علایم اختلال یکپارچگی حسی

در زیر برخی از رفتارها و علائم مربوط به اختلال یکپارچگی حسی آمده است.

علایم اختلال لامسه

بیش حسی لامسه ( پاسخدهی بیش از حد نسبت به محرکات لمسی )

• وحشت زده، ناراحت یا خشمناک شدن با لمس ناگهانی یا سبک
• به عنوان یک نوزاد، دوست ندارد/ نداشته بغل شود؛ممکن است خود را عقب بکشد و گریه کند
• اضطراب هنگام تعویض پوشک
• وحشت زده شدن یا اجتناب از ایستادن در کنار دیگر افراد ( به خصوص در صف )
• وحشت زده شدن وقتی از پشت لمس شود یا توسط کسی یا چیزی که نمی بیند ( زیر پتو ) لمس شود
• نارضایتی از شانه زدن مو؛ ممکن است فقط از یک شانه خاص استفاده کند
• نارضایتی در مورد روتختی زبر ( مثلا قدیمی و زبر )
• اجتناب از موقعیت های گروهی به دلیل احتمال لمس ناگهانی
• مقاومت در مقابل نوازش دوستانه یا مهربان از طرف دیگران به جز افراد خانواده ( و گاهی حتی افراد خانواده )
• بوسیدن را دوست ندارد،جای بوسه را پاک می کند
• بغل کردن را ترجیح می دهد
• باران، آب دوش حمام و یا وزش باد مانند شکنجه است و عکس العمل اجتناب و انزجار را ایجاد می کند
• عکس العمل شدید به نیش حشره، خراش یا بریدگی خفیف
• اجتنناب از لمس بافت های خاص ( پتو، فرش یا پوست حیوانات )
• عدم پذیرش لباس های تنگ یا جدید، لباس های زبر، یقه اسکی، جین، کلاه، کمربند و غیره
• اجتناب از استفاده از دست ها در بازی
• اجتناب/ دوست نداشتن/ بیزاری از بازی های کثیف، مانند شن، گل، اب،چسب، اکلیل، خمیر بازی، چیزهای لزج، خمیر ریش یا حباب بازی
• ناراحت شدن از دست های کثیف و شستن و پاک کردن سریع آن
• به شدت قلقلکی
• درز جوراب او را ناراحت می کند و ممکن است آن را نپوشد
• لباس هایی که روی پوست کشیده میشود او را ناراحت می کند؛ ممکن است بخواهد کل سال را شورت و آستین کوتاه بپوشد، نوزادان ممکن است بخواهند لخت باشند و به ندرت پوشک و لباس بپوشند
• یا ممکن است بخواهد کل سال را شلوار و لباس استین بلند بپوشد تا از تماس پوستی اجتناب کند
• ناراحتی از شستن صورت
• ناراحتی در مورد کوتاه کردن مو یا ناخن
• مقاومت در مقابل مسواک زدن و ترس شدید از دندانپزشک
• نشخوار می کند، غذا های خاص می خورد؛غذا های ترکیبی و سرد یا گرم را دوست ندارد؛ اجتناب از امتحان غذاهای جدید
• اجتناب از پا برهنه شدن رو ی چمن یا شن
• راه رفتن روی پنجه پا

کم حسی لامسه ( پاسخدهی بیش از حد نسبت به محرکات لمسی )

• نیاز به لمس شدن، هر چیزی و هر کسی را لمس می کند، علاقه زیاد به ماساژ
• لمس یا ضربه را حس نمی کند مگر با نیرو یا قدرت شدید ( پوست کلفت است. )
• زمین خوردن  زخم و سوختگی او را ناراحت نمی کند
• ممکن است متوجه کثیفی دست یا صورت خود نشود یا متوجه نشود آب از بینی خود می آید یا برایش مهم نباشد.
• ممکن است خودآزاری داشته باشد؛ نیشگون،گاز یا کوبیدن سر خود
• زیاد قرار دادن اشیا در دهان
• صدمه مداوم به دیگر بچه ها یا حیوانات در هنگام بازی
• لمس مداوم سطوح یا اشیا آرامبخش ( مانند پتو )
• علاقه به سطوح یا اشیایی که زبر هستند.
• لذت بردن و علاقه شدید به بازی های کثیف
• علاقه به بازی هایی که لرزش و تکان شدید دارند.
• ترجیح دادن و علاقه شدید به غذاهای شور، ترش، شیرین یا تند

