آزمایش الکتروفورز هموگلوبین

آزمایش الکتروفورز هموگلوبین نوعی آزمایش خون است که در آن انواع مختلف هموگلوبین بررسی می شود. هموگلوبین ماده ای است در گلبول های قرمز،  که وظیفه ی حمل اکسیژن را بر عهده دارد.

انواع هموگلوبین طبیعی عبارتند از:

• هموگلوبین A: این نوع  هموگلوبین، بیشترین هموگلوبینی است که به طور طبیعی در بالغین یافت می شود. در بعضی از بیماری ها، مثل تالاسمی ممکن است میزان هموگلوبین A کاهش یابد و میزان هموگلوبین F زیاد شود.
• هموگلوبین F ( هموگلوبین جنینی ): این نوع هموگلوبین در جنین و نوزادان تازه متولد شده یافت می شود. کمی بعد از تولد، هموگلوبین F‌ با هموگلوبین A ( هموگلوبین بالغین ) جایگزین می شود. مقدار خیلی کمی از هموگلوبین F بعد از تولد ساخته می شود. در بعضی از بیماری ها مثل کم خونی سلول های داسی شکل، کم خونی آپلاستیک و لوسمی،  میزان هموگلوبین F افزایش می یابد.
• هموگلوبین A2: نوعی هموگلوبین طبیعی است که به مقدار کم در بالغین یافت می شود.

بیش از ۳۵۰ نوع هموگلوبین غیر طبیعی وجود دارد. شایع ترین انواع آن ها عبارتند از:

• هموگلوبین S: این نوع  هموگلوبین در کم خونی سلول های داسی شکل یافت می شود.
• هموگلوبین C: این نوع هموگلوبین اکسیژن را به خوبی حمل نمی کند.
• هموگلوبین E: این نوع هموگلوبین در جنوب شرقی آسیا شیوع دارد.
• هموگلوبین D: این نوع هموگلوبین در بعضی از بیماران مبتلا به  کم خونی  داسی شکل یافت می شود.

هموگلوبین C و هموگلوبین S هموگلوبین های غیر طبیعی هستند که عموما در آزمایش الکتروفورز هموگلوبین یافت می شوند.

در آزمایش الکتروفورز با استفاده از جریان الکتریسیته هموگلوبین های طبیعی و غیر طبیعی در خون از هم جدا می شوند. هموگلوبین های مختلف، بار الکتریکی مختلفی دارند و هر کدام با سرعت های مختلفی حرکت می کنند. هر مقدار از هموگلوبین در مسیر جریان الکتریکی اندازه گیری می شود.

وجود هموگلوبین غیر طبیعی و غیر طبیعی بودن میزان هموگلوبین طبیعی در بدن می تواند نشان دهنده وجود بیماری باشد. ممکن است وجود هموگلوبین غیر طبیعی در بدن بدون علایم بالینی خاصی باشد و یا به علت یک بیماری خفیف و یا به علت یک بیماری تهدید کننده ی زندگی باشد. به عنوان مثال،  وجود هموگلوبین S در بیماری کم خونی داسی شکل. این هموگلوبین غیر طبیعی در خون باعث ایجاد یک بیماری جدی می شود.

علت انجام آزمایش الکتروفورز هموگلوبین چیست؟

آزمایش بررسی الکتروفورز هموگلوبین به دلایل زیر انجام می شود:

• بررسی انواع هموگلوبین در خون. برای تشخیص انواع کم خونی ها نیز به کار می رود مثل تالاسمی.
• بررسی روند درمانی بیمارانی که هموگلوبین غیر طبیعی دارند.
• راهنمایی پدر و مادر ها برای بررسی احتمال ابتلای فرزندشان به انواع خاصی از کم خونی ها که ممکن است این بیماری را از یکی از والدین به ارث ببرد.

آمادگی های لازم برای انجام این آزمایش چیست؟

اگر برای درمان کمبود آهن داروی آهن مصرف می کنید به پزشکتان اطلاع دهید.

آزمایش الکتروفورز هموگلوبین چگونه انجام می شود؟

• بستن یک نوار کشسان (گارو) بالای بازو که جریان خون را متوقف می کند . این کار رگ زیر نوار را بزرگ تر می کند، در نتیجه سوزن در رگ راحت تر فرو می رود.
• تمیز کردن محل فرو رفتن سوزن
• فرو بردن سوزن در داخل رگ. ممکن است بیش از یک بار سوزن زدن لازم باشد.
• وصل کردن لوله به سوزن تا از خون پر شود.
• باز کردن نوار از بازو، وقتی که خون کافی جمع آوری شده باشد.
• قرار دادن باند یا پنبه در محل سوزن بعد از در آوردن سوزن
• فشار دادن جای سوزن و بانداژ کردن محل

بیمار در حین آزمایش چه احساسی دارد؟

نمونه خون از رگ بازو گرفته می شود. یک نواری که حالت کشسانی دارد، به بالای بازو بسته می شود ? که ممکن است احساس کنید کمی سفت است. شما ممکن است احساس درد ناشی از فرو بردن سوزن نداشته باشید و یا ممکن است احساس سوزش داشته باشید.

