیست؟

زخم معده و دوازدهه (همون اثنی عشر) دو نوع رایج پپتیک اولسر هستند که در مجاری دستگاه گوارش زخم باز ایجاد میکنند.

زخم معده یا Gastric ulcers همانطور که از نامش پیداست در لایه داخلی معده ایجاد میشود.
و زخم اثنی عشر یا دوازدهه در لایه داخلی دوازدهه که قسمت ابتدایی و فوقانی روده کوچک است، ایجاد می شود.

علائم

علائم هر دو زخم به طور کلی مشابه یکدیگر است. شایع ترین شکایت بیماران مبتلا به این زخم ها، درد و سوزش در معده است.

زخم های دوازدهه معمولا پس از غذا خوردن باعث شکم درد میشوند. این درد معمولا به خوبی به داروها یا غذاهایی که اسید معده را کاهش می دهند پاسخ دهد، اما با کاهش اثر داروها درد معمولا باز خواهد گشت.

درد شکم ناشی از زخم اثنی عشر ممکن است هنگام خالی شدن معده، مثلاً بین وعده های غذایی، شب ها یا در ابتدای صبح، بدتر شود.

سایر علائم شایع زخم های پپتیک شامل موارد زیر است:

سوزش سر دل
سوء هاضمه
احساس پر بودن، حتی وقتی معده خالی باشد
نفخ
گاز
حالت تهوع

برخی از افراد مبتلا به این زخمها عدم تحمل مواد غذایی خاصی نیز دارند. این غذاها ممکن است فرد را بیمار کرده یا ممکن است علائم مربوط به زخم را بدتر کند.

علائم کمتر شایع و شدیدتر این زخم ها شامل موارد زیر است:

احساس سبک شدن سر
کاهش وزن
مشاهده خون در مدفوع
استفراغ
استفراغ خونی
دشواری در نفس کشیدن

علل

زخمهای گوارشی پپتیک از آسیب یا فرسایش پوشش محافظ دستگاه گوارش ناشی می شوند.

موارد زیر می توانند در پیدایش زخم گوارشی سهیم باشند:

افزایش تولید و ترشح اسید معده
عدم تعادل دستگاه گوارش
مشکلات مربوط به موکوس و لایه محافظ داخلی دستگاه گوارش

موارد زیر در بروز ۳ وضعیت بالا دخیل هستند:

عفونتهای باکتریایی، مثل عفونت هلیکوباکتر پیلوری
و برخی داروهای مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)

عوامل خطر

ژنتیک و شیوه زندگی نامناسب فرد می تواند خطر ابتلا به زخم معده و اثنی عضر را افزایش دهد. اگر اعضای خانواده دارای زخم معده باشند، به احتمال زیاد در فرزندان نیز چنین مشکلی وجود خواهد داشت. علاوه بر این، استعمال سیگار و محصولات دخانی نیز می تواند خطر ابتلا به زخم های گوارشی در افرد را افزایش دهد.

سایر عوامل خطرزا عبارتند از:

بالای ۷۰ سال سن داشتن
داشتن سابقه زخم معده یا اثنی عشر
ترومای جسی اخیر

غیر از NSAID ها، سایر داروها زیر نیز می توانند خطر ابتلا به این زخم ها را افرایش دهد:

ضد انعقادها
استروئیدها
مهار کننده های انتخاب مجدد سروتونین یا SSRI ها

سایر رسک فاکتورها عبارتند از:

الکل
غذاهای پرادویه
غذاهای فرآوری شده
استرس

تشخیص

علائم زخم گوارشی می تواند مشابه بیماری ها و مشکلاتی مانند سنگ کیسه صفرا یا بیماری ریفلاکس معدی-مری باشد؛ که معمولاً به آن GERD گفته می شود. در هر صورت تشخیص باید دقیق باشد تا درمان متناسب با آن در نظر گرفته شود.

تست های تشخیص رایج در پپتیک اولسر:

تاریخچه پزشکی
شرح حال
آزمایش خون
آزمایش مدفوع
آندوسکوپی برای جستجوی زخم
بلع باریم

درمان

برای بیشتر افراد، درمان زخم های گوارشی شامل مصرف داروهایی است که موارد زیر را محقق کنند:

کاهش میزان اسید معده
تقویت لایه محافظ و پوشش مخاطی معده و دوازدهه

این داروها ممکن است در دسته های زیر قرار بگیرند:

مهار کننده های پمپ پروتون (PPI)، از جمله امپرازول، پنتوپرازول و لانسوپرازول
آنتاگونیست های گیرنده H2: از جمله رانیتیدین، فاموتیدین و سایمتیدین
محافظ مخاط: مانند سوکرالفات
آنتی اسیدها: مانند کربنات کلسیم و بی کربنات سدیم

اگر عفونت هلیکوباکتر پیلوری مسئول ایجاد زخم معده و زخم دوازدهه باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک هایی را برای از بین بردن باکتری تجویز کند.

عوارض

زخم های درمان نشده می توانند عوارضی جدی برای شخص ایجاد کنند. زخم پپتیک در موارد نادر می تواند به سوراخ شدن دیواره معده یا روده منجر شود. سوراخ شدن این بخش ها می تواند فرد را در معرض خطر جدی ایجاد عفونت در حفره شکمی قرار دهد. نام پزشکی این عفونت پریتونیت (التهاب و عفونت صفاق شکمی یا پریتوئن) است.

التهاب ناشی از زخم همچنین می تواند بخشی از دستگاه گوارش را مسدود کند. این انسداد باعث بروز مشکلات زیر میشود:

احساس پری شکم حتی بعد از خوردن یک وعده غذایی کوچک
استفراغ مکرر
از دست دادن وزن
یا سوء تغذیه

علاوه بر این، زخم ها می توانند باعث خونریزی داخلی شوند. اگر این خونریزی به آرامی بیشتر شود، می تواند به کم خونی منجر شود. علائم کم خونی می تواند شامل خستگی، پوست کم رنگ و تنگی نفس باشد.

اگر خونریزی شدید باشد، ممکن است فرد در استفراغ یا مدفوع خود خون مشاهده کند. هرکسی که علائم خونریزی شدید داخلی داشته باشد، باید به دنبال فوریت های پزشکی باشد.

پیشگیری

همیشه پیشگیری از بروز زخم معده امکان پذیر نیست. با این حال، کاهش ریسک ابتلا (به عنوان مثال با ترک مصرف دخانیات و خوردن یک رژیم غذایی سالم) ممکن است به پیشگیری از این علایم ناخوشایند گوارشی جلوگیری کنند.

افرادی که از داروهای NSAID یا داروهای دیگری استفاده می کنند که باعث ایجاد زخم پپتیک شوند، باید در مورد مدیریت خطرات مرتبط با زخم با پزشک خود صحبت کنند.

خلاصه

زخم معده و زخم دوازدهه هر دو نوع زخم پپتیک هستند. آنها می توانند باعث بروز درد و علائم دیگری در دستگاه گوارش شوند. درمان این زخم ها معمولاً شامل مشخص کردن علت اصلی و مصرف داروهای مناسب از جمله داروهای کاهش اسید معده است. در صورت عدم رسیدگی و درمان به موقع، این زخم ها می توانند عوارض جدی در شخص ایجاد کنند.