تمایز و ادراک ضعیف لامسه

• مشکل در انجام تکالیف حرکتی ظریف مانند دکمه ها، زیپ و بستن لباس
• اگر نگاه نکند ممکن است متوجه نشوند کدام قسمت بدنش لمس می شود
• ترس از تاریکی
• ممکن است شلخته باشند؛ ژولیده باشند، متوجه نباشد که شلوار پیچیده است، نصف پیراهن بیرون است، کفش او باز است و یک پاچه شلوار بالا و دیگری پایین است
• مشکل در استفاده از ماژیک، قیچی یا چاقو
• شناخت وسایل با دهان حتی بعد از دو سالگی هر چیزی را سمت دهان می برد
• مشکل در شناخت ویژگی های ظاهری اشیا؛ شکل، اندازه، بافت، دما، وزن و….
• ممکن است قادر به شناخت اشیا با لمس نباشد، و از بینایی کمک بگیرد

علایم اختلال عملکرد وستیبولار

حس وستیبولار : داده حسی از گوش داخلی در مورد تعادل، جاذبه، حرکت و وضعیت بدن در فضا

بیش حسی به حرکت

• اجتناب / دوست نداشتن وسایل زمین بازی مانند تاب، نردبان، سرسره، یا چرخ و فلک
• ترجیح کار های نشسته، حرکت آرام با احتیاط، اجتناب از خطر پذیری، به نظر شل و ول می آید
• اجتناب / دوست نداشتن آسانسور و پله برقی؛ ترجیح می دهد  بنشیند، یا واقعا حالش بد می شود
• چسبیدن به فرد بالغی که اطمینان دارد مانند والدین در محیط های شلوغ
• ترس شدید از افتادن حتی وقتی فعالیت خطرناک نیست
• ترس از افتادن حتی از ارتفاع یک پله یا لبه پیاده رو
• ترس از برداشتن پا از روی زمین
• ترس از بالا و پایین رفتن از پله یا راه رفتن روی یک سطح نامسطح
• ترس از سر و ته شدن یا کج شدن به بغل و عقب ؛ مقاومت شدید در شستن سر در سینک
• وحشت کردن وقتی کسی او را حرکت میدهد؛مانند وقتی او را به سمت میز می کشند
• در کودکی تاب کودک را دوست ندارد
• مشکل و ترس در راندن دوچرخه، پریدن، لی لی کردن یا حفظ تعادل روی یک پا ( به خصوص با چشمان بسته )
• در نوزادی دوست ندارد روی شکم قرار بگیرد
• به راحتی تعادل خود را از دست می دهد و دست و پا چلفتی به نظر می رسد
• ترس از فعالیت هایی که تعادل خوبی می خواهند
• اجتناب از حرکات پرشی یا چرخشی ( سریع میترسد یا سرگیجه میگیرد )

کم حسی حرکتی

• در حرکات ثابت به نظر نمی تواند ثابت بنشیند
• علاقه به حرکات شدید، چرخشی ویا سریع
• دوست دارد در هوا پرتاب شود
• می تواند مدت زمانی بچرخد و سر گیجه نگیرد
• علاقه به وسایل بازی با حرکت سریع، شدید و یا ترسناک
• پریدن روی وسایل خانه یا ترامپولین، روی صندلی چرخدار می چرخد یا خود را برعکس می کند
• دوست دارد تا جای ممکن بالاتر و بیشتر تاب بخورد
• شیفته هیجان است؛ گاهی ترسناک می شود
• همواره به جای راه رفتن می دود،می پرد، لی لی می کند و غیره
• بدن، پا و یا سر را در حالت نشسته تکان می دهد
• علاقه به حرکات سریع یا ناگهانی، مانند رفتن ماشین یا موتور در دست انداز

