فوق تخصص گوارش و هرآنچه که باید در مورد متخصص گوارش بدانید

بسیاری از مردم در خصوص بیماری‌های مزمن گوارشی یا حتی بیماری‌های جدی این دستگاه در مرحله اول به پزشک عمومی مراجعه می‌کنند. در اکثر موارد، اگر یک مشکل گوارشی فراتر از محدوده عمل یک پزشک خانوادگی، داخلی یا پزشک مراقبت‌های اولیه باشد، افراد به متخصص گوارش خوب ارجاع داده می‌شوند. ما در این مقاله به صورت ویژه به بررسی فوق تخصص گوارش و دکتر گوارش خوب می‌پردازیم. و اینکه در صورت بروز کدام مشکلات و اختلالات باید به یک بهترین دکتر گوارش مراجعه کرد؟

فوق تخصص گوارش به چه تخصصی گفته می‌شود؟

تخصص گوارش بخشی از پزشکی است، که بر سلامتی دستگاه گوارش یا (gastrointestinal (GI متمرکز است. در این شاخه پزشکی، متخصصان گوارش می‌توانند همه چیز را، از سندرم روده تحریک پذیر (IBS)  گرفته تا هپاتیت سی درمان کنند.

متخصص گوارش چه کسی اطلاق می‌شود؟

دکتر گوارش خوب ، پزشکی است که به ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالاتی می پردازد که دستگاه گوارش را درگیر خود کرده باشد. متخصصان گوارش باید قبل از ورود به حیطه فوق تخصص تخصص گوارش، در طب داخلی درس خوانده باشند. آن ها باید مدارک لازم را نیز دریافت کرده باشند. بهترین متخصص گوارش باید آموزش های زیر را جهت انجام وظایف خود گذرانده باشد:

• فیزیولوژی دستگاه گوارش
• بیماری‌ها و اختلالات گوارشی مربوط به آن
• آموزش های لازم جهت انجام روش‌ها و پروسیجرهای درمانی، مانند اندوسکوپی
• آموزش‌های لازم جهت تشخیص بیماری ها

نکته مهم در خصوص حوزه کاری متخصصان جراحی این است که: متخصصان گوارش، عمل جراحی انجام نمی‌دهند. اما در بعضی موارد، ممکن است با یک جراح همکاری کنند. آنها عمدتا در مراکز بیمارستانی یا کلینیک‌های تخصصی کار می‌کنند.

زیرمجموعه‌های فوق تخصص گوارش

بعضی از متخصصان گوارش بصورت اختصاصی به درمان اختلالات خاص دستگاه گوارش و یا علائم ارگان‌ها می‌پردازند. یکی از مهمترین زیرمجموعه تخصص گوارش، هپاتولوژی است. که به بررسی و درمان اختلالات کبد اختصاص دارد. یک متخصص گوارش خوب میتواند در دوره‌های فلوشیب یا سایر زیرمجموعه ها زیر نیز شرکت کند:

• بیماری‌های التهابی روده
• سرطان کولورکتال
• تحرک دستگاه گوارش
• آندوسکوپی مداخله‌ای
• بیماری های نورولوژیک
• جراحی کودکان و گوارش

دامنه کاری فوق تخصص گوارش

بطور کلی تخصص گوارش علاوه بر ارزیابی و درمان بیماری‌ها و اختلالات گوارشی، سعی می‌کند که همواره سیستم گوارشی را در حالت نرمال نگه دارد. به عبارت دیگر پیشگیریِ مقدم بر درمان، در این حوزه از اهمیت بالایی برخوردار است. لذا تمامی اقدامات پیشگیرانه جهت عدم مواجه با بیماری‌ها در دستور کار متحصصان گوارش قرار دارد. بنابراین متخصص گوارش خوب بیشتر به دنبال پیشگیری است.

