سونوگرافی شکمی

بهمن ۱۷, ۱۳۹۵ پاراکلینیک 0 نظر کاربران نوشته شده توسط نسخه

سونوگرافی شکمی

سونوگرافی شکمی یا اولتراسونوی شکمی برای انعکاس امواج صوتی به منظور تولید نمایی از اعضا و سایر ساختار های بخش فوقانی شکم استفاده می شود. گاهی اوقات متخصص سونوگرافی ارزیابی های بیشتری را بر روی اندامی خاص انجام می دهد، برای مثال، بررسی کلیه ها که توسط سونوگرافی کلیه ها انجام می شود.

سونوگرافی شکمی می تواند موارد زیر را ارزیابی کند:

آئورت شکمی: این رگ، شریان بزرگی است و به سمت پائین به سمت شکم و قفسه سینه می رود. آئورت بخش پائین بدن و پاها را خونرسانی می کند.

کبد: که اندام بزرگی است و زیر زاویه ی دنده ای قرار دارد، در سمت راست شکم/ کبد صفرا می سازد، قند ها را ذخیره می کند و بسیاری از محصولات نمکی بدن را می شکند.

کیسه صفرا: کیسه ی کوچکی در زیر کبد است و صفرا را ذخیره می کند و وقتی که غذا خورده می شود، کیسه ی صفرا منقبض می شود و صفرا را به سمت روده ها می فرستد تا به هضم غذاها و جذب ویتامین های محلول در چربی کمک کند.

طحال: اندامی گرد و صاف است که به مبارزه با عفونت ها کمک می کند و گلبول های قرمز خون را پاکسازی می کند. طحال در سمت چپ شکم درست در زیر دنده های تحتانی چپ قرار دارد.

پانکراس: غده ای است که در بخش فوقانی شکم قرار دارد و آنزیم هایی می سازد که به هضم غذا کمک می کنند. آنزیم های هضم کننده در ادامه وارد روده ها می شوند. پانکراس می تواند انسولین را هم وارد جریان خون کند. انسولین کمک می کند تا بدن از قند ها برای تولید انرژی استفاده کند.

کلیه ها: در پشت حفره ی فوقانی شکمی قرار دارند. کلیه ها نمک را از خون بر می دارند و ادرار می سازند.

اولتراسونوگرافی لگنی ساختار ها و اعضای ناحیه ی تحتانی شکم را هم بررسی می کند.

کاربرد های سونوگرافی شکم

چرا سونوگرافی شکم انجام می شود:

یافتن علل درد شکمی
یافتن، اندازه گیری و یا کنترل آنوریسم آئورت. آنوریسم ممکن است باعث ایجاد توده ی بزرگ و ضربان دار در شکم شود.
چک کردن اندازه، شکل، و موقعیت کبد. اولتراسونوگرافی ممکن است برای ارزیابی زردی و سایر مشکلات کبدی استفاده شود، شامل توده های کبد، سیروز، تجمع چربی در کبد ( که کبد جرب نام می گیرد) و یا آزمون های عملکردی غیر طبیعی کبد
شناسایی سنگ های صفراوی، التهاب در کیسه صفرا ( کله سیستیت) و یا انسداد مجاری صفراوی
دانستن اندازه ی طحال بزرگ شده و مشاهده ی آسیب و یا بیماری طحال
یافتن مشکلاتی در مورد پانکراس، از جمله تومور پانکراس
مشاهده ی قطع جریان ادرار در کلیه ها. در این حالت سونوگرافی کلیه ها هم ممکن است انجام شود تا اندازه ی کلیه ها مشخص شود، توده های کلیوی شناسایی شوند، مایع اطراف کلیه ها مشخص شود، بررسی علل عفونت های دستگاه ادراری که با عود همراهند و یا بررسی وضعیت های مربوط به پیوند کلیه ها هم در این بخش قرار دارند.
یافتن این که توده در هر ناحیه ی شکمی توپر است ( از جمله کبد) و یا کیست ساده ی پر از مایع است.
هدایت وسیله و یا سوزن و یا سایر وسایل در طی بیوپسی ( نمونه برداری از بافت زنده).
مشاهده ی ساخت مایع در حفره ی شکمی ( آسیت). سونوگرافی ممکن است برای هدایت سوزن در طی این روش برای برداشت مایع از حفره ی شکمی کمک کننده باشد ( پاراسنتز).

آماده سازی برای سونوگرافی شکمی

اگر انمای باریوم و یا آزمون های بررسی دستگاه گوارش فوقانی در ۲ روز قبل داشته اید، به پزشک خود اطلاع دهید. باریمی که در روده ها می ماند ممکن است با آزمون سونوگرافی تداخل داشته باشد.

سایر موارد در این زمینه عبارتند از:

برای سونوگرافی کبد، کیسه صفرا، طحال، و پانکراس، ممکن است از شما خواسته شود تا وعده ی غذایی بدون چربی در شب قبل از تست میل کنید و در ادامه از خوردن، ۸ تا ۱۲ ساعت پیش از انجام تصویر برداری منع شوید.