هماهنگی یا تون عضلانی ضعیف

• بدن نرم و شلی دارد
• وقت کار روی میز مرتب خم می شود، دراز می کشد و یا سرش را به دست یا بازویش تکیه می دهد
• مشکل در بلند کردن همزمان سر، بازو ها وپا ها از روی زمین وقتی به شکم خوابیده است ( وضعیت سوپر من )
• نشستن به شکل W برای ثبات بدن
• خستگی زودرس
• حفظ خود برای نیافتادن با گرفتن اشیا
• مشکل در استفاده ازچفت در، دستگیره ها و باز و بسته کردن موارد
• مشکل در گرفتن خود هنگام افتادن
• مشکل در پوشید لباس و بستن دکمه ها، زیپ و کمربند
• ممکن است در نوزادی هیچوقت چهاردست و پا نرفته باشد یا مدت کمی رفته باشد
• آگاهی ضعیف از بدن؛ برخورد با اشیا، انداختن وسایل ویا دست و پا چلفتی بودن
• ضعف مهارت های حرکتی درشت؛ پریدن،گرفتن توپ، بالا رفتن از نردبان
• ضعف مهارت های حرکتی ظریف؛ مشکل در استفاده از ابزار ها مانند مداد، شانه، قیچی و چاقو
• مرتب برای رنگ آمیزی، بریدن و نوشتن دستش را عوض می کند و دو دستی کار میکند؛ در ۳یا ۴ سالی دست غالبی ندارد
• مشکل در خوردن بستنی
• عدم اطمینان از چکونگی حرکت بدن هنگام حرکت کردن، برای مثال برداشتن پا از روی چیزی
• مشکل در یادگیری تمارین ورزشی یا رقص

علایم اختلال حس عمقی

حس عمقی : درونداد حسی از عظلات و مفاصل در مورد وضعیت، وزن، فشار، کشش،حرکت و تغییر وضعیت بدن در فضا

ضعف سیستم حس عمقی

• رفتار های حس طلبی
• علاقه به فعالیت هایی که شامل پریدن، برخورد و تصادف باشد
• کوبیدن پا هنگام حرکت
• کوبیدن پا به زمین یا صندلی وقتی نشسته است
• انگشتش را میمکد یا گاز می گیرد و مرتب انها را می شکند
• علاقه به پیچیده شدن شدید در پتو های زیاد یا سنگین به خصوص هنگام خواب
• ترجیح می دهد لباس ها و کمربند و روسری و بند کفش محکم بسته شود
• علاقه به فعالیت های له کردن
• علاقه به بغل کردن خرس اسباب بازی
• کوبیدن اسباب بازی ها و اشیا به هم و اسباب بازی های پارچه ای
• علاقه به کشتی و دکل در بازی
• افتادن روی زمین به طور مرتب و عمدی
• روی ترامپولین ( یا تخت خواب ) ساعت ها می پرد
• در طول روز دندان قروچه میکند
• علاقه به کشیدن، هل دادن و بلند کردن اشیا
• علاقه به پریدن از وسایل خانه یا مکان های بلند
• اغلب دیگر کودکان را می زند، هل می دهد یا با آنها برخورد می کند
• مداد، نی یا آستین و یقه ی لباس را می جود

مشکل در درجه بندی حرکت

• اشتباه در اندازه گیری میزان خم و راست کردن عضلات در انجام کارها ( دست را در آستین کردن یا بالا رفتن از پله ها )
• مشکل در تنظیم فشار مداد هنگام نوشتن یا کشیدن؛ ممکن است خیلی کم رنگ باشد یا انقدر فشار دهد که نوک مداد بشکند
• نوشتن کثیفی دارد و هنگام پاک کردن کاغذ را پاره می کند
• همیشه وسایل و اسباب بازی ها را می شکند یا خراب می کند
• اشتباه در تخمین وزن یک شی مانند لیوان آبمیوه،ان را با نیروی زیادی بلند می کند که به هوا میرود یا میریزد، و یا با نیرو کمی این کار را می کنند و از سنگینی ان شکایت می کند
• ممکن است معنی سبک و سنگین را نفهمد نمی تواند دو شی را در دستش بگیرد و بگوید کدامیک سنگین تر است
• به ظاهر هر کاری را بانیروی زیاد انجام می دهد؛ مانند راه رفتن،بستن در، فشردن چیز ها یه سختی، انداختن وسایل
• بازی با حیوانات با نیروی زیاد، اغلب به آنان آسیب می زند

علایم اختلال عملکرد شنوایی : ( بدون تشخیص مشکل شنیداری )

