خود تنظیمی در کودکان

خود تنظیمی چیست ؟

خود تنظیمی به توانایی شخص برای تعدیل و کنترل کردن سطح انرژی ، احساسات ، رفتارها و توجه اطلاق می شود .  با خود تنظیمی متناسب ،  این تطبیق و کنترل به روشهایی که از لحاظ اجتماعی قابل قبول هستند ، محقق می شوند . پیشرفت خود تنظیمی به شکل زیر اتفاق  می افتد :

۱۸-۱۲ ماهگی زمانیست که کودک از نیازهای اجتماعی اش آگاه می شود و توانایی اش برای تغییر رفتارها بالا می رود وقتی چیزی از پدر و مادر می خواهد . در بیشتر موارد  ، این مرحله ابتدایی در خود کنترلی ، لازم است بزرگتری در کنارش باشد و آنرا راهنمایی و هدایت کند .

تا ۲ سالگی ، پیشرفت خود کنترلی یا توانایی اطاعت کردن از اصول رفتاری تا حد بالاتری آغاز می شود وقتی پدر و مادر کنارش نباشند .

بعد از ۳ سالگی ، بیشتر کودکان می توانند استراتژیهای که در تجربیات قبلی استفاده کرده اند را به موارد دیگری تعمیم دهند .به عبارت دیگر کودکان به صورتی عمل می کنند که  پدر و مادر از او می خواهند در موقعیتهای مختلف رفتار کند .

پروسه های متضمن شده در خود تعدیلی را می توان به سه حوزه گسترده  تقسیم کرد :

تعدیل حسی ، تعدیل احساسی و تعدیل شناختی

1. تعدیل حسی : به کودک این امکان را می دهد تا سطح مناسبی از هوشیاری را برای خود حفظ کند تا در محیط ها نسبت به محرک حسی موجود ، پاسخهای مناسبی بدهد .
2. تعدیل احساسی : به کودک اجازه می دهد با مقیاس احساسی و از طریق به کار گیری ، ممانعت و یا تعدیل رفتارهایشان در موقعیتهای مختلف به قواعد اجتماعی پاسخ دهند تا پذیرش اجتماعی کسب کنند .
3. تعدیل شناختی : به کودک این امکان را می دهد تا از پروسه های شناختی برای حل مسئله  و از تواناییهای دیگر برای توجه و مداومت بر انجام کارها استفاده کنند .

اگه دوست دارین بدونین رشد حرکتی، شناختی, اجتماعی و زبانی کودکتون چطور بوده، پیشنهاد ما استفاده از  نرم افزار رشدیار هست.

چرا خود تنظیمی مهم  است ؟

مهارتهای خود تنظیمی با اینکه کودک تا چه حد در اوایل کودکی کارهایش را مدیریت می کند مرتبط می باشد . با این مهارتها ، کودکان بهتر می توانند مشکلات و رخدادهای پراسترسی که در طول زندگیشان رخ می دهد ، مثل گم کردن سگ یا گربه ،  مرگ یکی از اعضای خانواده  و یا جدایی خانواده را مدیریت  کنند . هم چنین به کاهش ، تاثیر بعدی استرس کمک می کند که می تواند به مشکلات سلامت روان هم مربوط باشد .

وقتی کودک خود تنظیمی را یاد می گیرد مهارتهای مثل تمرکز کردن و رعایت نوبت در او رشد می کند . به کودک کمک می کند تا از وابسته بودن به دیگران فاصله بگیرد و مدیریت کارهای خود را آغاز کند . بیشتر کودکان در دوره هایی با کنترل احساسات و رفتارها مشکل خواهند داشت مخصوصا وقتی خسته یا گرسنه اند و یا با تجربیات جدیدی روبرو می شوند . وقتی چنین چیزی اتفاق می افتد ممکن است مضطرب و خشمگین و بد اخلاق شوند . اینها بخشی از مراحل ورود به دوره نوجوانی است و لزوما جای هیچ نگرانی نیست . به هرحال اگر بر مبنای منظمی این مورد مسئله سازی باشد ظاهرا کودک دلایل کمی برای نشان دادن چنین رفتارهایی دارد که احتمالا در صورتی مسئله ساز است که بر عملکرد آموزشی او اثر بگذارد .