برای سونوگرافی از کلیه ها، شما ممکن است به تدارکات خاصی نیاز داشته باشید. ممکن است از شما خواسته شود که ۴ تا ۶ لیوان مایع بنوشید ( معمولا مایع و یا آب) در واقع، در حدود نیم ساعت پیش از انجام آزمایش برای پر شدن مثانه ی شما، تا کلیه ها بهتر روئیت شوند. ممکن است از شما خواسته شود تا از خوردن برای ۸ تا ۱۲ ساعت پیش از انجام آزمایش پرهیز کنید تا در روده های شما گاز تشکیل نشود. گاز ها می توانند در ارزیابی کلیه ها اختلال ایجاد کنند به طوری که در پشت روده ها و معده می مانند.

برای سونوگرافی از آئورت، شما ممکن است نیاز داشته باشید تا ۸ تا ۱۲ ساعت پیش از آزمون چیزی نخورید.

سونوگرافی شکمی چگونه انجام می شود؟

این آزمون توسط پزشکی انجام می شود که در انجام آزمون های تصویر برداری خبره است ( رادیولوژیست) و یا توسط متخصص سونوگرافی ( سونوگرافر). این روش در اتاق سونوگرافی در بیمارستان و یا در مطب پزشک انجام می شود.

شما می بایست تمام زیور آلاتی را که ممکن است با این بررسی تداخل داشته باشند ، خارج کنید. باید تمام و یا بیشتر لباس ها را در بیاورید، که البته بستگی دارد به ناحیه ای که قرار است معاینه شود. در زمان آزمون به شما پوشش لباس مانند و یا کاغذی داده می شود تا خودتان را بپوشانید.

در طی انجام آزمون

شما بر روی میز آزمایش به پشت دراز می کشید ( و یا به یک سمت). ژل گرمی بر روی شکم شما پخش می شود ( و یا در پشت شما) تا کیفیت عبور امواج صوتی را بهبود دهد. وسیله ی کوچکی به نام ترانس دوسر بر روی شکم شما فشار داده می شود.

ممکن است از شما خواسته شود تا وضعیت خود را عوض کنید تا اسکن های بیشتری انجام شود. برای سونوگرافی کلیه ها، ممکن است از شما خواسته شود تا بر روی شکم دراز بکشید.

ممکن است نیاز باشد تا در زمان انجام این بررسی مدت زیادتری دراز بکشید. گاه از شما خواسته می شود تا برای چنیدن ثانیه نفس خود را نگه دارید. این کار باعث می شود تا پزشک بتواند اعضا و ساختار های خاصی را مشاهد کند از جمله مجاری صفراوی، که چون حرکت نمی کنند، بهتر دیده می شوند. نفس خود را نگه دارید و با این کار به طور موقت کبد و طحال را به پائین به داخل شکم هل می دهید، پس توسط دنده های تحتانی مخفی نمی شوند، چون قبلا این رخداد مشاهده ی آن ها را برای رادیولوژیست سخت می کرد.

سونوگرافی شکمی حدود ۳۰ تا ۶۰ ثانیه زمان می برد.

پس از انجام آزمون

ممکن است از شما خواسته شود تا زمانی که رادیولوژیست اطلاعات را بررسی می کند، صبر کنید. رادیولوژیست ممکن است بخواهد تا بررسی از برخی نواحی شکمی انجام دهد.

این روش چگونه احساس می شود

ژل ممکن است باعث سردی پوست بدن شما شود، در واقع وقتی که بر روی پوست شما قرار می گیرد، مگر آن که در ابتدا گرم شود تا در حد دمای بدن شما باشد. شما ممکن است فشار کمی را در اثر فشردن ترانسدوسر تجربه کنید، وقتی که بر روی شکم شما فشارداده می شود. ولی اگر این آزمون برای بررسی آسیب ناشی از صدمه اخیر باشد، فشار کم ناشی از ترانسدوسر ممکن است کمی دردناک باشد. شما ممکن است امواج صوتی را نشنوید و احساس هم نکنید.

خطرات

هیچ خطر شناخته شده ای برای آزمون تصویر برداری سونوگرافی شکمی وجود ندارد.

نتایج سونوگرافی شکمی

در سونوگرافی شکمی از امواج صوتی بازتابیده شده برای تولید تصاویری از اعضا و سایر ساختارهای داخل شکمی استفاده می شود.

سونوگرافی شکم طبیعی

اندازه و شکل اعضای شکمی به نظر طبیعی است. کبد، طحال، پانکراس به نظر اندازه و ساختار طبیعی دارند. هیچ رشد غیر عادی مشاهده نمی شود. هیچ مایعی در شکم یافت نمی شود.

قطر آئورت طبیعی است و آنوریسمی مشاهده نمی شود.

