یبوست و کودکان

راهنمای والدین در مورد یبوست و کودکان

چگونه می توانم تشخیص دهم که آیا فرزند من دچار یبوست شده است یا خیر؟

کودکان معمولاً در طی یک هفته چندین بار اجابت مزاج می­ نمایند. ممکن است فرزندتان پس از هر وعده غذایی دفع مدفوع نموده، و یا اینکه یکی دو روز بین دفع مدفوع خود فاصله بیندازد. الگوی فردی او به چیزهایی که می خورد و می نوشد، سطح فعالیت وی، و سرعت هضم مواد غذایی در بدنش بستگی دارد.

اگر شما نگران هستید که فرزند شما ممکن است یبوست شده، وجود علائم زیر را در نظر بگیرید:

• دفعات اجابت مزاج کمتر از حد معمول، به خصوص اگر فرزندتان حداقل به مدت چهار روز عمل دفع مدفوع نداشته و زمان اجابت مزاج نیز به وضوح دچار ناراحتی و مشکل شود.
• مدفوع سفت و خشک، مدفوع سفتی که دفع آن برای کودک دشوار و ناراحت ­کننده است.
• لباس زیر آغشته به مدفوع : ممکن است مدفوع ­های مایع از انسداد موجود در روده تحتانی عبور کرده و در چنین شرایطی  شما را متعجب و غافلگیر سازند.

چرا فرزند من دچار یبوست شده است؟

یبوست کودکان معمولاً از عوامل متعددی ناشی می شود. دلایل احتمالی موجود عبارتند از:

خوردن بیش از حد شیر: معمولاً خوردن بیش از اندازه­ ی شیر به جای غذاهای حاوی فیبر، علت اصلی یبوست کودکان می ­باشد.

خوردن بیش از حد غذاهایی با فیبر اندک: به عنوان مثال، اگر کودکی مقادیر زیادی پنیر، ماست، و یا کره بادام زمینی بخورد، و در مقابل به اندازه کافی میوه­، سبزی و غلات سبوس دار مصرف نکند، در این صورت امکان ابتلای وی به یبوست بسیار بالا خواهد بود.

نگه داشتن مدفوع: فقط یکبار اجابت مزاج دردناک می­ تواند فرزند شما را درباره­ی استفاده از توالت مضطرب سازد، و حتی باعث شود تا وی به طور عمدی از دفع مدفوع خودداری نماید. در صورتی که فرزندتان علائمی از فشار آوردن و زور زدن حین اجابت مزاج از خود نشان می­ دهد. به عنوان مثال، سفت کردن بدنش و قرمز شدن صورتش. در واقع احتمالاً او در حال تلاش عمدی برای نگه داشتن مدفوع در بدن خود و اجتناب کردن از دفع آن می­ باشد.

گاهی اوقات کودکان برای تخلیه کامل روده ­شان به اندازه کافی در توالت صبر نمی­ کنند، که همین امر می ­تواند باعث افزایش تجمع مدفوع در روده ­ها شده و به گرفتگی و اتساع عضلات روده منتهی شود. از طرفی بزرگ شدن روده­ می­ تواند به نوبه­ی خود باعث ایجاد مدفوع سفتی شود که اندازه­ی آن نیز بزرگتر از حد طبیعی بوده و بنابراین تخلیه ­ی آن نیز به مراتب برای کودک دشوارتر خواهد بود که خود این امر نیز می­ تواند خودداری کودک از اجابت مزاج را تشدید نماید.

کم آبی بدن: اگر فرزند شما دچار کم آبی شود، سیستم بدن او از طریق جذب مایعات از تمامی چیزهایی که او می خورد و یا می نوشد و همچنین از طریق جذب مایعات از مواد زائد موجود در روده­ های او با این وضعیت مقابله خواهد نمود. که نتیجه ­ی این وضعیت مدفوع خشک و سختی است که تخلیه آن برای کودک دشوار می­ باشد.

فقدان فعالیت: فعالیت و جنب و جوش باعث می­ شود تا خون به سمت دستگاه گوارشی فرزندتان جریان یابد. بنابراین در صورت کم تحرکی فرزندتان، امکان ابتلای او به مشکلات گوارشی وجود دارد.

وجود مسائل پزشکی زیربنایی: گاهی اوقات یبوست نشانه ­ای است دال بر احتمال وجود بیماری ­های دیگری از قبیل عدم تحمل لاکتوز، کم کاری تیروئید، دیابت، و فیبروز کیستیک.

چگونه می توانم یبوست فرزندم را درمان کنم؟

برخی از روش ­های موجود عبارتنداز:

از مصرف مقادیر زیادی از مواد غذایی دارای اثر چسبندگی توسط فرزندتان جلوگیری نمایید. این مواد غذایی عبارتند از موز، هویج و یا کدوی پخته شده و مقادیر زیادی از فراورده های لبنی قبیل شیر، پنیر، ماست و بستنی. مصرف روزانه دو و نیم فنجان از فراورده ­های لبنی برای کودکان کافی است (به عنوان مثال، ۱ فنجان معادل یک فنجان شیر یا ماست، یا یک و نیم اونس پنیر (حدود ۴۰ گرم) می ­باشد).

افزایش میزان مصرف مواد غذایی حاوی فیبر. مقادیر زیادی از غلات سبوس دار، میوه ها، و سبزیجات را وارد رژیم غذایی فرزندتان نمایید. مواد غذایی حاوی فیبر بالا عبارتنداز: زردآلو، آلوچه، کشمش، نخود فرنگی، لوبیا، کلم بروکلی و البته آلوی خشک. اگر فرزندتان طعم و مزه­ی آلو را دوست ندارد، آب آلو را به شیر وی اضافه کنید: افزودن فقط ۱ اونس (۲۸ گرم) از آب آلو در نصف فنجان شیر در درمان یبوست فرزندتان بسیار موثر است. ذرت بوداده نیز منبع خوبی از فیبرها برای کودکان بزرگتر می ­ باشد، اما دقت کنید که خطر خفگی با ذرت برای کودکان کم سن وسال بسیار جدی است.

