اسپیرومتری یک تست رایج در بیماری های تنفسی شایع

اسپیرومتری یا (Spirometry) یک آزمایش استاندارد است که پزشکان از آن برای سنجش میزان عملکرد ریه های بیماران تنفسی استفاده می کنند. این آزمایش با اندازه گیری جریان هوا ورودی و خروجی در ریه های بیماران همراه است.

برای انجام آزمایش اسپیرومتری، بیمار مینشیند و در داخل دستگاهی به نام اسپیرومتر یا (spirometer) نفس می کشد. این وسیله دم و بازدم بیمار را با دقت اندازه گیری کرده و ثبت میکند. تست های اسپیرومتری برای تشخیص بیماری ها و مشکلات زیر مورد استفاده قرار میگیرد:

• بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD)
• آسم
• بیماری محدود کننده ریه (مانند فیبروز بینابینی ریوی)
• و سایر اختلالات موثر بر عملکرد ریه

اسپیرومتری اغلب به عنوان تست هایی شناخته میشود که در گروه آزمایش هایی تحت عنوان تست عملکرد ریوی قرار میگیرد.

چگونه برای این تست آماده شویم؟

• اصولا بیماران باید حداقل برای ۱ ساعت قبل از انجام اسپیرومتری به هیچ وجه سیگار نکشند.
• علاوه بر سیگار، در روز انجام تست باید از مصرف مشروبات الکلی خودداری شود.
• علاوه بر این خوردن بیش از حد در یک وعده غذایی، می‌تواند بر توانایی تنفسی شما تأثیر بگذارد. بنابراین غذای زیادی نخورید و سعی کنید که در روز تست کمتر از حد همیشگی خود غذا بخورید.
• برخی از لباس ها به دلیل تنگ بودن تنفس بیماران و حتی افراد عادی را با مشکل مواجه میکنند. اطمینان حاصل کنید که لباس شما تنگ نیست.

روش اسپیرومتری

تست اسپیرومتری معمولاً حدود ۱۵ دقیقه طول خواهد کشد و بطور کلی در مطب پزشک قابل انجام است. روش انجام تست در ادامه توضیح داده شده است:

1. برای انجام این تست بیمار روی یک صندلی می نشیند. پزشک یا پرستار یک کلیپ کوچک را روی بینی بیمار قرار می دهد تا هر دو سوراخ بینی بیمار مسدود شود و او از طریق بینی نباند نفس بکشد. پس از آن پزشک یک وسیله کوچک شبیه ماسک را در دهان بیمار قرار می دهد.
2. در مرحله بعد پزشک از بیمار می خواهد که در داخل ماسک یک نفس عمیق بکشد و آن را برای چند ثانیه نگه دارد سپس از طریق ماسک یک بازدم عمیق انجام دهد و هوا را از ریه های خود خارج کند.
3. این کار حداقل برای ۳ بار دیگر باید انجام شود تا پزشک مطمئن شود که نتایج سازگار و نزدیک به هم است. (نتایج تنفس نباید با هم چندان اختلاف داشته باشند). اگر نتایج با هم همخوانی نداشته باشد، این تست آنقدر تکرار می شود تا ۳ نتیجه نزدیک به هم به دست بیاید.

اگر در انجام تست اسپیرومتری شواهدی از اختلال تنفسی در بیمار وجود داشته باشد، پزشک به بیمار یک داروی استنشاقی تحت عنوان برونکودیلاتور یا (bronchodilator) خواهد داد. پس از استنشاق دارو به داخل ریه ها به بیمار اجازه داده می شود که به مدت ۱۵ دقیقه استراحت کند. برونکودیالتور مسیرهای هوایی را باز میکند و باعث بهبود تنفس خواهد شد. پس از ۱۵ دقیقه استراحت و تاثیر دارو، پزشک دوباره از بیمار تست اسپیرو متری میگیرد. پس از آن نتایج دو تست را با هم مقایسه خواهد کرد. پزشک میخواهد بداند که آیا تجویز برونکودیلاتور به بهبود تنفس کمک کرده است یا خیر.

اگر از اسپیرومتری برای نظارت بر اختلالات تنفسی مانند آسم یا COPD صورت بگیرد باید سالی ۱ بار یا  دو سال یک بار این تست برای بیماران انجام داده شود تا تغییرات تنفس در افراد مبتلا به این بیماری مورد ارزیابی قرار گرفته و کنترل شود. به افرادی که مشکل تنفسی شدیدتری دارند یا مشکلات تنفسی دارند که به خوبی کنترل نشده است، توصیه می شود که آزمایش های اسپیرومتری مکررا انجام دهند.