تمرکز فوق تخصص گوارش بر چیست؟

همانطور که پیش‌تر گفته شد، متخصص گوارش مطالعه به مطالعه عملکرد و بیماری های ارگان های دستگاه گوارش زیر میپردازد:

• مری
• معده
• روده کوچک
• روده بزرگ
• راست روده
• پانکراس
• کیسه صفرا
• مجاری صفراوی
• و کبد است.

از این رو می‌توان به این نتیجه رسید که تمرکز اصلی این رشته بر روی ارگان‌های سیستم گوارشی و حفظ سلامتی آن‌ها است. برای موفقیت در این حیطه مهم، درک عمیقی از هضم، جذب مواد مغذی، تحرک دستگاه گوارش و عملکرد کبد در هضم مورد نیاز است.

متخصص گوارش با چه بیماری‌هایی سرو کار دارد؟

یک متخصص گوارش خوب بطور معمول با بیماری های زیر سروکار دارد و قادر است این بیماری ها را تشخیص بدهد. همچنین میتواند آن ها را درمان کند یا دست کم به درمان آنها کمک کند.

• فیستول‌های انحرافی، فیشرها یا آبسه‌ها
• بیماری سلیاک (CD)
• بیماری کرون
• پولیپ کولون
• سرطان روده بزرگ
• بیماری دیورتیکولی
• بیماری کبد چرب
• بیماری‌های صفراوی (مانند سنگ‌های صفراوی، کولسیستیت یا سرطان کیسه صفرا)
• گاستروانتریت
• بیماری ریفلاکس معده (GERD)
• هموروئید
• فتق هیاتال
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
• سرطان کبد
• پانکراتیت
• زخم گوارشی
• سرطان معده
• کولیت زخم
• هپاتیت ویروسی

بد نیست بدانید

به گفته موسسه ملی دیابت و بیماری‌های دستگاه گوارش و کبد  NIDDK،  ۶۰ تا ۷۰ میلیون آمریکایی تحت اختلالات گوارشی قرار دارند. که در نتیجه بیش از ۲۱ میلیون نفر بستری و ۴۸ میلیون پزشک در هر سال بازدید می کنند.

علائمی که توسط فوق تخصص گوارش مورد بررسی قرار می‌گیرند

در دو حالت مهم بیمار به بهترین متخصص گوارش ارجاع داده می‌شود:

1. در صورتی که علت اختلال و یا بیماری یافت نشده باشد.
2. یا یافته‌های غیرطبیعی در آزمایش مدفوع یا اشعه ایکس شکم وجود داشته باشد.

برخی از علائم و نشانه‌هایی که در این حالت توسط  بهترین متخصص گوارش مورد بررسی قرار می‌گیرد شامل موارد زیر می‌شوند:

• رنگ مدفوع غیرطبیعی باشد
• نشت مایع از مقعد صورت بگیرد
• مدفوع خونی (هماتوژن)
• درد مزمن شکمی یا گرفتگی آن
• یبوست مزمن یا اسهال
• سوزش سردل مزمن و سوء‌هاضمه
• تهوع یا استفراغ مزمن
• دشواری در بلع (دیسفاژی)
• التهاب بیش از حد یا وجود گاز بیش از حد
• از دست دادن اشتها
• از دست دادن کنترل روده
• سوء تغذیه
• درد هنگام بلع (odynophagia)
• خونریزی از رکتوم
• تغییرات ناگهانی در خون
• کاهش وزن غیرطبیعی
• قرمزی چشم و یا پوست (زردی)

انجام غربالگری سرطان توسط متخصص گوارش

 متخصصان گوارش علاوه بر انجام پروسه‌های درمانی،غربالگری سرطان را نیز انجام می‌دهند. آن‌ها با انجام غربالگری قادر خواهند بود بدخیمی‌هایی که به راحتی درمان می‌شوند را تشخیص دهند. در کشور آمریکا همواره به بزرگسالان توصیه می‌شود که هر ۱۰ سال یک بار، کولونوسکوپی را از سن ۵۰ سالگی شروع کنند. با این کار از ابتلا به سرطان کولون یا روده بزرگ پیشگیری می‌شود. البته آفریقایی-آمریکایی‌هایی که در معرض خطر بیشتری هستند، باید از ۴۵ سالگی شروع به کار کنند.

