مهارت های حرکتی ظریف در کودکان

مهارت های حرکتی ظریف چیست ؟

مهارتهای حرکتی ظریف ، استفاده از ماهیچه های کوچکتر دست مثلا بستن دکمه ها ، باز کردن درب ظروف و استفاده از مداد و قیچی را شامل میشود .

کارایی مهارت حرکتی ظریف به طور قابل توجهی بر کیفیت نتیجه کار علاوه بر سرعت آن اثر می گذارد . مهارتهای حرکتی ظریف و کارآمد به انجام چند مهارت به طور همزمان نیاز دارد تا کار کردن با اشیا یا انجام کاری به سهولت محقق شود .

چرا مهارت های حرکتی ظریف مهم است ؟

مهارت های حرکتی ظریف برای انجام فعالیتهای خود مراقبتی روز مره ( مثل لباس پوشیدن ، باز کردن ظروف نهار ، مسواک زدن و استفاده از کارد و چنگال ) و مهارتهای آموزشی ( مهارت مداد دست گرفتن برای نقاشی کردن ، نوشتن و رنگ آمیزی علاوه بر چیدن و چسباندن ) لازم و ضروری است . بدون توانایی انجام کارهای روزمره ، عزت نفس کودک پایین می آید و عملکرد آموزشی اش به مخاطره می افتد . ممکن است نتواند استقلال لازم برای مهارتهای روزمره زندگی مثل لباس پوشیدن و غذا خوردن را به درستی به دست آورد .

بلوک های سازنده لازم برای رشد مهارتهای حرکتی ظریف چیست ؟

یکپارچگی دو طرفه : استفاده دو دست با هم در حالیکه یک دست غالب است ( مثل باز کردن شیشه با یک دست در حالیکه با دست دیگر شیشه محکم نگه داشته شود )
عبور از خط وسط : توانایی عبور دادن دست ها از خطی فرضی که از نوک بینی تا لگن کشیده می شود و بدن را به دو قسمت چپ و راست تقسیم می کند .
قدرت دست و انگشتان : داشتن قدرت کافی برای استفاده از دستها و انگشتان برای حرکات کنترل شده
هماهنگی چشم و دست : توانایی پردازش اطلاعات دریافتی از چشم ها برای کنترل ، هدایت و حرکت دستها برای انجام فعالیت مثل نوشتن
برتری طرفی دست : استفاده سازگار و هماهنگ از یک دست برای تکامل بیشتر حرکات دست .
جدا شدن حرکات دست : استفاده از انگشت شست ، اشاره یا میانی برای انجام کارها در حالیکه دو انگشت دیگر باز باشد در این صورت ثبات انگشتان دیگر بهتر می شود.
دستکاری کردن اشیا : توانایی انجام کار با اشیا به طور ماهرانه ( مثل توانایی نگه داشتن مدادها و قیچی ها و استفاده کنترل شده ابزاری مثل کارد و چنگال ، مسواک و شانه )
آگاهی بدنی : اطلاعاتی که مغز از ماهیچه ها و مفاصل دریافت می کند تا از موقعیت و حرکت بدن مطلع شویم در نتیجه به درستی می توانیم حرکاتمان را کنترل کنیم .

چطور میتوانم بگویم کودکم مشکلاتی در مهارت های حرکتی ظریف دارد ؟

اگر کودکم مشکلاتی در مهارتهای حرکتی ظریف داشته باشد ممکن است :

با توجه به سنش مداد را به شکل غیر ماهرانه ایی به دست بگیرد.
مهارتهای رنگ آمیزی ، نوشتن و نقاشی ضعیف و در هم ریخته ایی دارد.
هنگام استفاده از قیچی مشکل دارد. ( نتیجه کار به شکل نامنظم و درهم ریخته است )
در انجام دقیق کار با دست مشکل دارد. ( مثل بستن دکمه ها یا بستن بند کفش )
از کارهایی که به هماهنگی دقیق دست و چشم نیاز دارد متنفر است. ( مثل ساختن )
در انجام وظایف خود مراقبتی متناسب با سنش به طور مستقل ، مشکل دارد.
در کسب مهارت های جدید حرکتی ظریف مشکل دارد .
حین انجام وظایف حرکتی ظریف به سرعت خسته می شود .

