آتروفی واژن – کمبود استروژن علت اصلی نازک و کوچک شدن واژن

آتروفی واژن (واژینیت آتروفیک) به نازک شدن، خشک شدن و التهاب دیواره های واژن بر اثر کاهش یا کمبود استروژن گفته می‌شود. نازک شدن واژن اغلب در دوران پس از یائسگی اتفاق می‌افتد. و زنان یائسه را درگیر می‌کند.

این عارضه به شدت مقاربت و نزدیکی در زنان را با مشکل مواجه می‌کند. مشکل و رنج در هنگام ادرار کردن نیز باعث ناراحتی و رنجش زنان مبتلا به آتروفی واژن می‌شود.

علائم آتروفی واژن

علایم و نشانه‌‎های مربوط به مجاری ادراری و تناسلی در خانم‌های یائسه عبارت است از:

• خشکی واژن
• سوزش واژن
• تخلیه واژن
• خارش واژن
• سوزش حین ادرار
• تکرر ادرار
• فوریت ادرار
• عفونت مجاری ادراری
• بی اختیاری ادرار
• خونریزی روشن پس از مقاربت
• ناراحتی حین مقاربت
• خشکی واژن هنگام مقاربت
• کوتاه و سفت شدن کانال واژن

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

بسیاری از زنان یائسه مبتلا به آتروفی واژن هستند. اما فقط تعداد اندکی از این خانم‌ها برای معالجه به پزشک مراجعه می‌کنند. برخی از زنان ممکن از است از بازگو کردن علایم و نشانه واژن با پزشک یا متخصص زنان خجالت بکشد.

در صورتی که شما دارای لکه واژن یا خونریزی غیرطبیعی، تخلیه غیر معمول، سوختگی یا درد از ناحیه واژن هستید، حتما با پزشک خود ملاقات کنید.

علل

علایم ناشی از آتروفی یا کاهش و نازک شدن واژن در دوران یائسگی ناشی از کاهش تولید استروژن است. با کاهش ترشح استروژن بافت واژن شادابی دوران جوانی را از دست می‌دهد. در نتیجه شروع به کوچک شدن، نازک شدن می‌کند و در نهایت بافت واژن دچار خشکی و کاهش خاصیت الاستیک می‌شود.

کاهش سطح استروژن ممکن است در دوران زیر رخ دهد:

• پس از یائسگی
• در طول سال‌های پیش از یائسگی (perimenopause)
• پس از جراحی حذف هر دو تخمدان (جراحی یائسگی)
• در طول شیردهی
• مصرف داروهایی که می‌تواند سطوح استروژن را تحت تاثیر قرار دهد، مانند بعضی از قرص‌های کنترل قند خون
• پس از رادیوتراپی در ناحیه لگنی برای مبارزه با سرطان
• پس از شیمی‌درمانی
• به عنوان یک اثر جانبی هورمون درمانی برای سرطان پستان

علائم و نشانه‌های آتروفی واژن ممکن است در طول سالی که قدم در یائسگی می‌گذارید یا حتی چند سال پس از آن خود را نشان ندهد.  کوچک شدن بافت واژن اگرچه شایع است، اما همه زنان یائسه مبتلا به آن نیستند. فعالیت جنسی منظم و سالم، با یا بدون شریک، می تواند به شما در حفظ بافت های واژن سالم کمک کند.

عوامل خطر

برخی از عوامل ممکن است به آتروفی واژن کمک کند، این عوامل عبارتند از :

• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن در زنان یائسه بر گردش خون آن‌ها تاثیر می‌گذارد و ممکن است جریان خون و اکسیژن به واژن و سایر بخش های مجاور آن کاهش دهد. سیگار کشیدن همچنین قادر است باعث کاهش اثرات استروژن طبیعی بدن شود.
• عدم تمایل به داشتن زایمان طبیعی: تحقیقات نشان داده که زنانی که از طریق واژن صاحب فرزند نشده اند نسبت به زنانی که زایمان طبیعی داشته اند علایم آتروفی واژن را بیشتر نشان می دهند.
• عدم انجام فعالیت جنسی: انجام فعالیت جنسی، با یا بدون شریک جنسی، جریان خون واژن را افزایش می‌دهد و بافت واژن شما را انعطاف پذیر‌تر میکند. اما بدون رابطه جنسی احتمال خشک شدن و کاهش بافت واژن بالاتر می رود.

عوارض جانبی آتروفی واژن

سندرم علایم ادراری تناسلی در زنان یائسه ممکن است باعث بروز مشکلات زیر در ناحیه واژن شود:

• عفونت واژن: تغییرات در بالانس و تعادل اسیدی در واژن، باعث بروز عفونت های مختلفی در واژن می شود.
• مشکلات ادراری: فوریت، افزایش یا تکرر ادرار کردن یا سوزش حین ادرار در بسیاری از زنان دچار آتروفی واژن تجربه می‌شود. با ادرار را تجربه کنید. حتی برخی از زنان ممکن است بی اختیاری ادراری را تجربه کنند.

پیشگیری از آتروفی واژن

فعالیت جنسی منظم، با یا بدون شریک، ممکن است به جلوگیری از این عارضه کمک کند. فعالیت جنسی باعث افزایش جریان خون به واژن می شود که به حفظ سلامتی بافت‌های واژن کمک می کند.

تشخیص

تشخیص دقیق کوچک شدن بافت واژن با آزمایش های تشخیصی زیر میسر می شود:

• معاینه لگن: پزشک متخصص اندام‌های لگنی، دستگاه تناسلی خارجی، مهبل و دهانه رحم را بررسی می‌کند.
• آزمایش ادرار:برای بررسی وجود یا عدم وجود علایم ادراری مرتبط
• آزمون تعادل اسید: گرفتن بیوپسی و نمونه از مایعات درون واژن یا قرار دادن نوار نشانگر کاغذی در واژن، برای تست تعادل اسید ناحیه واژن است.

درمان

گزینه های درمان برای این عارضه عبارتند از:

مرطوب کننده های واژن

ممکن است مجبور شوید هر روز چند بار مرطوب کننده را استفاده کنید. طول مدت اثر مرطوب کننده ها بیشتر از ژل های روان کننده واژن است.

روان کننده ها واژن

از این مواد دقیقا قبل از فعالیت جنسی استفاده می‌شوند و می‌تواند درد و ناراحتی ناشی از مقاربت را کاهش دهد.  باعث ناراحتی در طول مقاربت شوند.

اگر این گزینه‌های درمانی علائم شما را کاهش ندهند، پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:

استروژن موضعی

• کرم استروژن واژینال
• شیاف استروژن واژینال
• حلقه استروژن واژینال
• قرص استروژن واژینال
• لیدوکائین موضعی
• دیلاتورهای واژن
• استروژن تراپی سیتماتیک
• پرسترون
• اسپمیفن (Ospemifene)