ویژگی های کلی و مقادیر فسفر

ویژگی های کلی و مقادیر فسفر

فسفر یک جزء ساختاری ضروری برای غشای سلول و اسیدهای نوکلئیک است، اما در بسیاری از فرآیندهای بیولوژیکی، از جمله معدنی شدن استخوان، تولید انرژی، پیام رسانی سلولی از طریق واکنش های فسفوریلاسیون و تنظیم تعادل اسید و باز نقش دارد.

کمبود  فسفر رژیم غذایی روندی  غیر معمول است  و اغلب فقط در موارد گرسنگی کامل و یا در اختلالات ارثی نادر  که فسفر از طریق کلیه هدر می رود، دیده می شود. علایم آن شامل  از دست دادن اشتها و ضعف عضلانی و شکستگی استخوان و بی حسی در اندام ها و نرمی استخوان در کودکان است.

مقدار مجاز توصیه شده رژیمی یا ،RDA : ( توجه فرمائید این اعداد و ارقام تنها جنبه ی آماری و فرضی دارد،  و معیار میزان مصرف شما نمی باشد، بدون تجویز پزشک از این اعداد استفاده نکنید)

۷۰۰ میلی گرم فسفر برای بالغین سالم  توصیه می شود. محدوده فیزیولوژیک  غلظت فسفر سرم در حدود ۲/۵ تا ۴/۵ است. فسفر در بسیاری از مواد غذایی یافت می شود و ترکیبی است که در بسیاری از افزودنی های غذایی وجود دارد،  فراهم زیستی فسفر از غذا بسیار بالاست، به غیر از فسفر، فیتات در منابع غذایی گیاهی مانند غلات، حبوبات و دانه ها که دیر هضم هستند، یافت می شود.

برآورد مصرف فسفر در رژیم غذایی در  جمعیت ایالت متحده  به احتمال زیاد نادرست است،  به دلیل این که مقدار فسفر  افزودنی های مواد غذایی که در فرآوری مواد غذایی استفاده می شود، برای محاسبه مصرف مواد مغذی در پایگاه داده های محتوی مواد مغذی محاسبه نمی شود.  غلظت فسفر بالای سرم با افزایش نرخ بیماری های قلبی عروقی و افزایش مرگ و میر در افراد با یا بدون بیماری کلیه همراه است. رسوب غیر طبیعی کلسیم فسفات در بافت های نرم ممکن است افراد را مستعد اختلالات  عملکرد عروق و  بیماری های قلبی عروقی کند.

هیپر فسفاتمی در افراد با اختلال عملکرد کلیوی شایع است و مشخصه ویژه این شرایط تجمع غیر طبیعی بالای فسفر در خون است چرا که کلیه ها قادر به دفع موثر آن نیستند .

سطح قابل تحمل فسفر برای بالغین سالم ۴۰۰۰ میلی گرم  در روز است. با این حال افزایش مصرف فسفر روزانه بیشتر از حد RDA،  با افزایش خطر مرگ و میر در افراد  سالم مرتبط است.  مطالعات نشان می دهد که مقدار کم نسبت  کلسیم  و فسفر مصرفی  برای سلامت استخوان ها مضر است، به ویژه در زنان در معرض پوکی استخوان.

 فسفر یک عنصر معدنی ضروری است که در تمام سلول ها برای کارکرد طبیعی مورد نیاز است. در تمام سیستم های زیستی فسفر به اکسیژن متصل است. فسفر به شکل فسفات در بدن یافت می شود. تقریبا ۸۵ درصد فسفر بدن در استخوان ها و دندان ها یافت می شود.

عملکرد فسفر

 فسفر یکی از اجزاء مهم ساختار استخوان  در قالب یک نمک کلسیم فسفات به نام هیدروکسی آپاتیت می باشد. فسفولیپید ها به عنوان مثال ( فسفاتیدیل کولین ) از اجزای ساختاری مهم غشای سلولی هستند. تمام تولید و ذخیره ی انرژی بستگی به ترکیبات فسفریله شده دارد،  از قبیل آدنوزین تری فسفات و کراتین فسفات .