زمانیکه کودک مشکلاتی در مهارت های حرکتی ظریف دارد چه مشکلات دیگری ممکن است رخ دهد ؟

زمانیکه کودک مشکلات مهارت حرکتی ظریف دارد ممکن است این مشکلات را هم داشته باشد :

رفتاری : ممکن است از انجام وظایف حرکتی ظریف امتناع کند.
در انجام مهارتهایی که به هماهنگی دست و چشم نیاز دارد موفق نیست.
اجتناب از انجام کارهایش به تنهایی: ترجیح میدهد با کمک دیگران کاری را انجام بدهد به جای به اینکه به تنهایی آنرا به اتمام برساند ( برای مثال میگوید پدر لطفا برایم نقاشی بکش یا برایم راکت درست کن و خودش از انجام ان امتناع می کند.
ضعف آموزشی : در نمایش شفاهی مشکل ندارند ولی برای نشان دادن آن روی کاغذ مشکل دارند ( مثل نقاشی ، نوشتن و رنگ آمیزی )
عزت نفس : وقتی در انجام مهارتها با همسالانشان مقایسه شوند .
عملکرد آموزشی : سهولت برای انجام تکالیف
مهارتهای کامپیوتری : توانایی استفاده قابل رقابت از کامپیوتر برای اهداف آموزشی

برای بهبود مهارتهای حرکتی ظریف چه کاری میتوان انجام داد ؟

غلبه طرفی دست : تعیین دست غالب و تقویت و استفاده مداوم از ان برای انجام دقیق کار
یکپارچگی دو طرفه : استفاده از هر دو دست برای انجام کار ( برای مثال استفاده از یک دست برای انجام کار و استفاده از دست کمکی برای نگه داشتن وسیله )
جداسازی انگشتان : انجام کارهایی با استفاده از یک یا دو انگشت و نه همه انگشتان
تقویت دست و انگشتان : با استفاده از میخ ها یا گیره ها در بازی ، قدرت انگشتان را تقویت کنید.
تجربه کردن : کودک را تشویق کنید در فعالیت شرکت کند به جای اینکه به نتیجه موفق آن تمرکز کنید ( مثل مداد جایزه دادن برای نقاشی کردن و البته چندان مهم نیست چیزی که کشیده شکل ماشین یا خانه باشد ) .

چه فعالیتهایی می تواند به بهتر شدن مهارتهای حرکتی ظریف کمک کند ؟

بند و رشته درست کردن: با بندها و رشته هایی در اندازه های مختلف
استفاده از انبرک ها و گیره ها : برای برداشتن چیزها ( گذاشتن مهرها روی قسمتهای پر و پیچ و خم )
بازی های حرکتی با دست : مثل برداشتن پیچ ها و متصل کردن آنها به هم
خمیر بازی : با استفاده از انگشتان و نه با همه دست ، در حالیکه روی سطح صاف و مسطح نباشد
ساخت : برای ان باید انگشتان را فشار دهد ( مثل بازی لگو )
قرار دادن وسایل ساخته شده در شیشه های دارای سرپوش که باید برای استفاده باز و بسته شوند.
کاردستی درست کردن : ساخت چیزهایی با استفاده از جعبه های قدیمی ، پارچه ، کاغذ یا نوار

چرا باید به دنبال درمان باشم اگر متوجه شدم کودکم مشکلاتی در رابطه با مهارتهای حرکتی ظریف دارد ؟

مداخلات درمانی مهم که می تواند به کودک با مشکل مهارتی ظریف کمک کند :

بهبود توانایی کودک و استمرار بر انجام وظایف حرکتی ظریف که برای زندگی روزمره علاوه بر موفقیت آموزشی حائز اهمیت است.
آمادگی کودک برای انجام کارها و تکالیف مدرسه مثل رنگ آمیزی ، نقاشی ، نوشتن و چیدن و چسباندن را بالا ببرید.
به کمک کودک شود وظایف خود مراقبتی متناسب با سنش را انجام دهد مثل بستن دکمه و زیپ
در صورتیکه کودک مشکلاتی در نوشتن ، نقاشی یا چیدن دارد مانع از انجام این فعالیتها نشوید .
زمانی که کودک در فعالیتهای آموزشی مشکل دارد نباید والدین ، معلمان و کودک ناامید شوند.
به حفظ و تقویت حس خوب بودن و اطمینان دادن برای انجام مهارتهایی در بازی با همسالان در مدرسه و استقلال در فعالیتهای خود مراقبتی کمک کنید .
به کودک اطمینان دهید از همکلاسان در پیشرفت مهارتهایی مثل نوشتن عقب نخواهد افتاد.

در صورت عدم درمان ممکن است کودک این مشکلات را هم داشته باشد

ضعف آموزشی به دلیل مهارتهای ضعیف نوشتن و خستگی زیاد
مهارت در ساخت کلمه که روند نوشتن را کند می کند و تنفر او از انجام تکلیف را بیشتر می کند
فشار و استرس بیش از حد در کودکان به دلیل مشکل برای ماندن در کلاس
در پاسخ دادن به سئوالات در زمان تعیین شده مشکل دارد
سبب عزت نفس پایین کودک می شود وقتی باهمسالانش مقایسه شود .
مهارتهای تایپی او بیشتر پیشرفت می کند.
استفاده از قطعات کار دستی برای ساخت ( پازل و لگو )
انجام وظایف خود مراقبتی ( مثل بستن بند کفش ، دکمه ها ، زیپ و استفاده از کارد و چنگال )