حساسیت دارویی

حساسیت دارویی یا (Drug allergy) واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن، به دارو است. همه انواع داروها (با نسخه، بدون نسخه، داروی گیاهی) قادر به ایجاد آلرژی و حساسیت هستند. با این حال برخی از داروهای خاص حساسیت و آلرژی بیشتری برای انسان ایجاد می‌کنند.

آلرژی دارویی را نباید با عارضه جانبی دارو اشتباه گرفت. عارضه جانبی واکنش احتمالی شناخته شده در یک دارو است. حساسیت دارویی همچنین با مسمومیت دارویی که به معنای مصرف بیش از حد دارو است کاملا متفاوت است. برای آشنایی با آلرژی دارویی ادامه مقاله را مطالعه بفرمایید.

علائم

علائم و نشانه‌های آلرژی و حساسیت جدی به دارو معمولا در عرض یک ساعت پس از مصرف دارو رخ می‌دهد. واکنش‌های دیگر، بخصوص بثورات، ممکن است ساعت‌ها، روزها یا چند هفته بعد از مصرف دارو رخ دهد.

علائم و نشانه‌های آلرژی دارویی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

بثورات پوستی
کهیر
خارش
تب
تورم
تنگی نفس
خس خس کردن
آبریزش بینی
خارش چشم

آنافیلاکسی (Anaphylaxis)

آنافیلاکسی یک واکنش نادر و تهدید کننده حیات است، این واکنش ناشی از حساسیت دارویی است و منجر به اختلال در سیستم های بدن میشود. علائم و نشانه‌های آنافیلاکسی عبارتند از:

تنگ شدن راه‌های هوایی و گلو که باعث ایجاد مشکل تنفسی می‌شود
تهوع یا درد شکمی
استفراغ یا اسهال
سردرد یا سرگیجه
نبض ضعیف یا ضعیف
افت فشار خون
از دست دادن هوشیاری

سایر شرایط و اختلالاتی که در پی حساسیت دارویی ایجاد می‌شوند.

در برخی از شرایط کمتر شایع، امکان دارد چند روز یا چند هفته پس از قطع مصرف دارو شخص دچار حساسیت دارویی شود. برخی از این شرایط و موقعیت‌های با شیوع کمتر عبارتند از:

بیماری سرم (Serum sickness): که ممکن است باعث تب، درد مفاصل، بثورات، تورم و تهوع شود.
کم خونی ناشی از دارو: کاهش گلبول‌های قرمز خون به هر نوعی می‌تواند خستگی، ضربان قلب نامنظم، تنگی نفس و سایر علائم را ایجاد کند.
بثورات با ائوزینوفیلیا و نشانه‌های سیستمیک (DRESS): که موجب اسهال، افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون، تورم عمومی یدن، لنفوئید و التهاب غدد لنفاوی می‌شود.
التهاب در کلیه‌ها (نفریت): که می‌تواند باعث تب، وجود خون در ادرار، تورم عمومی بدن، سرگیجه و سایر علائم شود.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده علائم واکنش شدید یا آنافیلاکسی پس از مصرف دارو، به شماره ۱۱۵ یا کمک‌های اضطراری محلی تماس بگیرید. اگر علائم خفیف حساسیت دارویی دارید، با پزشک عمومی خود مشورت کنید.

علل آلرژی دارویی

معمولا این حساسیت زمانی مشاهده می‌شود، که سیستم ایمنی بدن در تشخیص و شناسایی دارو دچار مشکل می‌شود. سیستم ایمنی تصور می‌کند که دارو و مواد موجود در آن، باکتری یا ویروس یا هر نوع ماده مضر دیگر هستند. وقتی که سیستم ایمنی بدن شما دارو را به عنوان یک ماده مضر تشخیص بدهد، آنتی‌بادی خاصی برای آن دارو ایجاد می‌کند. حساسیت دارویی به ندرت در اولین دوز مصرفی یک داروی خاص دیده می‌شود. چنانچه برای بار دوم و یا بیشتر این دارو را مصرف کنید با توجه به وجود آنتی بادی های ضد آن دارو، واکنش‌های آلرژیک شروع می‌شوند.

داروهایی که معمولا باعث بروز حساسیت دارویی می‌شوند

اگر چه هر دارو می‌تواند و قادر است یک واکنش آلرژیک ایجاد کند، اما بعضی از داروها بیشتر با آلرژی مرتبط هستند. تعدادی از این داروها عبارتند از:

آنتی بیوتیک‌ها مانند پنی سیلین
داروهای ضد درد مانند آسپرین، ایبوپروفن، و ناپروکسن سدیم
داروهای شیمی درمانی که برای درمان سرطان تجویز میشوند.
داروها تجویزی برای بیماری‌های خود ایمنی، مانند آرتریت روماتوئید

واکنشهای غیر آلرژیک

گاهی اوقات واکنش به یک دارو می‌تواند نشانه‌ها و علائمی مشابه با حساسیت دارویی ایجاد کند اما این علایم ناشی از فعالیت سیستم ایمنی بدن شخص نیست. به این واکنش ها، واکنش های غیر آلرژیک گفته می‌شود.

داروهایی که بیشتر با این شرایط مرتبط هستند عبارتند از: