آمبولی ریوی یک بیماری کشنده که افراد بی تحرک را می‌کشد

آمبولی ریه یا (pulmonary embolism)  در واقع یک لخته خون است، که در ریه ها قرار می‌گیرد. آمبولی ریوی در اصل نتیجه حرکت یک لخته از بخش‌های دیگر بدن (اغلب بازو و پاها) به شش ها است. آمبولی سایر بخش‌ها، از طریق رگ‌های خونی، مسیری را طی کرده و به شش ها می‌رسد. این آمبولی جریان ورود و خروج خون به شش ها را محدود و در پاره‌ای از مواقع حتی مسدود می‌کند. در نتیجه میزان اکسیژن در ریه ها کم شده و فشار خون در شریان های ریوی افزایش پیدا می‌کند.

اگر لخته در سیاهرگ ها یا ورید شکل بگیرد و در یک موقعیت ثابت باقی بماند به آن ترومبوز (thrombus) گفته می‌شود. اما اگر لخته از دیواره سیاهرگ یا ورید جدا شده و به قسمت دیگری از بدن برود، آن یک آمبولی (embolus) گفته می‌شود.

چه کسانی در معرض لخته شدن خون قرار دارند؟

افرادی که در موقعیت ها و شرایط زیر قرار دارند بیشتر از سایرین در معرض ایجاد لخته خود و در نتیجه آمبولی ریوی قرار دارند:

• به دلیل استراحت پس از عمل جراحی و ماندن طولانی مدت در بستر یا رختخواب،زمان زیادی است که هیچ تحرکی نداشته اند یا بسیار کم تحرک بوده اند.
• افرادی که سابقه قبلی یا خانوادگی اختلالات مربوط به لخته شدن خون، مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا آمبولی ریه (PE) را دارند.
• افرادی که سابقه سرطان و شیمی درمانی را داشته اند.
• افرادی که برای مدت زیادی در یک نقطه بدون تحرک می نشینند: مانند کارمندان

افرادی که بیشتر از همه در معرض خطر ابتلا به آمبولی ره قرار دارند عبارتند از:

• در طول سفر به وسیله هواپیما، اتوبوس یا هر وسیله نقلیه دیگر نمی‌توانند حرکتی داشته باشند.
• سابقه نارسایی یا سکته قلبی داشته باشند.
• افرادی که اضافه وزن دارند یا از چاقی مفرط و مرضی رنج می‌برند.
• اشخاصی که اخیرا پس از سانحه، عمل جراحی یا هر عامل دیگری دچار آسیب وریدی شده اند.
• بانوانی که باردار شده اند یا نوزاد آن‌ها زودتر از موعد و در ۶ هفته پایانی بارداری به دنیا آمده باشد.
• بانوانی که قرص‎ ‌های ضد بارداری (داروهای ضد بارداری خوراکی) یا درمان جایگزینی هورمونی مصرف می‌کنند.
• قرار دادن کاتتر وریدی مرکزی از طریق دست یا پا

آمبولی ریوی چه قدر جدی است؟

در صورتی که آمبولی ریه در مدت کوتاهی تشخصی داده شود می‌توان آن را درمان کرد و مشکل جدی برای بیماران ایجاد نمی‌کند. اما اگر این وضعیت بدون درمان،رها شود ممکن است حتی باعث مرگ نیز شود. آمبولی ریوی باعث مشکلات زیر می‌شود:

• علت آسیب قلب
• بسته به اندازه آمبولی و لخته می‌تواند باعث تهدید زندگی شود

چگونه بفهمیم آمبولی ریه داریم؟ علائم این عارضه چیست؟

بسته به شدت و اندازه لخته، علایم این آمبولی متفاوت خواهد بود. هرچند بیشتر افرادی که دچار این عارضه می‌شوند، علایمی را بروز می‌دهند اما در برخی افراد هیچ علامت خاصی دیده نمی‌شود.

علائم احتمالی آمبولی ریوی عبارتند از:

• کوتاهی ناگهانی تنفس. حتی زمانی که شما هیچ فعالیتی ندارید به یک باره تنفس کوتاه و تند می‌شود.
• بروز درد شدید ناگهانی در قفسه سینه، بازو، شانه، گردن یا فک. درد همچنین ممکن است شبیه به علائم حمله قلبی باشد.
• رنگ پریدگی پوست. رنگ پوست ممکن است ملایم یا کبود شود.
• افزایش ضربان قلب یا تاکی کاردی
• سرفه با یا بدون خلط خونی (موکوس).
• تعریق بیش از حد
• در بیشتر موارد ضعف و خستگی در فرد ظاهر می‌شود
• خس خس

گاهی اوقات ممکن است لخته خونی شکل گرفته باشد ولی هیچ علایم و نشانه هایی مبنی بر وجود آن در دست نباشد. در این حالت باید با پزشک و ارائه دهنده خدمات سلامت مشورت کنید. در هر صورت اگر علائم آمبولی ریوی همانند موارد ذکر شده در بالا را داشته باشید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

علت اصلی آمبولی ریه چیست؟

• هنگامی که پس از یک مدت طولانی عدم تحرک لخته هایی در قسمت هایی از بدن مثل پاها شکل می گیرد و در مسیر جریان خون به ریه ها میرسد.
• هنگام پاره شدن رگ های خونی بر اثر تروما، شکستگی استخوان یا بر اثر اشتباه پزشکی حین جراحی
• برخی اوقات این آمبولی ممکن است ناشی از وجود سایر بیماری‌ها و اختلالات پزشکی در بدن شما باشد. مانند بیماری‌های قلبی-عروقی (از جمله نارسایی احتقانی قلب، فیبریلاسیون دهلیزی و حمله قلبی) یا سکته مغزی.
• هنگام افزایش یا کاهش ناگهانی مواد موثر در مسیر انعقاد

چگونگی تشخیص این عارضه؟

پزشک برای اطمینان از وجود یا عدم وجود آمبولی تست‌های زیر را درخواست میکند:

• سی‌تی‌اسکن
• اسکن ریه
• آزمایش خون (D-dimer)
• آنژیوگرافی ریوی (Pulmonary angiogram)
• سونوگرافی پا
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) پاها یا ریه‌ها.

آیا راهی برای پیشگیری از بروز آمبولی ریه وجود دارد؟

جواب کوتاه بله است. برای پیشگیری اقدامات زیر را انجام دهید:

• به‌طور منظم ورزش کنید
• مایعات زیاد بنوشید
• اگر برای مدت طولانی هیچ تحرکی ندارید سعی کنید برای چند دقیقه حرکات محدودی انجام دهید تا خطر این آمبولی را کاهش دهید.
• اگر مجبورید برای مدت زمان طولانی روی پا بایستید از جوراب های ضد واریس استفاده کنید.
• سیگار نکشید
• پاهای خود را روی هم نگذارید.
• اگر چاق هستید وزن کم کنید.
• روزانه به مدت نیم ساعت پاهای خود را روی هوا نگه دارید.
• صحبت با پزشک و کسب مشاوره از او برای پیشگیری از ابتلا به این آمبولی

منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17400-pulmonary-embolism/prevention