ضخامت دیواره ی کیسه صفرا طبیعی است. اندازه ی مجاری صفراوی بین کیسه صفرا و روده ی کوچک طبیعی است. هیچ سنگ صفراوی وجود ندارد.

هیچ نوع سنگ کلیوی مشاهده نمی شود. هیچ نوع انسدادی در سیستم تخلیه ای کلیه ها دیده نمی شود.

سونوگرافی شکمی غیر طبیعی

عضو ممکن است غیر طبیعی به نظر برسد به علت التهاب، عفونت، و یا سایر بیماری ها. عضو ممکن است از حد طبیعی کوچک تر باشد به علت آسیب قدیمی و یا التهاب قدیمی. عضو ممکن است از محل طبیعی خود هل داده شود به علت رشد غیر طبیعی بخش مجاور آن. رشد غیر طبیعی( مثلا تومور) ممکن است در عضو دیده شود. ممکن است مایع هم در حفره ی شکمی دیده شود. ( آسیت)

آئورت بزرگ شده است و یا آنوریسم ممکن است دیده شود.

ممکن است کبد ظاهر غیر طبیعی داشته باشد، که ممکن است نشانه ی بیماری کبدی باشد ( برای مثال سیروز و یا سرطان کبد).

دیواره های کیسه صفرا ممکن است ضخیم شود، و یا مایع ممکن است در اطراف آن ها وجود داشته باشد که می تواند نشان دهنده ی التهاب باشد. مجاری صفراوی ممکن است در اثر انسداد بزرگ تر شوند ( در اثر سنگ کیسه صفرا و یا رشد غیر طبیعی در پانکراس). سنگ های صفراوی ممکن است درون کیسه صفرا مشاهده شوند.

کلیه ها و یا لوله هایی که کلیه ها را تخلیه می کنند ( اورتر) ممکن است در اثر عدم تخلیه مناسب ادرار بزرگ تر شوند. سنگ های کلیوی درون کلیه ها مشاهده می شوند (همه ی سنگ ها با سونوگرافی دیده نمی شوند.)

ناحیه ای از عفونت ( آبسه) و یا کیست پر از مایع ممکن است به صورت ساختاری گرد درون عضو دیده شوند. طحال ممکن است پاره شود ( اگر درون شکم آسیب ببیند )

چه عواملی بر روی این آزمایش اثر می گذارند؟

عللی که شما ممکن است نتوانید این آزمون را انجام دهید و یا نتایج حاصله مناسب نباشند، عبارتند از:

مدفوع، هوا ( و یا سایر گازها ) و یا ماده ی حاجب ( مثلا باریم) در شکم و یا روده ها باشد.
چاقی بیش از حد
زخم باز در محلی که می خواهیم بررسی انجام دهیم.

به چه مواردی باید بیندیشیم؟

سایر آزمون ها، از جمله توموگرافی کامپیوتری ( سی تی اسکن) ممکن است برای پیگیری نتایج غیر طبیعی در سونوگرافی مورد نیاز باشند.

تصویر برداری با اشعه ی ایکس در طی بارداری توصیه نمی شود، چون برای جنین مضر است. به همین دلیل است که سونوگرافی به علت ماهیت بی ضر بودن آن در زمان بارداری مقبولیت دارد و به جای تصویر برداری با اشعه ی ایکس استفاده می شود.

در موارد نادر، شاید نتوانیم سنگ های صفراوی را با سونوگرافی ببینیم. سایر روش های تصویربرداری ممکن است در صورت شک به سنگ های صفراوی مشاهده نشده در سونوگرافی لازم شوند.

برای مثال:

اسکن کیسه صفرا
ERCP ( کلانژیوپانکراتوگرام رتروگرید اندوسکوپیک )
تصویر برداری شکمی با اشعه ی ایکس

با استفاده زا سونوگرافی شکمی، پزشک می تواند معمولا بین کیست پر از مایع ساده، تومور توپر و یا سایر انواع توده هایی که نیاز به ارزیابی بیشتر دارند، تمایز قائل شود. اگر توده ی توپر یافت شود، سونوگرافی شکمی نمی تواند تعیین کند که ماهیت آن سرطانی ( بدخیم) و یا غیر سرطانی ( خوش خیم) است. بیوپسی ( نمونه برداری از بافت های زنده) ممکن است اگر تومور یافت شود، مورد نیاز باشد. سونوگرافی ممکن است در طی بیوپسی برای هدایت سوزن بیوپسی استفاده شود.

سونورگافی از سایر روش های بررسی ارزان تر است از جمله سی تی اسکن و یا MRI. ولی برای برخی مشکلات از جمله توده های شکمی و یا آسیب های شکمی، سی تی اسکن و یا MRI ممکن است آزمون استاندارد تری باشند. همچنین، این روش های تصویر برداری اگر سونوگرای شکمی طبیعی باشد ولی درد های شکمی پابر جا باشند، کاربرد دارند.

برای مثال: