آزمایش آلکالن فسفاتاز

آزمایش آلکالن فسفاتاز : آلکالن فسفاتاز از کبد، استخوان، روده و کلیه تولید می شود. یکی از معیارهای آزمایشگاهی است که برای سنجش آسیب کبدی از آن استفاده می شود. به طور کلی دو طرح برای آسیب کبد مطرح می شود. یکی از نوع آسیب سلول کبدی و دیگری آسیب از نوع کلستاتیک ( آسیب مجاری صفراوی داخل کبدی). این معیار آزمایشگاهی برای سنجش آسیب نوع کلستاتیک کاربرد دارد.

آزمایش آلکالن فسفاتاز

آزمایش آلکالن فسفاتاز میزان آنزیم آلکالن فسفاتاز را در خون اندازه گیری می کند. آلکالن فسفاتاز بیشتر در کبد ساخته می شود و در استخوان و مقداری هم در روده ها و کلیه ها ایجاد می شود . این آنزیم همچنین در خانم های باردار در جفت ساخته می شود.

کبد نسبت به بقیه ارگان ها یا استخوان ها، مقدار بیشتری آلکالن فسفاتاز می سازد . بعضی شرایط سبب می شود  تا مقدار آلکالن فسفاتاز در خون افزایش پیدا کند. این شرایط شامل رشد سریع استخوانها ( در سنین بلوغ) ٬ بیماری استخوانی (مثل بیماری پاژه یا سرطانی که به استخوان گسترش پیدا کرده) ٬ یک بیماری که تحت تاثیر کلسیم موجود در خون است ( پر کاری پاراتیرویید ) ٬ کمبود ویتامین D ٬ یا آسیب دیدن سلول های کبد می باشد.

اگر سطح  آنزیم آلکالن فسفاتاز بالا برود ٬ باید آزمایشات زیادی انجام شود تا علت آن پیدا شود. مقادیر انواع مختلف آلکالن فسفاتاز در خون ممکن است اندازه گیری شود تا مشخص شود که علت بالا بودن آلکالن فسفاتاز از کبد است و یا از استخوان. به این کار آزمایش ایزو آنزیم های آلکالن فسفاتاز می گویند.

علت انجام آزمایش آلکالن فسفاتاز چیست ؟

آزمایش آلکالن فسفاتار در موارد زیر انجام می شود:

• بررسی بیماری کبدی یا آسیب به کبد. علایم بیماری کبدی می تواند شامل زردی ٬ درد شکم ٬ تهوع و استفراغ باشد. آزمایش آلکالن فسفاتاز ممکن است وقتی بیمار داروهایی مصرف می کند که به کبد آسیب می زند،  برای چک کردن  کبد استفاده شود.
• بررسی مشکلات استخوانی ( گاهی اوقات در عکس رادیوگرافی دیده می شود)٬ مثل بیماری ریکتز ٬ تومور استخوانی ٬ بیماری پاژه ٬ یا زیاد بودن هورمونی که رشد استخوان را مهار می کند (هورمون پاراتیرویید). اندازه گیری سطح آنزیم آلکالن فسفاتاز برای بررسی روند درمان بیماری پاژه  یا کمبود ویتامین D می تواند استفاده شود.

چگونگی آماده سازی برای انجام آزمون سنجش آلکالن فسفاتاز

آزمایش آلکالن فسفاتاز اغلب همزمان با بقیه آزمایشات  روتین خون انجام می شود. شما لازم نیست اقدام خاصی قبل از انجام این آزمایش انجان دهید.

اگر شما می بایست آزمایش آلکالن فسفاتاز را انجام دهید ٬ نباید از ۱۰ ساعت قبل از انجام آزمایش چیزی بخورید و یا بیاشامید. سطح آنزیم آلکالن فسفاتاز بعد از غذا خوردن بالا می رود٬ مخصوصا بعد از خوردن غذای چرب.

بسیاری از داروها می توانند نتیجه این آزمایش را تغییر دهند. باید پزشک را در مورد هر نوع دارویی که مصرف می کنید ( چه با نسخه چه بی نسخه ) مطلع سازید.