اگر کودک شما در غذا خوردن مشکل پسند و نق نقو است و از خوردن غذاهایی با فیبر بالا اجتناب می­ کند، از ملین گیاهی پسیلیوم برای حل مشکل یبوست وی استفاده کنید. این فیبر رژیمی با جذب مایعات در روده باعث حجیم شدن مدفوع گشته و لذا دفع مدفوع را تسهیل می­ نماید (البته ملین گیاهی پسیلیوم برای کودکان کمتر از ۶ سال توصیه نمی شود).

برای کمک به حفظ نرمی و دفع راحت مدفوع فرزند خود، میزان مایعات مصرفی وی را افزایش دهید. آب بهترین گزینه است، اما مقادیر کمی از آب آلو، گلابی، یا سیب نیز ممکن است مفید واقع شوند. برای پیشگیری از پوسیدگی دندان­ها و کاهش اشتهای فرزندتان، مصرف آبمیوه او را روزانه به ۲/۱ تا ۴/۳ فنجان محدود نمایید. او را روزانه به نوشیدن حداقل ۳۲ اونس(هر اونس معادل ۲۸ گرم) از مایعاتی به غیر از شیر تشویق نمایید.

برای جریان یافتن خون به تمامی اندام­های بدن، فرزندتان را به انجام فعالیتهای روزانه تشویق کنید.

شکم فرزندتان را ماساژ دهید. به اندازه­ی عرض سه انگشت از زیر ناف و در سمت چپ شکم فرزندتان پایین رفته و با نوک انگشتانتان فشار ملایم و یکنواختی را بر این ناحیه وارد کنید. تا زمانی به فشار دادن ادامه دهید که احساس کنید زیر انگشتانتان بافت سفت و توده ­مانندی وجود دارد. این فشار ملایم و یکنواخت را حدوداً به مدت سه دقیقه ادامه دهید.

فرزندتان را تشویق کنید تا به محض احساس آمادگی برای دفع مدفوع به توالت برود. در صورتی که فرزندتان پاسخ دهد که هیچگاه برای عمل دفع مدفوع احساس آمادگی نمی­ نماید، بنابراین پس از صرف صبحانه و شام وی را تشویق کنید تا پنج الی ده دقیقه در توالت سپری کند (کودکانی که برای مدتی طولانی دچار یبوست شده اند، ممکن است در ادراک اینکه مقعد آنها پر است، مشکلاتی را داشته باشند).

مشخص نمایید که آیا فرزندتان عامدانه از اجابت مزاج خودداری و امتناع می کند یا خیر. مثلاً برخی از کودکان از توالت ­هایی به جز توالت منزلشان استفاده نمی ­کنند. عده­ای دیگر از آنان ممکن است پس از تجربه ­ی یک اجابت مزاج سخت و دشوار شروع به مقاومت عمدی در برابر اجابت مزاج و تخلیه مدفوع ­نمایند. خودداری از اجابت مزاج یبوست را تشدید می ­کند، بنابراین در صورتی که فکر می­ کنید چنین احتمالاتی در مورد فرزند شما نیز وجود دارد، حتماً مسئله ­ی موجود را با پزشک فررندتان درمیان بگذارید.

درباره سایر گزینه­ های درمانی موجود با پزشک فرزندتان مشورت نمایید. اگر بیماری یبوست فرزندتان جدی است، ممکن است پزشک استفاده از نرم کننده ­های مدفوع، روان کننده­ ها (از جمله روغن های معدنی)، ملین­ ها، یا شیاف­ ها را تجویز نماید. یه عنوان مثال، شیاف طبی گلیسیرین مقعد فرزند شما را تحریک کرده و به تخلیه آسانتر مدفوع کمک خواهد نمود. استفاده­ ی گاه به گاه از شیاف­ ها ضرری ندارد، ولی استفاده­ی مداوم از آنها توصیه نمی­ شود، زیرا ممکن است فرزندتان برای اجابت مزاج به استفاده از شیاف وابستگی پیدا کند. توجه داشته باشید: اگر کودک شما به صورت عمدی از دفع مدفوع امتناع می ­ورزد، ممکن است استفاده از شیاف و یا تنقیه برای وی فوق العاده ناگوار و آزارنده باشد. بنابراین قبل از متوسل شدن به چنین درمان ­هایی همیشه موضوع را با پزشک خود درمیان بگذارید.

اگر مدفوع فرزندتان خیلی سخت و خشک باشد، ممکن است پارگی جزئی (شقاقی) در پوست ظریف اطراف مقعد وی بوجود بیاید و در این صورت ممکن است شما متوجه وجود خون در لباس زیر فرزندتان شوید. در چنین شرایطی می­ توانید از  برخی از لوسیون­ های آلوئه ورا برای کمک به بهبود و التیام ناحیه­ی زخمی استفاده نمایید. وجود پارگی و شقاق در ناحیه مقعد را حتماً به اطلاع پزشک فززندتان برسانید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که فرزندتان غذا ­نمی­ خورد، کاهش وزن دارد، و یا در مدفوع او خون وجود دارد و یا اگر درمان­ های اساسی مانند تنظیم رژیم غذایی به بهبود وضعیت وی کمکی نمی­ کنند، حتماً با پزشک فرزندتان تماس بگیرید. بدون مشورت اولیه با پزشک از ملین­ ها برای فرزندتان استفاده نکنید.

ترجمه شده از: www.babycenter.com