زبان نوشتاری ( نوشتن )

زبان نوشتاری ( نوشتن ) چیست ؟

زبان نوشتاری یا نوشتن ، اغلب به عنوان کار فیزیکی دست نویسی در نظر گرفته میشود . به هر حال میدانیم نوشتن مفید هم با دست و هم با تایپ کردن انجام میشود و تلفیق پیچیده و همزمانی از چند مهارت را شامل میشود.

روش نوشتن مهم نیست بلکه زبان نوشتاری ، جنبه های دیگری مثل تلفظ ، گرامر و طرح داستان را شامل میشود.

چرا زبان نوشتاری ( نوشتن ) مهم است ؟

اینکه کودک تا چه حد میتواند توانایی آموزشی خود را نشان دهد ، به طور قابل توجهی متکی بر توانایی او برای پیاده کردن افکارش در مکالمه نوشتاری است . در هر دوره تحصیلی و برای هر تکلیف آموزشی ، انتظارات از پیش تعیین شده و نانوشته ایی برای میزانی که باید بنویسد ، اینکه با چه ابزاری بنویسد و چگونه اطلاعات را سازمان دهی کند ، وجود دارد .

وقتی دانش آموزان وارد دبیرستان میشود ، معمولا راهنمایی برای کلمات محدود میشود . به هر حال ، در سالهای اول آموزش ، آنها انعطاف پذیرترند اگرچه باید انتظارات و توانایی های مهمی را برآورده کند.

با تغییر در استفاده از صفحه کلید ، خاطر نشان کنیم صفحه کلیدها ، پاسخی که اغلب از آنها انتظار داریم را ارائه نمی دهند . به این علت که فقط بعضی از مهارتهای پیش نیاز زبان نوشتاری حذف میشود که ممکن است عملکرد کودک را به چالش بکشد . اینطور فرض میشود ،دانش آموزانی که مشکلاتی در دست نویسی دارند اغلب تنها چالش و بزرگترین چالش را در رابطه با ارتباط نوشتاری تجربه می کنند .

بیان این نکته مهم است که مهارتهای فیزیکی مهم برای انجام تکالیف با دست مشابه مهارتهای کار با صفحه کلید است . در حالیکه مطالبه فیزیکی ممکن است برای بعضی موضوع قابل توجهی باشند ، در بسیاری از موارد ، تنها بخشی از مبحث در نظر گرفته میشود و مهارتهای دیگری بر پایه جنبه شناختی وجود دارد که نیاز به پیشرفت بیشتری دارد ( مثل طرح داستان یا بیان ) که به سرعت کم و اجتناب از انجام کار افزوده میشود .

پایه های سازنده لازم برای رشد زبان نوشتاری چیست ؟

• هماهنگی دو طرفه: استفاده از دو دست با هم در حالیکه با دست مسلط باید مداد را بگیرد و آنها حرکت دهد و دست دیگر هم به گرفتن کاغذ کمک می کند . ( نکته : در تایپ کردن هم به همان اندازه از دستها استفاده میشود )
• مهارت کار با اشیا: توانایی استفاده ماهرانه از ابزار ( از جمله نگه داشتن و حرکت دادن مدادها و قیچی ) استفاده ی کنترل شده از ابزاری که هر روز از آنها استفاده میشود ( مثل مسواک ، شانه ، کارد و چنگال )
• قدرت دست و انگشتان: توانایی نیرو وارد کردن و مقاومت با استفاده از دستها و انگشتان که نیروی ماهیچه ایی لازم برای حرکت کنترل شده ی مداد را فراهم می کند.
• کنترل وضعی: توانایی ثابت نگه داشتن تنه و گردن برای ایجاد هماهنگی میان بازو و دست برای نوشتن
• درک مفاهیم : به کودک کمک شود مفاهیمی مربوط به جهت ، موقعیت ، عدد ، کمیت ، ترتیب ، حالات ، ابعاد ، اندازه ، شباهتها و تفاوتها را درک کند . هم چنین به آنها کمک میکند تا در استفاده از زبان دقیق تر عمل کنند .
• زبان درکی ( ادراکی ): برای درک مطلب
• زبان بیانی: از این توانایی ها برای ابراز کردن به صورت شفاهی و برای تفکر پیرامون ارتباط نوشتاری استفاده میشود .
• مهارتهای خواندن و نوشتن: شناخت ساختار جمله ، گرامر و قواعد تلفظ . وقتی کودک اشتباهاتی در زبان کلامی داشته باشد ، انعکاس همان اشتباهات در ارتباط نوشتاری هم امر متدوال به نظر میرسد .