عوارض جانبی اسپیرومتری

چند عارضه می تواند در طول یا بعد از آزمایش اسپیرومتری ایجاد شود. ممکن است بلافاصله بعد از انجام تست احساس سرگیجه یا احساس تنگی نفس کنید. در موارد بسیار نادر، آزمایش ممکن است باعث مشکلات شدید تنفسی شود. این آزمایش نیازمند کمی تلاش برای نفس کشیدن است بنابراین اگر اخیر مشکل قلبی داشته اید صبر کنید تا وضعیت قلبی شما بهبود پیدا کند و بعد از آن تست بگیرید.

مقادیر طبیعی اسپیرومتری و چگونگی خواندن نتایج آزمون

نتایج عادی برای آزمایش اسپیرومتری در افراد مختلف متفاوت است. نتایج به فاکتورهایی مانند سن، قد، نژاد و جنسیت بیمار بستگی دارند. پزشک قبل از انجام آزمایش، بر اساس این فاکتورها نتایجی را برای بیمار پیش بینی میکند. وقتی بیمار آزمون را انجام داد، پزشک نتیجه پیش بینی شده و نتیجه واقعی تست را با هم مقایسه میکند. اگر نتایج تست واقعی اسپیرومتری بیمار ۸۰ درصد (یا بالاتر) با نتایج پیش بینی شده همخوانی داشته باشد، نشان دهنده این است که نتیجه تست بیمار نرمال بوده است.

اسپیرومتری دو عامل مهم را اندازه گیری می کند:

• ظرفیت حیاتی اجباری (FVC)
• و حجم هوای خروجی در۱ ثانیه از بازدم اجباری (FEV1)

عبارت FVC در اصل مخفف (Forced Vital Capacity) است و اشاره به حجم هوایی دارد که میتوان بعد از یک دم عمیق با حداکثر توان آن را از داخل شش ها خارج کرد. و عبارت FEV1  نیز مخفف عبارت (Forced Expiratory Volume in First Second) است.

پزشکی که نتایج را ارزیابی میکند نگاه ویژه ای به کسر FEV1 / FVC دارد. اگر راه های هوایی شما دچار انسداد شده باشد مقدار هوایی که میتوانید در حالت طبیعی از ریه های خود خارج کنید کاهش پیدا خواهد کرد. این جمله به معنی آن است که نتایج FEV1 و FEV1/FVC کمتر از حد نرمال خواهد بود.

اندازه گیری FVC

یکی از اندازه گیری های اولیه اسپیرومتری FVC است و همانطور که در بالا نیز ذکر شد، اشاره به حجم هوایی دارد که میتوان بعد از یک دم عمیق با حداکثر توان آن را از داخل شش ها خارج کرد. اگر FVC شما پایین تر از حد نرمال باشد، به این معنی است که یک عامل محدود کننده باعث اختلال در تنفس شما شده است و تنفس شما با محدودیت همراه است.

نکته: نتایج اسپیروتری در بزرگسالان و کودکان با هم متفاوت است.

اندازه گیری FEV1

فاکتور دوم در اندازه گیری اسپیرومتری، حجم هوای خروجی در۱ ثانیه از بازدم اجباری (FEV1) است. مقادیر این فاکتور می تواند به پزشک در ارزیابی شدت مشکلات تنفسی شما کمک کند. داشتن مقادیر FEV1 پایین تر از حد طبیعی، نشان میدهد که ممکن است انسداد قابل توجهی در مسیر تنفسی شما وجود داشته باشد.

نسبت FEV1/FVC

پزشکان غالباً FVC و FEV1 را به طور جداگانه تجزیه و تحلیل می کنند. و سپس نسبت FEV1/FVC را محاسبه می کنند. پایین بودن درصد این نسبت نشان می دهد که چیزی باعث انسداد راه های هوایی شما شده است.

گراف اسپیرومتری

اسپیرومتری نموداری را ایجاد میکند که نشان دهنده جریان هوای ورودی و خروجی به ریه ها است. اگر ریه های شما سالم باشد، نمرات FVC و FEV1 شما روی نمودارها ترسیم می شود که می تواند چیزی شبیه به این باشد:

اگر ریه های شما به نوعی دچار انسداد شده باشد، ممکن است نمودار شما چیزی شبیه به این عکس باشد:

نکات پایایانی از وبسایت نسخه

اگر پزشک تشخیص دهد که نتایج شما غیرطبیعی است، احتمالاً برای اطمینان از تشخیص آزماییش ها و تست های دیگری را برای شما درخواست خواهد داد. تست های دیگر می‌تواند شامل گفت اشعه X قفسه سینه و سینوس یا آزمایش خون باشد.

مشکلات اولیه ریه که منجر به ظاهر شدن نتایج غیرطبیعی در تست اسپیرومتری می شود شامل بیماری های انسدادی مانند آسم و COPD و بیماری های محدود کننده مانند فیبروز بینابینی ریوی است.

ترجمه شده از وبسایت: healthline.com