متخصص گوارش چه تست‌هایی برای بیماران انتخاب می‌کنند؟

ابزارهای تشخیصی که توسط یک دکتر گوارش مورد استفاده قرار می‌گیرند، گسترده‌اند. این تست‌ها شامل تست‌های آزمایشگاهی، مطالعات رادیولوژیک، آزمایشات تصویربرداری رادیویی و مطالعات بافت هستند. در اینجا فقط بعضی از تست‌ها و ابزارهای متداول تشخیصی ذکر می‌شود:

• اشعه ایکس شکم
• سونوگرافی شکم
• باریُم‌اِنما
• بلع باریم
• آندوسکوپی کپسول
• کولونوسکوپی (شامل کولونوسکوپی مجازی)
• سی تی اسکن شکم، پانکراس، یا کبد و دستگاه صفراوی
• لاپاراسکوپی اکتشافی
• بیوپسی کبدی
• سیگموئیدوسکوپی
• آندوسکوپی غده فوق کلیوی

شیوه‌های درمانی انجام شده توسط دکتر گوارش

شیوه‌های درمانی که یک متخصص و دکتر گوارش خوب بکار می‌برد متفاوت هستند:

• در مرحله اول درمان، ممکن است از داروها استفاه شود
• در مرحله دوم تغییر سبک زندگی
• مرحله سوم عمل جراحی جهت بهبود بیماری
• و در نهایت پیوند عضو

بعضی از موارد درمانی بالا توسط متخصص گوارش ارائه می‌شود؛ و برخی دیگر ممکن است نیاز به یک تیم از متخصصان، از جمله جراحان، متخصصین تغذیه و انکولوژیست‌ها باشد.

برخی داروهای تجویز توسط بهترین دکتر گوارش

دست متخصص گوارش برای نسخه‌پیچی باز است. زیرا لیست داروهای مورد استفاده برای درمان اختلالات گوارشی گسترده است. متخصص برای درمان دارویی اختلالات، ممکن است از داروهایی شامل:

• آنتی‌بیوتیک‌ها
• آنتی اسیدها
• ضد استفراغ‌ها
• مهار کننده‌های پمپ پروتون
• بلوک‌کننده یا مسدود کننده‌های H2
• و عوامل پیشرونده مانند متکللوپرامید باشد.

دکتر گوارش خوب همچنین می‌تواند داروهای بدون نسخه زیر را به بیماران خود توصیه کند:

• سفت‌کننده مدفوع
• ملین‌ها
• مکمل‌های فیبر
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
• و کرم‌های خونریزی تجویز کند.

 سایر شیوه‌های درمانی که بهترین دکتر گوارش در مطب خود انجام میدهد

علاوه بر دارو، روش‌های مختلفی توسط متخصص گوارش، برای مدیریت یا درمان اختلال گوارشی استفاده می‌شود. در برخی موارد، همه چیزهایی که ممکن است مورد نیاز باشد تغییر در رژیم غذایی است. متخصص ممکن است توصیه به کاهش وزن، ورزش، و ترک سیگار کند.
گاهی اوقات نیاز به درمان شدیدتر است، به خصوص در مواردی مانند:

• سرطان
• سوراخ شدن روده
• یا بیماری روده‌ای التهابی شدید (IBD)

در خصوص بروز چنین مشکلاتی، یا مشکلات مشابه، دکتر گوارش ممکن است دستور به انجام اقدامات درمانی زیر بدهد:

• استنتاج صفراوی (برای دفع مجاری صفراوی)
• رزکسیون روده (حذف یک بخش از روده)
• کلوستومی (باز کردن روده به شکم)
• حذف سنگ کلیه یا سنگ صفراوی (از طریق ERCP یا MRCP)
• هموروئیدکتومی (حذف هموروئید)
• ایلئواستومی
• پیوند روده
• پیوند کبد
• پلیپکتومی (حذف پولیپ های روده بزرگ از طریق تخلیه حرارتی، الکتروکوتر، و غیره)
• پروکتکتومی (حذف جراحی رکتوم)
• Sphincterotomy (مورد استفاده برای درمان شکاف های مقعدی)