چطور میتوانم بگویم کودکم مشکلاتی در زبان نوشتاری ( نوشتن ) دارد ؟

اگر کودک مشکلاتی در زبان نوشتاری داشته باشد ممکن است :

• هنگام نوشتن تکالیف بسیار کند عمل کند و یا به سرعت خسته می شود.
• به صورت شفاهی و کلامی میتواند ایده هایش را بیان کند ، اما در نوشتن آنها مشکل دارد . از زبان نوشتاری اجتناب می کند یا کوتاهترین پاسخها را به شکل نوشتاری ارائه میدهد در حالیکه از لحاظ کلامی بسیار طولانی و استادانه به نظر میرسد.
• در خلق ایده هایی برای داستانها مشکل دارد و اغلب هر بار داستانهای مشابهی مینویسد .
• اغلب مشکلاتی در ساخت ، سازمان بندی و ارائه ایده ها به شکل مناسبی روی کاغذ دارد .
• اغلب با اینکه از کجا شروع کند ، مشکل دارد .
• مشکلاتی در استفاده مداوم از قواعد املایی دارد.
• استفاده ناهماهنگی از گرامر دارد.

در کسب استانداردهای مورد قبول ارتباط نوشتاری به ترتیب زیر ناموفق است :

چه مشکلاتی دیگری میتواند اتفاق بیافتد وقتی کودک مشکلاتی در ارتباط نوشتاری دارد ؟

وقتی کودک مشکلاتی در ارتباط نوشتاری دارد ، ممکن است مشکلات زیر را هم داشته باشند :

• یادگیری مثل مهارت پیدا کردن در ساخت حروف و اعداد به درستی
• برنامه ریزی و ترتیب دهی کار ( مثل اینکه چطور مداد را بگیرد ، یا از لحاظ شناختی محتوا و روند داستان را برنامه ریزی کند )
• سرعت نوشتن: توانایی نوشتن متناسب با سن تا تکالیف در زمان مقرر و به شکل خوانا انجام شود.
• جمله سازی: کنار هم گذاشتن جملات به طور مرتبط و منسجم و با ساختار درست
• املا و گرامر: استفاده متناسب با سن و درک قواعد گرامری و املایی
• زبان بیانی: استفاده از زبان از طریق گفتار ، علائم و شکلهای ارتباطی دیگر برای بیان خواسته ها و ایده ها
• کارکرد اجرایی: مهارتهای استدلال آوری و فکری رده بالاتر

برای بهتر شدن زبان نوشتاری چه کاری می توان انجام داد؟

• آگاهی واجی: به کودک اطمینان دهید توانایی خوبی در تقسیم بندی کلمات در سیلابها و صداهای واحد، تلفیق انها با هم ، شناخت صداها در جاهای مختلف و کار با صداها در کلمات را دارد .
• ساختار جمله: اطمینان حاصل کنید کودک یاد گرفته چگونه جمله را با نشانه گذاریهای ساده بنویسد ( مثل حرف بزرگ در شروع و نشان دادن و توقف کامل در پایان)
• گرامر: اطمینان حاصل کنید کودک قواعد گرامری ( مثل روشی که کلمات را به شکل منظم کنار هم قرار میدهیم تا عبارات ساخته شوند و زمانهای فعلی مختلف در ان قرار بگیرند )
• تجهیزات: اطمینان حاصل کنید کودک ابزار و تجهیزات متناسب با نیازهای فیزیکی اش را دارد ( مثل مووس بزرگ یا صفحه کلید با کدهای رنگی )
• فعالیت: از برنامه های نرم افزاری برای آموزش مهارتهای تایپ یا فعالیتهای فیزیکی استفاده کنید .
• بازنمایی داستان: طراحی محتوای داستان ، توالی آن برای طرح کارامد و توالی بعدی داستان ( چه با دست یا با کامپیوتر )

