کولیت ایسکمیک چیست و چه زمانی اتفاق می افتد؟

کولیت یا (colitis) به شرایطی گفته می شود که در آن روده بزرگ یا همان کولون دچار التهاب می شود. کولیت ایسکمیک یا (Ischemic colitis) نیز زمانی اتفاق میافتد که خون کافی به کولون یا روده بزرگ نرسد. این وضعیت بیشتر در افراد بالای ۶۰ سال که سیگاری و یا دیابتی باشند به وجود می‌آید.

این نوع کولیت شایعترین نوع ایسکمی مبتنی بر روده است که از هر ۲۰۰۰ نفر بستری در بیمارستان ۱ نفر مبتلا به این وضعیت می شود. کولیت ایسکمیک که به طور ناگهانی رخ می دهد، یک اورژانس پزشکی است و نیاز به مراقبت فوری دارد. این مقاله علل و نشانه های کولیت ایسکمیک همراه با گزینه های درمانی موجود را توضیح می دهد.

علائم

علامت معمولی و بارز ایسکمی روده، گرفتگی معده و درد است. درد ممکن است خفیف یا متوسط باشد و اغلب به صورت ناگهانی اتفاق می افتد. به طور معمول درد در سمت چپ شکم احساس می شود.

در مدفوع برخی از افراد مبتلا به کولیت ایسکمیک ممکن است خون دیده شود. هرچند که خونریزی بیش از حد و بروز آن در مدفوع نشانه یک شرایط جدی تر مثل بیماری کرون یا سرطان است.

سایر علائم کولیت ایسکمیک عبارتند از:

درد معده پس از خوردن غذا
حساسیت معده به لمس
تکرر در مدفوع کردن
اسهال
استفراغ
حالت تهوع

بیشترین خطر زمانی است که علایم از سمت چپ بله سمت راست و بالای شکم گسترش پیدا کنند. بروز درد در سمت راست شکم نشان دهنده انسداد عروق خونی ای است که روده کوچک و روده بزرگ را خونرسانی می کنند.

علل

کاهش جریان خون ورودی به کولون باعث بروز کولیت ایسکمیک می شود. فقدان خون دریافتی در یک بافت اصطلاحا به ایسکمی موسوم است که می تواند علل مختلفی داشته باشد.

در افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر (CAD) یا بیماری عروق محیطی (PVD)، ممکن است باعث اختلال در خونرسانی روده ها از طریق عروق مزانتریک شود. (عروق مزانتریک مسئول خونرسانی به بخش هایی از شکم و روده هستند.)

عوامل دیگری که می توانند منجر به بروز کولیت و ایسکمی کولون شوند عبارتند از:

لخته شدن خون در شریان‌هایی که به روده منتهی می شود
افت شدید فشار خون
وجود یک مانع در روده به علت بافت اسکار، تومورها یا فتق
برخی از شرایط و بیمار هایی که بر جریان خون تاثیر می گذارند، از جمله واسکولیت و کم خونی سلول داسی شکل
انجام برخی از پروسه های جراحی مانند جراحی قلب، عروق خونی، روده بزرگ یا مناطق اطراف آن.
سوء مصرف کوکائین یا متامفتامین
در موارد بسیار نادر سرطان کولون نیز می تواند باعث ایسکمی روده بزرگ شود.

به ندرت، تاثیرات برخی از داروها در شرایط خاص می توانند باعث کولیت ایسکمیک شوند. برخی از این داروها عبارتند از:

آنتی بیوتیک ها
داروهای شیمی درمانی
داروهای قلبی
هورمون درمانی
داروهای مربوط به درمان سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
داروهای میگرنی

عوامل خطر یا ریسک فاکتورها

بعضی عوامل خاص باعث افزایش احتمال ابتلا به کولیت های ایسکمیک می شود. این عوامل شامل موارد زیر می شود:

سن: بزرگسالان بالای ۶۰ ساله بیشتر در معرض خطر هستند احتمالا به این خاطر که با افزایش سن شریان ها دچار مشکلات متعددی میشوند.
اختلالات لخته شده خون
سایر شرایط پزشکی: مانند دیابت، نارسایی احتقانی قلبی و فشار خون پایین باعث افزایش خطر کولیت های ایسکمیک می شود.
جراحی قبلی: افرادی که قبلا عمل جراحی مربوط به آئورت شکمی داشته اند، در معرض خطر بالایی از این مشکل روده ای هستند.
ورزش سنگین: مشارکت در فعالیت های فیزیکی شدید، مانند دو ماراتن، می تواند جریان خون ورودی به روده بزرگ را محدود کند.