نوکلئیک اسید ها از قبیل DNA و RNA  که مسوؤل ذخیره و انتقال اطلاعات ژنتیکی هستند، حاوی زنجیره طویلی از مولکول های حاوی فسفات هستند. تعدادی از آنزیم ها و هورمون ها و مولکول های سیگنال سلولی برای فعالیتشان به فسفریله شدن وابسته هستند.

همچنین فسفر به حفظ تعادل اسید و باز به عنوان یکی از فاکتورهای بافری مهم بدن کمک می کند. علاوه بر این مولکول های حاوی ۲و۳ بیس فسفوگلیسرات به هموگلوبین گلبول های قرمز متصل می شوند و انتقال اکسیژن به بافت های بدن را تنظیم می کنند.

تنظیم  فسفر در بدن

فسفر رژیم غذایی به سرعت در روده کوچک جذب می شود و در افراد سالم فسفر اضافی توسط کلیه ها تحت تاثیر غدد درون ریز  تنظیم و دفع می شود از قبیل هورمون پاراتیروئید و  ویتامین D و فاکتور رشد فیبروبلاستی

تنظیم غلظت کلسیم و فسفر خون در تمام طول عملکردشان بوسیله هورمون پاراتورمون  و ویتامین D کنترل می شود. سطوح پایین کلسیم خون (به عنوان مثال دریافت ناکافی کلسیم  ) بوسیله هورمون پاراتیروئید احساس می شود، در نتیجه ترشح هورمون پاراتورمون افزایش پیدا می کند، که سریعا دفع کلیوی  کلسیم را کاهش می دهد ولی دفع کلیوی فسفات را افزایش می دهد و بازجذب استخوان ها را تحریک می کند. در نتیجه این مواد معدنی از استخوان آزاد می شوند  (کلسیم و فسفر )، نتیجه این فعالیت ها بازگرداندن غلظت کلسیم سرم  است. اگرچه این عمل فوری و آنی نیست.  همچنین هورمون پاراتیروئید ویتامین D را در کلیه ها به فرم فعالش تبدیل می کند (کلسی تریول و ۱و۲۵ ویتامین D )  .

افزایش  ۱و۲۵ هیدروکسی ویتامین D در گردش خون  باعث افزایش جذب روده ای هم کلسیم و هم فسفر می شود .

سومین هورمون   FGF23   که نقش مرکزی در هموستاز فسفر دارد.

FGF23

توسط استخوان های در حال تشکیل در پاسخ به افزایش سطح فسفر دریافتی ترشح می شود. (استئوبلاست ها و استئوسیت ها ).

در یک فیدبک منفی این هورمون تولید و تحریک هورمون ۱و۲۵ هیدروکسی ویتامین D را مهار می کند و به همان اندازه باعث افزایش دفع ادراری فسفر به صورت مستقل از ویتامین D و هورمون پاراتورمون می شود.

کمبود فسفر

مصرف فسفر ناکافی به ندرت و در نتیجه اختلال سطح پایین فسفر سرم یا هیپو فسفاتمی ایجاد می شود، در نتیجه بازجذب کلیوی فسفر افزایش پیدا می کند.

از اثرات متوسط کمبود شدید فسفر ممکن است موارد زیر باشد:

از دست دادن اشتها و کم خونی و ضعف ماهیچه ها و درد استخوانی و  راشیتیسم (در بچه ها) واستومالاسی ( در بالغین )، افرایش استعداد عفونت و بی حسی و سوز سوز شدن در اندام ها، اشکال در راه رفتن و  تنگی نفس.

هیپو فسفاتمی شدید گاهی ممکن است تهدید کننده ی زندگی باشد، از آنجا که فسفر در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد، کمبود فسفر رژیم غذایی فقط در گرسنگی نزدیک به مطلق وجود دارد. افراد دیگر در معرض خطر هیپوفسفاتمی  شامل افراد الکلی و بیماران دیابتی  بعداز دوره کتو اسیدوز و بیماران با آلکالوز تنفسی و گرسنه یا دارای بی اشتهایی عصبی که در دوره باز توانی کالری بالا و فسفر کمی دریافت کرده است یا هیپو فسفاتمی ناشی از اختلالات به ارث برده از هموستاز فسفر که با افزایش دفع ادراری و یا اختلال در  باز جذب کلیوی  فسفر مرتبط است، می باشد.