خطرات آزمایش الکتروفورز هموگلوبین

ممکن است کمی کبودی در محل خون گیری بوجود بیاید. اگر بعد از خون گیری چند دقیقه محل را فشار دهید، احتمال کمی وجود دارد  که محل نمونه گیری کبود شود.
در موارد نادری ممکن است بعد از گرفتن نمونه خون، رگ متورم شود. که به این حالت فلبیت می گویند. انجام کمپرس گرم چند بار در روز  می تواند به بهبودی این وضعیت کمک کند.

خون گیری می تواند برای افرادی که بیماری انعقادی دارند  مشکل ایجاد کند. آسپیرین ، وارفارین و سایر داروهای رقیق کننده خون می توانند باعث افزایش خونریزی شوند. اگر شما مشکل انعقاد خون و یا خونریزی دارید و یا اگر داروی رقیق کننده خون مصرف می کنید، باید قبل از خون دادن به پزشک اطلاع دهید.

نتیجه آزمایش الکتروفورز هموگلوبین

آزمایش الکتروفورز هموگلوبین، آزمایش خونی است که انواع هموگلوبین را در خون بررسی می کند. نتیجه آزمایش برای آماده شدن چند روز زمان نیاز دارد.

میزان طبیعی

میزان طبیعی هموگلوبین ها در جدول زیر ذکر شده است که مقادیر مرجع نامیده می شود و فقط برای راهنمایی است. این مقادیر از یک آزمایشگاه با آزمایشگاه دیگر متفاوت است? و آزمایشگاهی که شما مراجعه می کنید ممکن است میزان مقادیر نرمال آن با مقادیر این جدول متفاوت باشد. جواب آزمایش باید میزان نرمالی را که  آن آزمایشگاه استفاده می کند، داشته باشد. همچنین ? پزشک نتایج را بر اساس سلامتی و یا عوامل دیگر ارزیابی می کند. این به این معنا است که اگر جواب آزمایش خارج از میزان نرمال بود، ممکن است برای شما یا برای آن آزمایشگاه این میزان نرمال باشد.

الکتروفورز هموگلوبین

هموگلوبین A1

۹۶.۵%–۹۸.۵% از هموگلوبین کلی یا  ۰.۹۶–۰.۹۸۵  کسر جرمی

هموگلوبین A2

۱.۵%–۳.۵% از هموگلوبین کلی یا  ۰.۰۱۵–۰.۰۳۵   کسر جرمی

هموگلوبین F

۰%–۱% از هموگلوبین کلی یا ۰–۰.۰۱  کسر جرمی

انواع غیر طبیعی هموگلوبین  صفر

افزایش و کاهش میزان هموگلوبین

• افزایش میزان هموگلوبین A2 و هموگلوبین F ممکن است به دلیل بیماری تالاسمی خفیف  باشد.
• کاهش شدید میزان هموگلوبین A و افزایش میزان هموگلوبینF ممکن است به علت تالاسمی شدید باشد.
• افزایش میزان هموگلوبین F در موارد نادری ممکن است دیده شود که به دلیل تداوم ارثی هموگلوبین جنینی می باشد.
• افزایش متوسط میزان هموگلوبین S بیماری خفیف سلول های داسی شکل را نشان می دهد. افزایش شدید میزان هموگلوبین S نشان دهنده بیماری شدید سلول های داسی شکل است.
• هموگلوبین  C در مقدار کم می تواند به این معنی باشد که صفت هموگلوبین C  وجود دارد. هموگلوبین C  در مقادیر بالا به معنی بیماری C  هموگلوبین است، که باعث کم خونی و بزرگ شدن طحال می  شود.
• وجود هموگلوبین S و C به معنی بیماری هموگلوبین S-C است که نوع خفیف و متوسط بیماری سلول های داسی شکل است.
• میزان خفیف هموگلوبین E می تواند به معنی وجود صفت هموگلوبین E باشد. افزایش میزان هموگلوبین E به معنی بیماری هموگلوبین E می باشد که باعث کوچک شدن گلبول های قرمز خون شده و کم خونی ایجاد می شود.
• انواع هموگلوبین غیر از S, C, D, E نادر هستند. اما بیش از ۳۵۰ نوع هموگلوبین غیر طبیعی وجود دارد.

چه عواملی بر نتیجه آزمایش تاثیر می گذارد؟

عللی که شما ممکن است نتوانید این آزمایش را انجام دهید و  اینکه نتایج آزمایش ممکن است مفید نباشد، عبارتند از:

• داشتن سابقه انتقال خون در ۳ ماهه گذشته
• داشتن کم خونی فقر آهن. کم خونی فقر آهن می تواند باعث شود تا میزان هموگلوبین A2 به طور کاذب کاهش یابد.

بررسی ها و تفکرات

اگر شما قصد بچه دار شدن دارید، برای بررسی وجود هموگلوبین غیر طبیعی در خون خود باید مشاور ژنتیک انجام دهید. این کار به شما کمک می کند تا متوجه شوید که فرزند شما مبتلا به نوع خاصی از کم خونی ارثی ( سلول داسی شکل و یا تالاسمی ) خواهد بود یا خیر.

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com