بیش حسی به صداها

• پرت شدن حواس با صداهایی که توجه دیگران را جلب نمی کند؛ برای مثال صدای چراغ، یخچال، پنکه، بخاری یا ساعت
• ترس از صدای سیفون توالت ( به خصوص در مکان های عمومی )، جاروبرقی،سشوار، کفش تق تقی یا پارس سگ
• پریدن یا پرت شدن حواس با صدایی بلند یا غیرمنتظره
• پرت شدن حواس یا ناراحت شدن با صدا های پس زمینه؛ مانند چمن زن یا ساختمان سازی، دزدگیر اتومبیل در خیابان
• اغلب می خواهد دیگران ساکت باشند؛ برای مثال سر و صدا،حرف زدن یا خواندن ترانه را متوقف کنند
• با صداهای بلند یا غیر منتظره فرار می کند، گریه می کند یا گوش هایش را می گیرد
• از رفتن به سینما، نمایش و اجتماعات، پیست اسکیت شلوغ و کنسرت موسیقی اجتناب می کند
• ممکن است افراد خاص را به دلیل تون صدایشان دوست نداشته باشد

کم حسی به صداها

• اغلب به دستورات کلامی یا صدا زدن اسم پاسخ نمی دهد
• صدا ها را به خاطر خود صدا ایجاد می کند
• علاقه به صدای بلند موسیقی یا تلویزیون
• مشکل در درک یا به یادآوری آنچه گفته می شود
• بی توجهی به صدا های خاص
• متوجه نمی شود صدا از کجا آمده است
• هنگام انجام کار با خود حرف می زند، اغلب بلند
• گفتار کم یا فاقد گفتار یا غان و غون در نوزادی
• اغلب نیاز به تکرار دارد یا می گوید”چی؟”

علایم اختلال حس دهانی

بیش حسی چشایی

• نشخوار می کند، اغلب با انتخاب غذای خیلی بد؛ برای مثال گزینه های محدود غذایی، انتخاب مارک ها، مقاوت برای امتحان غذا ها یا رستوران جدید و ممکن است در خانه دیگران غذا نخورد
• ممکن است بعد از دو سالگی نیز غذا های پوره یا نرم بخورد
• غذاهای سفت و ترکیبی حالت تهوع به او می دهد
• مشکل در مکیدن، جویدن و بلعیدن؛ ممکن است دچار شوک شود یا از آن ترس داشته باشد
• مقاومت/ اجتناب/ وحشت شدید از رفتن به دندانپزشک یا انجام کار های مرتبط با دندان
• ممکن است فقط غذا های سرد یا گرم بخورد
• اجتناب از چسباندن پاکت نامه، تمبر یا برچسب ها با زبان به دلیل مزه آنها
• دوست نداشتن یا نارضایتی درمورد خمیردندان و دهان شویه
• اجتناب از غذا های پرادویه، تند، شیرین؛ ترش یا شور؛ غذا های بی مزه را ترجیح می دهد

کم حسی دهان

• مزه کردن یا جویدن اشیا غیر خوراکی
• علاقه به غذاها با طعم های قوی؛ مانند خیلی شور، شیرین، ترش یا تند
• آبریزش دهان  شدید حتی پس از سن دندان در آوردن
• جویدن مو، لباس یا انگشتان
• قرار دادن اشیا در دهان حتی پس از سن نوزادی
• همه غذاها برایش یک مزه را دارد
• استفاده بسیار زیاد از ادویه و چاشنی روی غذایش
• علاقه به دندانپزشک و نیز لرزش مسواک ها

علایم اختلال حس بویایی

بیش حسی بویایی

• عکس العمل منفی یا دوست نداشتن بو هایی که بد نیستند یا به سختی احساس می شوند
• به دیگران می گوید که چه بوی خوبی یا بدی می دهند
• اجتناب از خوردن غذاهای خاص به دلیل مزه آنها
• انزجار یا تنفر از بوی وسایل حمام یا لوازم آرایش افراد
• ناراحتی یا آشفتگی با بوی عطر یا ادکلن
• ناراحتی با بوی خانه یا غذا
• اجتناب از بازی در بعضی مکان ها به دلیل بوی آن محل
• تصمیم گیری درمورد علاقه اش به کسی یا جایی بر اساس بوی آن

