صرع و همیسفرکتومی عملکردی

همیسفرکتومی عملکردی چیست؟

همیسفرکتومی عملکردی: بزرگترین قسمت مغز، مخ، توسط یک شیار طولی به دو قسمت تقسیم می‌شود که نیمکره‌های مخ نامیده می‌شوند. بین این دو نیمکره در پایین، یک دسته از فیبرهای عصبی به نام جسم پینه‌ای وجود دارد که دو نیمکره را به هم متصل می‌کند. هر نیمکره خود به ۴ قسمت تقسیم می‌شوند که لوب‌های پیشانی، آهیانه‌ای، گیج‌گاهی و پس سری نامیده می‌شوند.

هر کدام از دو نیمکره‌ی مخ برای انجام کارهای مختلفی مسئول هستند. نیمکره‌ی چپ مسئول کنترل حرکات طرف راست بدن است و بلعکس در اکثر افراد، عمل تکلم و درک کلمات گفته شده توسط نیمکره‌ی چپ انجام می‌شود. همیسفرکتومی عملکردی روشی است که در آن بخش‌هایی از یک نیمکره که علت ایجاد تشنج هستند، برداشته می‌شوند و جسم پینه‌ای که دو نیمکره مغز را به هم متصل می‌کند، بریده می‌شود این قطع اتصال دو نیمکره، باعث جلوگیری از انتقال تحریکات تشنجی به نیمکره‌ی باقی مانده می‌شود بنابراین بیمار یک کاهش قابل توجه در تشنج‌های فیزیکی خواهد داشت.

چه کسی برای انجام همسفرکتومی عملکردی کاندید می‌شود؟

این روش فقط برای بیماران از صرع انجام می‌شود که علی‌رغم دارو درمانی‌های مختلف و انجام درمان‌های دیگر، بهبودی در وضعیت‌شان ایجاد نشده است و تشنج‌های شدید غیرقابل کنترل دارند این نوع صرع بیشتر در کودکانی دیده می‌شود که دارای بیماری‌های زمینه‌ای مانند آنسفالیت راسموسن یا سندروم استارج – وبر (که باعث آسیب نیمکره می‌شود) دارند.

چه اقداماتی قبل از همیسفرکتومی عملکردی انجام می‌شود؟

افرادی که برای این عمل کاندید می‌شوند، مورد ارزیابی دقیق قرار می‌گیرند که شامل مانتیورینگ تشنج، نوار مغزی و MRI است. این تست‌ها به پزشک برای تعیین مناطق آسیب دیده، کمک می‌کند و اثبات می‌کند که علت تشنج آن آسیب‌های مغزی است. یک تست آموباربیتال داخل کاروتیدی که WADA هم خوانده می‌شود، برای تعیین نیمکره‌ای که نقش اصلی را برای کنترل تکلم و حافظه برعهده دارد، انجام می‌شود. در طول این است، هر نیمکره به صورت جداگانه به وسیله تزریق دارو، به خواب می‌رود در حالی که نیمکره دیگر بیدار است. نیمکره بیدار برای توانایی‌های مختلف مانند حافظه، تکلم، درک کلمات و … مورد آزمایش قرار می‌گیرد.

در طول عمل همیسفرکتومی عملکردی چه اتفاقاتی می‌افتد؟

برای انجام این عمل لازم است تا مغز به وسیله روشی که به آن کرانیوکتومی می‌گویند در دسترس قرار گیرد. کرانی به جمجمه مربوط می‌شود و اُکتومی به معنی بریدن است. بعد از آن‌که بیمار به خواب رفت (بیهوش عمومی) طرح یک برش روی اسکالپ ایجاد می‌کند، یک تکه از استخوان جمجمه را بر می‌دارد و سخت شامه را باز می‌کند (پرده‌ای که دور مغز را می‌پوشاند) به این ترتیب یک پنجره برای داخل کردن ابزار جراحی و خارج کردن بافت مورد نظر ایجاد می‌شود. میکروسکوپ جراحی برای ایجاد درشت نمایی از بافت‌های مورد نظر برای جراح استفاده می‌شوند. در طول عمل، جراح نواحی آسیب دیده نیمکره را خارج می‌کند. سپس جراح اتصال دو نیمکره که توسط جسم پینه‌ای است را قطع می‌کند. بعد از خارج کردن بافت‌های مورد نظر، سخت شامه را می‌بندد و استخوان جمجمه را سر جایش می‌گذارد و توسط بست‌ها و بخیه آن را محکم می‌کند.

بعد از عمل همیسفرکتومی عملکردی چه اقداماتی صورت می‌گیرد؟

به طور کلی بیمار بعد از این عمل بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت در بخش مراقبت‌های ویژه می‌ماند و بعد به مدت ۳ تا ۴ روز در بخش بیمارستان بستری می‌شود اکثر افراد پس از ۶ تا ۸ هفته از انجام عمل، قادر خواهند بود به فعالیت‌های عادی خود مانند مدرسه رفتن و کار کردن،باز گردند. اکثر بیماران نیاز به ادامه‌ی داروهای ضد تشنج خواهند داشت در حالی که بعضی‌ها ممکن است دوز داروها را کم‌تر مصرف کنند یا حتی داروها برایشان قطع شود و نیازی به دارو نداشته باشند.

عمل همیسفرکتومی عملکردی چقدر مؤثر است؟

حدود ۸۵% از بیماران بعد از این عمل، بهبودی‌های چشمگیری در تشنج‌هایشان تجربه می‌کنند و حدود ۶۰% ممکن است دیگر تشنج نداشته باشند. در خیلی از موارد مخصوصاً در کودکان، نیمکره‌ی باقی‌مانده، عملکردهای بخش‌های برداشته شده را به عهده می‌گیرد. این عمل به دلیل درمان یا بهبود تشنج‌ها و هم‌چنین با تطابق مغز برای جبران عملکردها، باعث بهبود کیفیت زندگی و عملکردها و فعالیت‌های کودکان می‌شود.