چه وقت باید متخصص گوارش را ببینید؟

معمولا بعد از مشاهده یکسری علائم بهتر است پیش متخصص برویم. در صورت مشاهده علائم زیر بهتر است مستقیما نزد بهترین دکتر گوارش در شهرتان بروید:

• اگر بصورت مداوم خون در مدفوع شما وجود دارد
• اگر مشکل در بلع مواد غذایی حتی مایعات دارید
• اگر درد شکمی طولانی مدتی دارید

مراجعه به دکتر گوارش خوب فقط به بروز علائم محدود نمی‌شود. در برخی سنین خواه‌ناخواه باید این مراجعه صورت بگیرد. برای مثال اگر شما بیش از ۵۰ سال سن داشته باشید، ممکن است بخواهید با بهترین متخصص گوارش برای مراقبتهای پیشگیرانه نیز ملاقات کنید. کهولت سن در مردان و زنان بیش از ۵۰ ساله خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند. اگر در این گروه سنی هستید، باید به طور مرتب توسط متخصص ویزیت شوید. اگر شما از  یک خانواده با سابقه سرطان کولون هستید، باید از پزشک خود در مورد اینکه چه زمانی شروع به برداشتن روده بزرگ اقدام شود، پرس‌وجو کنید.

کوچکترین جزئیات برای متخصص گوارش مهم است

اکثر مردم دوست ندارند در مورد چیزهایی مانند حرکات روده، گاز یا اسهال صحبت کنند. از این رو ملاقات با یک بهترین دکتر گوارش در شهر برای اولین بار ممکن است کمی ناخوشایند باشد. در ویزیت با یک متخصص گوارش خوب باید به یک نکته مهم توجه کرد. اجازه ندهید معذب بودن و ناراحتی شما، در روند تشخیص و معاینه پزشک اختلال ایجاد کند. هر چه در توصیف علائم مشکل خود دقیق‌تر باشید، بیشتر به متخصص کمک می‌کنید. از گفتن و توصیف علائمی مانند: قوام، بو و رنگ مدفوع ، تهوع، استفراغ و… خجالت نکشید.

مشخصات و علائم بیماری خود را یادداشت کنید

در صورت داشتن یک اختلال یا مشکل مزمن سعی کنید که مشخصات مربوطه را یادداشت کنید. برای مثال مکان و زمانی که، مشکلی سیستم گوارش شما را درگیر می‌کند را بنویسید. چه مدت علایم ادامه داشت؟ تک تک علائم و احساسی که دارید را بنویسید. چه غذاهائی خوردید؟ بدن شما در چه حالتی قرار داشت؟ دراز کشیده بودید یا سرپا بودید؟ در حال ورزش بودید یا کاملا در حالت ریلکس؟

از متخصص گوارش خود چه سوالاتی بپرسیم؟

برای روشن‌تر شدن وضعیت بیماری خود می‌توانید از دکتر گوارش خود سوالاتی مطرح کنید. برای مثال می‌توان از لیست زیر کمک گرفت.

• با توجه به علائم و نتیجه معاینه فیزیکی، شما مشکوک به چه بیماریی هستید؟
• برای اطمینان از تشخیص بیماری و مشکل من، چه آزمایش‌هایی باید صورت بگیرد؟
• چه عواملی در نتیجه آزمایش می‌تواند دخیل باشد؟
• چه مدت طول خواهد کشید که به نتایج آزمایش دسترسی پیدا کنیم؟
• در حال حاظر چگونه علائم بیماری احتمالی را کنترل کنم؟
• آیا اقداماتی وجود دارد که بیماری من را وخیم‌تر کند؟
• آیا در حال حاظر اقدامی وجود دارد که جهت پیشگیری صورت بگیرد؟

منبع

سایت وریول

خط سلامتی