بلوکهای سازنده لازم برای پیشرفت خود تنظیمی چیست ؟

• رفتار : عملکرد فرد در ارتباط با محیط
• پردازش حسی : پردازش درست محرک حسی در محیط و در بدن
• رشد و تعدیل احساسی : توانایی برای درک احساسات ، تلفیق آنها و سهولت  درک احساسات و تعدیل آنها
• توجه و تمرکز : تلاش مضاعف برای انجام کار بدون حواس پرتی در حالیکه بتواند در مدت زمان مناسب و طولانی تلاش خود برای انجام کار را بکند .
• کارکرد اجرایی : مهارتهای فکری . استدلال آوری رده بالاتر ( برای مثال در این موقعیت مامان از من می خواهد چه کاری انجام دهم ؟ )
• برنامه ریزی و ترتیب دهی : انجام متوالی وظایف چند مرحله ایی برای کسب نتیجه مطلوب
• زبان درکی: درک زبان گفتاری
• مهارتهای اجتماعی : با توانایی کودک برای شرکت در تعامل دو طرفه با دیگران ( هم به صورت کلامی یا غیر کلامی ) ، برای سازش با دیگران و درک و پیروی از هنجارهای اجتماعی مشخص می شود .
• حافظه فعال : توانایی حفظ و استفاده ماهرانه از اطلاعاتی که برای درک ، استدلال اوری و یادگیری اطلاعات جدید به کار می رود .

چطور می توانم بگویم کودکم مشکلاتی در رابطه با خود تعدیلی دارد ؟

اگر کودک مشکلاتی خود تعدیلی داشته باشد ممکن است :

• نسبت به جنبه های احساسی خاصی واکنش پذیری پایین دارد ( مثل به نام هایی صدا زده می شود ، چیزی که لمس می کند توجهی ندارد و آستانه درد بالایی دارد) .
• سست و بی علاقه به نظر می رسد و گویی بیشتر در دنیای خودش است .
• در تعدیل پاسخهای احساسی و رفتاری مشکل دارد ، کج خلق تر ، از لحاظ احساسی انفعالی است و به کنترل نیاز دارد ، رفتاری تکانشی دارد ، به سادگی دلسرد می شود و اغلب شاکی است .
• بهانه گیری هایی او بیش از حد طول می کشد .
• اختلالات رفتاری و بدخلقی ها هر روز بیشتر از حد معمول است.
• در نظم دهی کارها مشکل دارد .
• استراتژیهای رفتاری مرسوم  برای آن بی تاثیر هستند.
• به راحتی دچار حواس پرتی می شود و توجه و تمرکز پایینی دارد
• الگوهای خواب ضعیف دارد.
• عاشق جنب و جوش  است . به دنبال کارهای پرشور و با فشار بالاست ( مثل در جا چرخیدن ، دور خود دویدن ، پریدن و ضربه زدن به اشیا و چیزها )
•  مهارتهای اجتماعی و ارتباطی  را با تاخیر کسب می کند .
• ترجیح می دهد خودش به تنهایی بازی کند و برای بازی کردن با دیگران مشکل دارد.
• در پذیرش تغییرات در برنامه معمول بین وظایف مشکل دارد.
• برای برقراری دوستی و حفظ ان با همسالانش مشکل دارد .

چه مشکلات دیگری می تواند رخ دهد زمانیکه کودک مشکلات خود تنظیمی دارد ؟

وقتی کودک مشکلات خود تعدیلی دارد ممکن است مشکلاتی در ارتباط به موارد زیر هم داشته باشد :