با پزشک خود در مورد نگرانی که در مورد آزمایش دارید صحبت کنید٬ احتمال خطر آن ٬نحوه انجام آزمایش یا نتایج احتمالی آزمایش. این کار به شما کمک می کند که اهمیت این آزمایش را متوجه شوید٬ (پر کردن فرم اطلاعات پزشکی).

آزمایش آلکالن فسفاتاز چگونه انجام می شود ؟

• بستن یک نوار کشسان (گارو) بالای بازو که جریان خون را متوقف می کند . این کار رگ زیر نوار را بزرگ تر می کند، در نتیجه سوزن در رگ راحت تر فرو می رود.
• تمییز کردن محل فرو رفتن سوزن
• فرو بردن سوزن در داخل رگ. ممکن است بیش از یک بار سوزن زدن لازم باشد.
• وصل کردن لوله به سوزن تا از خون پر شود.
• باز کردن نوار از بازو، وقتی که خون کافی جمع آوری شده باشد.
• قرار دادن باند یا پنبه در محل سوزن بعد از در آوردن سوزن
• فشار دادن جای سوزن و بانداژ کردن محل

بیمار در حین آزمایش چه احساسی دارد؟

نمونه خون از رگ بازو گرفته می شود. یک نواری که حالت کشسانی دارد، به بالای بازو بسته می شود ٬ که ممکن است احساس کنید کمی سفت است. شما ممکن است احساس درد ناشی از فرو بردن سوزن نداشته باشید و یا ممکن است احساس سوزش داشته باشید.

خطرات آزمایش آلکالن فسفاتاز

ممکن است کمی کبودی در محل خون گیری بوجود بیاید. اگر بعد از خون گیری چند دقیقه محل را فشار دهید، احتمال کمی وجود دارد  که محل نمونه گیری کبود شود.
در موارد نادری٬ ممکن است بعد از گرفتن نمونه خون، رگ متورم شود. که به این حالت فلبیت می گویند. انجام کمپرس گرم چند بار در روز  می تواند به بهبودی این وضعیت کمک کند.

خون گیری می تواند برای افرادی که بیماری انعقادی دارند ٬ مشکل ایجاد کند. آسپیرین ٬ وارفارین و سایر داروهای رقیق کننده خون می توانند باعث افزایش خونریزی شوند. اگر شما مشکل انعقاد خون و یا خونریزی دارید و یا اگر داروی رقیق کننده خون مصرف می کنید، باید قبل از خون دادن به پزشک اطلاع دهید.

نتیجه آزمایش آلکالن فسفاتاز

آزمایش آلکالن فسفاتاز، میزان آنزیم آلکالن فسفاتاز را در خون اندازه گیری می کند.

بالغین : ۲۵ تا ۱۰۰ واحد در لیتر (U/L) و یا ۰.۴۳ تا ۱.۷۰ mckats/L

اطفال : کمتر از  ۳۵۰  واحد در لیتر (U/L)، و یا کمتر از ۵.۹۵ mckat/L

میزان طبیعی آلکالن فسفاتاز

میزان طبیعی آلکالن فسفاتاز در جدول زیر ذکر شده است که مقادیر مرجع نامیده می شود و فقط برای راهنمایی است. این مقادیر از یک آزمایشگاه با آزمایشگاه دیگر متفاوت است٬ و آزمایشگاهی که شما مراجعه می کنید ممکن است میزان مقادیر نرمال آن با مقادیر این جدول متفاوت باشد. جواب آزمایش باید میزان نرمالی را که  آن آزمایشگاه استفاده می کند، داشته باشد. همچنین ٬ پزشک نتایج را بر اساس سلامتی و یا عوامل دیگر ارزیابی می کند. این به این معنا است که اگر جواب آزمایش خارج از میزان نرمال بود، ممکن است برای شما یا برای آن آزمایشگاه این میزان نرمال باشد.