توصیه های مقدار مجاز  فسفر در رژیم غذایی

توصیه های مقدار مجاز رژیمی فسفر براساس حفظ سطح نرمال  فسفرسرم در بالغین است.  (۵/۲ تا۵ /۴  میلی گرم در دسی لیتر ) و  اعتقاد بر این است که برای نشان دادن مصرف فسفر کافی برای رفع نیازهای تشکیل استخوان مفید هستند.

مقدار مجاز توصیه شده رژیمی که دریافت متوسط روزانه که نیاز ۹۷ درصد از افراد سالم  است، در یک مرحله از زندگی و در یک گروه جنسی خاصی،  براساس  نیاز متوسط  تخمین زده می شود. (تخمین نیاز متوسط ۵۸۰ میلی گرم در روز فسفر برای بالغین است ). و  این یعنی  برآورد نیاز متوسط ۵۰ درصد از افراد سالم در مرحله خاصی از زندگی و گروه جنسی خاص  است.

براساس مرحله زندگی  و سن و جنس:

• نوزادان ۰-۶ ماه: ۱۰۰ (AI) 100 (AI)
• نوزادان ۷-۱۲ ماه: ۲۷۵ (AI) 275 (AI)
• کودکان ۱-۳ سال: ۴۶۰
• کودکان ۴-۸ سال: ۵۰۰
• کودکان ۹-۱۳ سال: ۱۲۵۰
• نوجوانان ۱۴-۱۸ سال: ۱۲۵۰
• بزرگسالان ۱۹ سال و بالاتر: ۷۰۰
• بارداری ۱۸ سال و جوان تر : ۱۲۵۰
• بارداری ۱۹ سال و بالاتر:  ۷۰۰
• شیردهی ۱۸ سال و جوان تر : ۱۲۵۰
• شیردهی ۱۹ سال و بالاتر: ۷۰۰

منابع فسفر

فسفر در بسیاری  از مواد غذایی یافت می شود و یک ترکیب اساسی در همه موجودات زنده است. غذا های لبنی و غلات و گوشت و ماهی منابع غنی از فسفر هستند. فسفر نیز جزئی از افزودنی های  غذایی است و در حال حاضر در نوشابه های کولا به صورت اسید فسفریک استفاده می شود.

فسفر در  رژیم غذایی بدست آمده از افزودنی های مواد غذایی همیشه در پایگاه داده های ترکیب مواد مغذی در برگرفته نمی شود. بنابر این مقدار کل فسفر مصرف شده توسط فرد در ایالات متحده به طور متوسط بیشتر از ۲۰ درصد تخمین زده می شود.

بخشی از جمعیت امریکا که بیشتر از غذاهای فرآوری شده مصرف می کنند، افرادی هستند که مقدار فسفر مصرفی آن ها بیش تر از حد بالای سطح دریافتی قابل تحمل است، در حدود    ۴۰۰۰میلی گرم در روز که این افراد در معرض خطر بالای  عوارض جانبی مصرف بیش از حد این ماده ی معدنی قرار دارند.

فراهم زیستی

فسفر در دانه های گیاهی (حبوبات، نخود فرنگی، غلات و دانه ها ) به فرم فیتات یا اسید فیتیک حضور دارد. فقط در حدود ۵۰ درصد از فیتات برای انسان در دسترس است، زیرا ما کمبود آنزیم فیتاز را داریم که برای آزاد کردن فسفر از فیتات لازم است. در بخش زیر لیست تعدادی از غذاهای حاوی فسفر همراه با مقدار فسفر به میلی گرم آمده  است.

غذاهای حاوی فسفر

• ماهی قزل آلا (شینوک، پخته شده) ۳ اونس * ۳۱۵
• ماست (ساده، بدون چربی) ۸ اونس ۳۰۶
• شیر (بدون چربی) ۸ اونس ۲۴۷
• نوعی ماهی پهن بزرگ (اقیانوس اطلس یا اقیانوس آرام، پخته شده) ۳ اونس ۲۴۴
•  (گوشت ، پخته شده) ۳ اونس ۲۱۷
• مرغ (گوشت ، پخته شده) ۳ اونس ۱۳۵-۱۹۶
• (استیک ، پخته شده) گوشت، گوشت گاو ۳ اونس ۱۷۹
• عدس (پخته شده) ½ فنجان ۱۷۸
• بادام ۱ اونس (۲۳ آجیل) ۱۳۶
• پنیر موتزارلا (قسمت بدون چربی) ۱ اونس ۱۳۱
• بادام زمینی ۱ اونس ۱۰۸
• تخم مرغ (سفت) ۱ (بزرگ) ۸۶
• نان گندم کامل ۱ برش ۶۸
•  نوشیدنی نوشابه گازدار  ۱۲ اونس ۴۱
• نان غنی شده به رنگ سفید ۱ برش ۲۵

*سرو حدود ۳ انس گوشت و ماهی درحدود یک کف دست است.