• نسبت به صدا ، لمس یا حرکت ، واکنش بالایی نشان می دهد.
• نسبت به جنبه های احساسی خاصی واکنش پذیری پایین دارد ( مثلا نسبت  به نامهایی  که صدا زده می شود ، چیزی که لمس می کند توجهی ندارد و آستانه درد بالایی دارد ).
• سست و بی علاقه به نظر می رسد و گویی بیشتر در دنیای خودش است .
• به سادگی حواسش پرت می شود ، توجه و تمرکز پایینی دارد .
• مهارتهای حرکتی ضعیفی دارد ، دست و پا چلفتی به نظر می رسد ، مهارتهای برنامه ریزی حرکتی ، تعادلی و هماهنگی ان به خوبی رشد نکرده و مهارتهای نوشتاری ضعیفی دارد .
• الگوهای خواب ضعیفی دارد .
• عادات غذایی محدودی دارد یا بد غذاست .
• در طول انجام وظایف خود مراقبتی اضطراب دارد ( مثل شانه زدن مو ، شستن مو ، گرفتن ناخن ، لباس پوسیدن ، بستن بند کفش و غذا خوردن )
• عاشق جنب و جوش  است . به دنبال کارهای پرشور و با فشار بالاست ( مثل در جا چرخیدن ، دور خود دویدن ، پریدن و ضربه زدن به اشیا و چیزها ) یا از جنب و جوش متنفر است و از اسباب بازیهای حرکتی مثل الاکلنگ و سرسره دوری می کند .
• بی حال و سست به نظر می رسد یا تونوس ماهیچه ایی پایینی دارد ، به سرعت خسته می شود و ژست وارفته ایی دارد
• کارها را با نیروی بسیار زیاد انجام می دهد ، حرکتهای زیاد و سریعی دارد یا بسیار ضعیف و یا بسیار محکم می نویسد.
• در کسب  مهارتهای اجتماعی و ارتباطی تاخیر دارد و برای شرکت در تعامل دوطرفه مشکل دارد .
• ترجیح می دهد خودش به تنهایی بازی کند و برای بازی کردن با دیگران مشکل دارد
• در پذیرش تغییرات در برنامه معمول بین وظایف مشکل دارد
• برای برقراری دوستی و حفظ آن با همسالانش مشکل دارد .
• در بازی رفتارهای پرخطری نشان می دهد .
• در بازی از این شاخه به آن شاخه می پرد به جای اینکه مدت زمان کافی به یک کار اختصاص دهد تا واقعا به درستی انجام شود .
• نسبت به همسالانش بلوغ کمتری نشان می دهد.
• از لحاظ احساسی متغیر و ناپایدار است ( سطح احساسی پرنوسان و سریعی در یک مدت کوتاه نشان می دهد ) .

برای بهبود خود تعدیلی چه کاری می توان انجام داد ؟

• دنبال کردن استراتژیهای مدیریتی : دنبال کردن و اصلاح استراتژیهای مدیریتی البته همه استراتژیها برای تمام بچه ها کار نمی کند .
• پردازش حسی : بالابردن پاسخ دهی موثر و مناسب کودک  به محرک حسی از طریق مداخله ی درمانی .
• داستانهای اجتماعی : به تصویر کشیدن داستانهای اجتماعی که مهارتهای اجتماعی خاصی را به آنها نشان می دهد که در درک آن مشکل دارند و یا گیج  می شوند . هدف داستان بالابردن درک و آگاهی کودک با توصیف جزئیات خاصی از یک موقعیت و پیشنهاد پاسخ اجتماعی مناسب می باشد .
• نقش بازی کردن :  به عنوان ابزاری برای اشاره به سناریوهای خاص و آموزش راههای تعامل درست با آن به کار می رود .
• بهتر شدن توانایی ارتباطی و زبانی ، توانایی آنها برای تعدیل بهتر خود از لحاظ شناختی را بهبود خواهد بخشید
• برنامه آگاه کننده از طریق استراتژیهای حسی و شناختی ، خود تنظیمی را تقویت می کند .
• اجرای برنامه M.O.R.E با استفاده از مولفه های حرکتی ، سازمان دهی شفاهی ، نیازهای تنفسی و ارتباط چشمی برای کمک به تعدیل حسی  صورت می گیرد .
• پروتکل ویل بارگر ( تکنیک  تعادل و تمرکز حس عمقی که تحت نام برنامه ” برس کشی ” هم شناخته می شود ) برنامه درمانی است که برای کاهش حالت تدافعی حسی و لامسه ایی و کمک به تعدیل حسی طراحی شده  است .