درمان

درمان کولیت ایسکمیک بستگی به شدت آن دارد. موارد خفیف ممکن است ظرف چند روز بهبود پیدا کنند. درمان های لازم برای موارد خفیف عبارتند از:

آنتی بیوتیک ها، برای جلوگیری از عفونت
رژیم غذایی مایع و آبکی
تجویز مایعات داخل وریدی، برای جلوگیری از کم آبی بدن
مصرف دارو برای تسکین درد

راه های دیگر مدیریت این وضعیت عبارتند از:

درمان بیماری های زمینه ای، از جمله دیابت و نارسایی احتقانی قلب
اجتناب از مصرف داروهایی که سبب ایجاد تحرک بافتی (مثلا تنگ شدن عروق خونی می شود)

کولیت ایسکمیک حاد، یک اورژانس پزشکی است. درمان های فوری برای این وضعیت اورژانسی شامل داروهایی نظیر داروهای ترومبولیتیک برای لخته شدن خون یا وازودیلاتورها برای اتساع شریان ها و عروق خونی باریک جهت تسهیل خون به بافت است.

کولیت ایسکمیک شدیدی که به درمان های دیگر پاسخ نمی دهد، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. حدود ۲۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری به نوعی از مداخله جراحی نیاز دارند.

کسانی که دارای بیماری های همراه یا شرایط پزشکی دیگر هستند، بیشتر احتمال دارد که نیاز به عمل جراحی داشته باشند.

جراحان ممکن است که برای موارد زیر اقدام به عمل جراحی کنند:

ترمیم آسیب وارد شده به روده بزرگ
جلوگیری یا رفع انسداد در شریان های مزانتریک
حذف بافت اسکار و مرده

تشخیص

کولیت ایسکمیک می تواند علایمی مشابه با سایر مشکلات و بیماری های گوارشی داشته باشد. بنابراین تشخیص علایم آن می تواند گاهش اوقات مشکل باشد. برای همین نیاز است در برخی مواقع از تشخیص های تخصصی تر استفاده شد. پزشک ممکن است تست های تشخیصی زیر را درخواست کند:

سونوگرافی
سی تی اسکن
آنژیوگرافی مزانتریک

سایر آزمایش های تشخیصی عبارتند از:

آزمایش خون
تجزیه و تحلیل مدفوع
کولونوسکوپی

عوارض جانبی

جدی ترین عارضه کولیت ایسکمیک، گانگرن (مرگ بافتی) است. گانگرن نتیجه از دست رفتن جریان خون به بافت است و مرگ آن است. گانگرن می تواند تهدید کننده زندگی باشد. افراد مبتلا به گانگرن برای برداشتن انسداد و آسیب وارد شده به بافت، نیاز به عمل جراحی بافت دارد.

عوارض دیگر عبارتند از:

پرفوره شدن یا سوراخ شدن در روده
انسداد روده ای
کولیت اولسراتیو
پریتونیت
سپسیس

چشم انداز

اکثر افراد مبتلا به کولیت اسکمیک حاد با دارو بهبود می یابند. و کسانی که کولیت های شدید ایسکمیک را تجربه می کنند، تحت عمل جراحی قرار میگیرند. افراد ممکن است نیاز به تغییر برخی از شیوه های زندگی برای جلوگیری از بازگشت وضعیت داشته باشند.

نمونه هایی از تغییرات شیوه و سبک زندگی مفید عبارتند از:

ترک سیگار کشیدن
تمرین منظم و داشتن یک فعالیت روزانه سبک
مصرف یک رژیم غذایی متعادل و مغذی

افرادی که نشانه های کولیت ایسکمیک را تجربه می کنند، باید سریعا به منظور بهبود چشم انداز و کاهش خطر عوارض ناشی از آن به پزشک مراجعه کنند. افراد هیچگاه نباید وجود خون در مدفوع را نادیده بگیرند. هنگام بروز درد شدید شکمی که برای راحتی التیام پیدا نمی کند به پزشکان اورژانس مراجعه کنید.

ترجمه شده از وبسیات: medicalnewstoday.com