فسفری که از غلات دانه ها و آجیل بدست می آید، در حدود ۵۰ درصد کمتر از دیگر منابع است.

مکمل های فسفر

محتوی مکمل  فسفر مولتی ویتامین و مولتی مینرال بسیار متنوع است.

 نمک های سدیم فسفات و پتاسیم فسفات برای درمان  هیپوفسفاتمی استفاده می شود که این اختلال ارثی نتیجه از دست دادن فسفات است که استفاده از آن نیاز به نظارت پزشکی دارد.  نمک کلسیم فسفات گاهی اوقات به عنوان مکمل کلسیم استفاده می شود.

سمیت فسفر

چندین اختلال بوسیله سطح بالای فسفر مشخص می شود،  از جمله آن هایی که در نتیجه جذب املاح فسفات به صورت خوراکی یا جذب از کولون بدست می آید. با این حال اختلال در هموستاز فسفر با بیماری های کلیوی مزمن یا بیماری کلیوی مرحله نهایی  که در دفع اختلال ایجاد می کنند،  در ارتباط  هستند. هنگامی که عملکرد کلیه فقط ۲۰ درصد مقدار نرمال باشد، حتی دریافت فسفر در محدوده توصیه شده هم ممکن است هیپرفسفاتمی را ایجاد کند.  هیپر فسفاتمی ممکن است بر روی  افراد با هورمون پاراتیروئید پایین اثر داشته باشد. (هیپو پاراتیروییدیسم ). در این افراد تحریک دفع کلیوی فسفات و سنتز ۱  و۲۵ هیدروکسی ویتامین D با شکست مواجه می شود. این افراد نمی توانند فسفر اضافی را در غیاب این هورمون دفع کنند. غلظت فسفر سرم با پیشرفت سریع بیماری در افرادی با اختلال عملکرد کلیه در ارتباط است و با افزایش خطر عوارض جانبی سلامت عمومی جامعه  هم   ارتباط  دارد.

غلظت بالای فسفر سرم در جمعیت عمومی

اخیرا مشخص شده است که افزایش غلظت فسفر سرم از محدوده طبیعی ۵(/۲ -۵/۴ ) با افزایش بروز بیماری های قلبی عروقی در افراد با عملکرد کلیه طبیعی  مرتبط است. در دو مطالعه انجام شده در جمعیت عمومی و افرادی با سابقه قبلی بیماری قلبی عروقی بین افزایش غلظت فسفر  سرم به بیش از ۵/۳ میلی گرم در دسی لیتر و افزایش خطر بیماری قلبی عروقی ارتباط وجود داشته است.  مطالعات مشاهده ای اضافی به این نتیجه رسیدند که غلظت بالاتر یا مساوی  ۴  میلی گرم در دسی لیتر فسفر سرم باعث دو برابر شدن خطر ابتلا به بیماری کلیوی و مرحله نهایی بیماری کلیوی در افراد بدون بیماری کلیوی می شود.  در یک مطالعه هم گروهی آینده نگر که  در ۴۰۰۵ بزرگسال جوان و سالم برای مدت بیش از ۱۵ سال، فسفر سرم بالاتر از محدوده طبیعی بوده با هیپرتروفی بطن چپ همراه هستند که پس از آن با نتایج نامطلوب قلبی عروقی همراه  می باشد. در مطالعه ای دیگر ۳۰۸۸ شرکت کننده میانسال برای مدت بیش از ۱۷ سال مورد بررسی قرار گرفتند و  غلظت فسفر سرم در چارک بالای دامنه نرمال با دو خطر بالاتر برای بیماری قلبی در مقایسه با چارک پایین بود.

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com