چه فعالیتهایی می تواند به بهتر شدن خود تعدیلی کمک کند ؟

ارائه رژیم حسی ، بازخورد حسی در مقابل بدن را مشخص کند تا بتواند تعدیل حسی بهتری داشته باشد . این فعالیتها ممکن است شامل موارد زیر باشد :

• راه رفتن با چرخ دستی
• راه رفتن مثل حیوانات
• پریدن روی تشک ترامپولین
• چرخیدن
• الاکلنگ بازی ( جلو و عقب رفتن ، پهلو به پهلو رفتن و یا حرکت دورانی )
• بازی پرجست و خیز و سخت / فشار دادن کیسه ها یا توپها
• استفاده از کوله پشتی سنگین
• وسایل سنگین ( گذاشتن کیسه گندم جلوی لباس در حالت نشسته و یا استفاده از پتوی سنگین برای خواب
• اسباب بازیهای جویدنی
• مهارتهای تفکیک شده : فعالیتهایی که نقطه ی شروع و پایان تعریف شده ایی دارند مثل پازلها ، کارهای ساختنی و مازها و بازیهای نقطه به نقطه
• بازیهای با تمرکز بالا :  دسته بندی ، سازمان دهی و طبقه بندی (  بازیهای کارتی مثل آنو یا مار و چشمک )
• به کمک جداول تصویری کودک آنچه در حال انجام است و هم چنین مراحل بعدی را می تواند ببیند . جداول به افراد کمک  می کند تا برنامه خود را سازمان دهی کنند .
• تایمرها با دوره های تعیین شده به کمک میگوید در چه مدت و چه زمانی باید کار را انجام دهند . هم چنین پیش هشدارهایی به کودک می دهد تا ادامه کار تا پایان آسان شود .
• شمارشگرهای صحبت / سئوال برای بحث های دو طرفه : برای دوره های  زمانی تفکیک شده مختصری ، جاییکه کودک دست به کاری میزند مجموعه ایی ۵ قسمتی برای صحبت و سئوال همراه با شمارشگری تهیه می شود . هر بار که کودک صحبت می کند یا سئوالی را بر می دارد یک شمارشگر برداشته می شود . وقتی کودک هیچ شمارشگر دیگری نداشته باشد ، بزرگترها نباید پاسخ دهند و کودک یاد می گیرد سئوالات را  پیش خود نگه دارد و بعدا بپرسد .

چرا باید به دنبال درمان باشم اگر کودکم مشکلاتی در رابطه با خود تعدیلی دارد ؟

مداخله درمانی مهم برای کمک به کودکانی که مشکل خود تعدیلی دارند به ترتیب زیر می باشد :

• به کودک کمک می شود تا از پتانسیل کامل خود استفاده  کند .
• به تعدیل توانایی کودک برای خوابیدن کمک می شود .

تغییر مدرسه ممکن است سخت باشد اگر کودک نتواند از دستورات مجموعه آموزشی پیروی کند ( مثل برنامه های درسی ، الزامات کار آموزشی )

• به کودک اطمینان دهید برای مدیریت موقعیتهای اجتماعی به خوبی آماده است وقتی لازم است با دوستانش بازی کند .

به کودک این امکان را می دهد در محیطهای شلوغ از عهده انجام کارها برآید  .

اگر درمان نشده باقی بماند سبب چه مشکلات دیگری می شود ؟

وقتی کودکان مشکلاتی در رابطه با خود تعدیلی دارند ممکن است مشکلات دیگری به این ترتیب داشته  باشند :

• اضطراب و استرس در موقعیتهای مختلف که در دستیابی و استفاده از پتانسیل آموزشی مشکلاتی ایجاد می کند
• رفتار مناسب با توجه به خستگی زیاد ممکن است نتوانند به تنهایی به خواب بروند
• چالشهای کاری در گروههای کوچک / یا بازی با دیگران  یا آموزشهای گروهی
• دوست یابی و حفظ آن

خانواده هایی که کودکشان مشکلات خود تعدیلی را تجربه می کند احتمالا به علت استرس و ناتوانایی برای شرکت در فعالیتهای روزمره و مشکل در انجام کارها ، تاثیرات منفی را تجربه می کنند .

برای خود تعدیلی چه نوع درمانی توصیه می شود ؟

اگر کودک مشکلاتی در رابطه با خودتعدیلی دارد مشاوره با کاردرمانگر توصیه  می شود .