مقادیر زیاد آلکالن فسفاتاز

میزان بسیار بالای آلکالن فسفاتاز می تواند به علت بیماری کبدی باشد. مثل هپاتیت ٬ انسداد مجاری صفراوی ( یرقان انسدادی)٬ سنگ کیسه صفرا٬ سیروز٬ سرطان کبد و یا سرطانی که از قسمت های دیگر بدن به کبد گسترش پیدا کرده  باشد ( متاستاز).

میزان بالای آلکالن فسفاتاز می تواند به علت بیماری استخوانی باشد. مثل بیماری پاژه٬ نرمی استخوان ٬ تومور استخوان و توموری از قسمت دیگر بدن که به استخوان متاستاز داده و یا پرکاری غده پاراتیرویید ( هایپر پاراتیروییدیسم )

درمان طبیعی شکستگی استخوان هم می تواند میزان آلکالن فسفاتاز را افزایش دهد.

نارسایی قلبی٬ حمله قلبی ٬ مونونوکلئوز یا سرطان کلیه هم می تواند میزان آلکالن فسفاتاز را افزایش دهد. عفونت شدیدی که به قسمتهای دیگر بدن منتشر شود ( سپسیس) نیز می تواند میزان آلکالن فسفاتاز را افزایش دهد.

در زنان باردار در سه ماهه سوم بارداری میزان آلکالن فسفاتاز افزایش می یابد، چون جفت شروع به ساختن آلکالن فسفاتاز می کند.

مقادیر کم آلکالن فسفاتاز

شرایطی که باعث  ایجاد سو تغذیه  می شود ( مثل بیماری سلیاک ) و یا کمبود مواد مغذی در رژیم غذایی،  منجر به  کاهش میزان آلکالن فسفاتاز می شوند.

عوامل موثر بر این آزمایش

عللی که شما ممکن است نتوانید این آزمایش را انجام دهید و  اینکه نتایج آزمایش ممکن است مفید نباشد، عبارتند از:

• مصرف داروهایی که به کبد صدمه می زند، مثل بعضی از آنتی بیوتیک ها ٬ داروهای ضد بارداری ٬ مصرف طولانی مدت آسپیرین و داروهای خوراکی دیابت.
• زنان در نزدیکی یا بعد از دوران  یائسگی، ممکن است آلکالن فسفاتاز  خونشان بیشتر از زنانی باشد که دارای سیکل قاعدگی هستند.
• سن. کودکان معمولا آلکالن فسفاتاز بیشتری نسبت به بالغین دارند، چون رشد سریع استخوان به طور طبیعی در کودکان باعث می شود که استخوان آلکالن فسفاتاز بیشتری تولید کند.
• مصرف مقدار زیاد الکل

بررسی ها و تفکرات

• وقتی میزان آلکالن فسفاتاز زیاد باشد ٬ آزمایشات دیگری انجام می شود تا مشخص شود که مشکل از کبد است یا از استخوان.
• اگر مشکوک به بیماری کبدی باشیم، آزمایشات دیگری مثل سی تی اسکن یا سونوگرافی انجام می دهیم.
• آزمایشات دیگری که عملکرد کبد را بررسی می کند ٬ مثل آلانین آمینوترانسفراز ٬ آسپارتات آمینوترانسفراز و بیلی روبین که اغلب همزمان با آلکالن فسفاتاز انجام می شوند.
• گاما گلوتامیل ترانسفراز (  GGT  ) ٬ یا گاما گلوتامیل ترانس پپتیداز ممکن است برای افتراق آلکالن فسفاتاز استخوانی از آلکالن فسفاتاز کبدی انجام شود.
• افزایش GGT زمانی اتفاق می افتد که کبد آسیب دیده باشد اما در بیماری استخوانی بالا نمی رود. افزایش GGT می تواند به علت مصرف الکل یا انسداد مجاری صفراوی که باعث التهاب شده است ٬ رخ دهد. میزان GGT ممکن است به علت مصرف بعضی داروها مثل فنی تویین و فنوباربیتال بالا رود. در بعضی از آزمایشگاه ها، آزمایشی انجام می شود که میزان ۵ – نوکلئوتیداز را اندازه گیری می کند ٬که این آزمایش به جای GGT انجام می شود ، به این علت که بیماری کبدی را بهتر نشان می دهد.

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com