چه فعالیتهایی میتواند به بهتر شدن زبان نوشتاری کمک کند ؟

• زمان بندی نوشتن کلمات و یا جملات تا مشخص شود آیا میتوانند سرعت و یا تعداد کارهای انجام شده را بالا ببرند ( اطمینان حاصل کنید بر نوشتن تمیز تمرکز شده است )
• استفاده از فلش کارتهایی حاوی ۴۲ صدای حرف تا به کودک برای تشخیص و بیان صداها کمک شود.
• صدا کشی و نشان دادن آن با انگشت قبل از نوشتن ( مثل d-o-g)
• ایده پردازی قبل از انجام تکالیف به خلق ایده ها علاوه بر پیشرفت بعضی ساختارها حول این نقطه نظرات کمک کننده است .
• طراحی و نوشتن داستان : استفاده از ابزار کمک آموزشی بصری جنبه های مهمی که لازم است در داستان لحاظ شود را مشخص می کند ( مثل چه کسی ؟ چه چیزی ؟ کجا ؟ کی ؟ چطور و چرا ؟)
• اصلاح تلفظها و املاهای نادرست و گرامر اشتباه به کودک کمک می کند اشتباهات را بفمهد و آنها را اصلاح کند و این اغلب بهتر از ان است که اشتباهات توسط دیگران اصلاح شود .
• تایپ کردن برنامه ها : با استفاده از یکی از برنامه های تایپ ، سرعت و سهولت انجام کار بیشتر میشود .
• دیکته : از یکی از برنامه های نرم افزاری برای صدای فعال شده استفاده کنید در جاییکه روشهای دیگر ناموفق هستند .

چرا باید به دنبال درمان باشم اگر متوجه شدم کودکم مشکلاتی در زبان نوشتاری دارد ؟

مداخله درمانی برای کمک به کودکی با مشکلات زبان نوشتاری به ترتیب زیر است :

• مشکلات زبان نوشتاری میتواند تاثیر زیادی بر عملکرد آموزشی داشته باشد از آنجاییکه آنها در روی کاغذ آوردن ایده هایشان در زمان مقرر مشکل دارند.
• احتمالا کودکان برای ادامه ی کار و ماندن در کلاس همراه با همکلاسانشان مشکل دارند.
• وقتی کودک نتواند توانایی درست و مطلوب آموزشی خود را نشان دهد دلسردی کودک ، والدین و معلمان بیشتر میشود .

اگر درمان نشده رها شود ، چه مشکلات دیگری را میتواند ایجاد کند ؟

وقتی کودک مشکلاتی در زبان نوشتاری دارد ، ممکن است مشکلاتی به شکل زیر هم داشته باشد :

• انجام خوب در موقعیتهای سنجشی زمان بندی شده
• استمرار و مداومت کم برای تکالیف زیاد مثل پروژه های خاص و طولانی
• کودک در محیط آموزشی چندان خود را درگیر فعالیت نمی کند.
• ممکن است علاقمندی آنها به خواندن بیشتر شود اگر چه مهارتهای زبان نوشتاری ساده تر باشد.
• هرچه کودک مراحل آموزشی را پشت سر میگذارد ، فاصله ی میان او و همکلاسانش بیشتر میشود . متاسفانه اغلب مشکلات نوشتن بدون توجه رها شده و در نتیجه رقابت آنها با همسالانشان را سخت تر می کند.

چه نوع درمانی برای مشکلات ارتباط نوشتاری پیشنهاد می شود ؟

اگر کودک شما مشکلاتی در رابطه با انتظارات نوشتن دارد ، مشاوره با کار درمانگر و گفتار درمانگر توصیه میشود .

با تشکر از: سارا سلحشوری – آسیب شناس گفتار و زبان