کم حسی بویایی

• مشکل در متوجه شدن بوهای نا خوشایند
• خوردن یا نوشیدن چیز های مسموم به دلیل اینکه متوجه بوی فاسد شدن آن نمی شود
• ناتوانی در شناخت بو ها و چیز های معطر
• عدم توجه به بوهایی که معمولا دیگران را ناراحت می کند
• عدم توجه یا دور نشدن از بو های ناخوشایند
• در آشنایی با افراد، مکان ها  یا اشیا از بویایی بسیار زیاد استفاده می کند (زیاد بو میکند)
• استفاده از بویایی برای تعامل با اشیا

علایم اختلال حسی بینایی ( بدون تشخیص پزشکی مشکل بینایی )

بیش حسی بینایی

• حساس به نور های درخشان؛ در نور شدید چشم ها را می بندد، گریه می کند  و یا سر درد می گیرد
• مشکل در تمرکز چشمی بر فعالیتی که انجام می دهد برای مدتی مناسب
• به راحتی با محرک های بینایی دیگر حواسش پرت می شود؛ مانند حرکت دیگران، دکوراسیون، اسباب بازی، پنجره، در و غیره
• بروز مشکل در اتاق ها با رنگ روشن یا اتاق های تار
• بعد از مطالعه یا تماشای تلویزیون چشم هایش را می مالد یا از آن اشک می آید
• اجتناب از تماس چشمی
• لذت از بازی در تاریکی
• کم حسی به حس بینایی ( مشکل در دنبال کردن، تمایز یا ادراک )
• مشکل در بیان تفاوت میان حروف مشابه؛ مانند: ب, پ، ج, ح
• مشکل در زمانی که یک تصویر بزرگ را ببیند؛ برای مثال تمرکز بر الگو ها یا جزئیات تصویر
• مشکل در تشخیص شکل (در زمینه شلوغ)؛ مانند کاغذ روی میز، لباس درون کشو، موارد در لیست خرید، اسباب بازی در جعبه اسباب بازی
• گم کردن خطوط در نوشتن از روی کتاب یا تخته سیاه
• مشکل در کنترل حرکات چشمی برای تعقیب بینایی یک شی متحرک
• مشکل در بیان تفاوت میان رنگ ها، شکل ها و اندازه ها
• گم کرن خط و محل در هنگام خواندن یا انجام تکالیف ریاضی
• معکوس کردن کلمات هنگام نوشتن یا خواندن آنها؛ مانند “خیس” و “سیخ” یا “گنج” و “جنگ”
• شکایت در مورد دوبینی
• مشکل در یافتن تفاوت ها در کلمات، تصاویر، نماد ها یا اشیا
• مشکل در یکسانی فاصله و اندازن کلمات و اعداد
• مشکل در انجام پازل، کپی کردن یک شکل، ویا بریدن یا رفت
• روی یک خط
• تمایل به کج نوشتن ( به سمت بالا یا پایین ) بر روی برگه
• گیج شدن در مورد چپ و راست
• خستگی زودرس در تکالیف مدرسه
• مشکل در تشخیص رابطه فضایی در محیط؛ برای مثال برخورد با اشیا / افراد یا قدم گذاشتن اشتباهی روی لبه پیاده رو یا پله

اختلال پردازش زبانی – شنوایی

• عدم تواناییی تعیین منبع صدا
• مشکل در تشخیص صدای افراد
• مشکل در تمایز میان اصوات/ کلمات؛ مانند “امین” و “امیر”
• مشکل در حذف صداهای دیگر زمانی که با کسی مکالمه دارد
• صداهای بلند، ناگهانی، یا گوشخراش اورا نارحت می کند
• مشکل در درک، توجه به و یادآوری آنچه خوانده شده یا گفته شده؛ اغلب درخواست تکرار می کند ممکن است فقط دو توالی دستوری را به خاطر بسپارد
• به دیگران نگاه می کند تا قبل از پاسخ دهی مطمئن شود
• مشکل در بیان ایده ها به شکل کلمه ( کلامی یا نوشتاری )
• اغلب خارج از نوبت یا خارج از موضوع صحبت می کند
• اگر درک نشود، در تکرار جملات مشکل دارد؛ ممکن است ناراحت و عصبانی شود و صحبت را رها کند

ترجمه و گردآوری: تورج عنبرا _ کارشناس کاردرمانی