شیوع بیماری، اپیدمی و پاندمی کرونا چه مفهومی دارند؟

چه موقع شیوع بیماری نگران کننده است؟ و چه تفاوتی بین همه گیری (اپیدمی) و عالم گیری (پاندمی) بیماری وجود دارد؟ در این مقاله درباره این ۳ موضوع مهم مطالبی خواهید خواند و قادر خواهید بود تفاوت میان آن ها را تشخیص دهید.

شیوع بیماری چیست؟ چه وقت میگویند که یک بیماری شیوع پیدا کرده؟

در حالت عادی خیلی کم پیش می آید که یک جامعه یا یک منطقه دچار بیماریی شود که تعداد زیادی را درگیر کند. اما اگر در یک فصل بیماری وجود داشته باشد که بیش از تعداد قابل پیش بینی از جمعیت را درگیر خود کند میگویند که آن بیماری شیوع پیدا کرده است. ممکن است شیوع بیماری در یک جامعه یا حتی در چندین کشور دیده شود. این وضعیت می تواند از روزها به سالها ادامه یابد.

شیوع میتواند حالت های مختلفی داشته باشد. برای مثال ما ممکن است به یک بیماری ناشناخته که تنها یک نفر را مبتلا کرده باشد نیز شیوع بگوییم. به طور مشابه اگر یک بیماری که سالهاست ریشه کن شده و کسی را مبتلا نکرده باشد نیز اگر چند نفر را مبتلا کند میشود شیوع. اگر آنچه را که فکر می کنید ممکن است شیوع بیماری باشد مشاهده کرده اید ، فوراً آن را به ارائه دهنده خدمات درمانی یا بخش بهداشت عمومی منظقه خود گزارش دهید.

اپیدمی چیست؟

هنگامی که یک بیماری عفونی به سرعت در بسیاری از افراد گسترش یابد، همه گیری بیماری ایجاد می شود و گفته میشود که آن بیماری عفونی خاص اپیدمیک است. به عنوان مثال، در سال ۲۰۰۳ ،  سندرم شدید تنفسی حاد اپیدمیک (SARS) جان نزدیک به ۸۰۰ نفر در سراسر جهان را گرفت. ویروس کرونا نیز تا زمانی که در حالت اپیدمیک بود جان چند هزار نفر را در جهان گرفت.

بیماری همه گیر یا پاندمیک چیست؟

بیماری پاندمیک به شیوع بیماری جهانی یک بیماری گفته میشود. HIV  یا ایدز نمونه ای از یکی از مخرب ترین بیماری های همه گیر جهانی در طول تاریخ است. آخرین نمونه یک بیماری عالم گیر و پاندمیک کرونا است که توسط سازمان جهانی بهداشت به عنوان خطرناک ترین بیماری چندین دهه پیش شناخته میشود.

یکی دیگر از نمونه های پاندمی، آنفولانزا است که انسان ها هنوز مصونیت بسیار کمی نسبت به آن دارند و هر ساله تعداد زیادی از افراد به وسیله این ویروس از دنیا میروند. دقیقا مشابه کرونا، همه میتوانند در معرض آنفولانزا باشند. آنفولانزا بیش از یک بار در جهان به عنوان پاندمی شناخته میشود.

• آنفلوانزای اسپانیایی در سال ۱۹۱۸ که حدود ۴۰-۵۰ میلیون نفر را کشت.
• آنفلوانزای آسیایی که ۲ میلیون نفر را در سال ۱۹۵۷ کشته است.
• آنفلوانزای هنگ کنگ ۱ میلیون نفر را در سال ۱۹۶۸ کشته است.

آنفولانزا و کرونا چگونه همه گیری و پاندمی شدند؟

• ویروس به راحتی از طریق عطسه یا سرفه از یک فرد به فرد دیگری گسترش یافت.
• ویروس طی شش تا نه ماه به همه نقاط جهان رسید. امروز با سرعت سفر هوای، کارشناسان بهداشت عمومی معتقدند که همه گیری آنفولانزا می تواند خیلی سریعتر گسترش یابد. عالم گیری ممکن است از طریق امواج رخ دهد. و ممکن است تمام نقاط جهان را به طور همزمان تحت تأثیر قرار نگیرند.

بیماری های پاندمیک، اپیدمیک و شیوع بیماری هر زمانی ممکن است رخ میدهند و در آینده هم وجود خواهند داشت.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) یک سیستم هشدار برای بیماری  های عالم گیر یا پاندمیک ایجاد کرده که دارای ۶ فاز مختلف است. برای اینکه یک بیماری بتواند عالم گیر شود باید تمامی این ۶ مرحله را پشت سر گذاشته باشد.

مراحل پاندمی و عالم گیری یک بیماری (بر اساس پاندمی آنفولانزا)

فاز ۱: یک ویروسی که در حیوانات وجود دارد هیچ گونه عفونت شناخته شده ای در انسان ایجاد نکرده است.

فاز ۲: ویروسی که منشاء حیوانی دارد باعث ایجاد عفونت در انسان شده است.

فاز ۳: موارد پراکنده یا اندکی از بیماری در انسان رخ می دهد. و هنوز انتقال بیماری از یک انسان به انسان دیگر برای شیوع بیماری کافی نیست.

فاز ۴: خطر ابتلا به بیماری پاندمیک بسیار افزایش یافته اما هنوز به این سطح نرسیده است.

فاز ۵: بیماری به بیش از یک کشور سرایت کرده.

فاز ۶: افزایش تعدا کشورها به طوری که شمار زیادی از مبتلایان در کشورهای مختلفی در سرتاسر جهان افزایش یافته باشد.

چه تعداد افراد  در مرحله پاندمیک بیماری جانشان را از دست خواهند داد؟

این که چند نفر از بیماری عالم گیر می میرند بستگی به موارد زیر دارد:

• تعداد افرادی که آلوده می شوند
• شدت بیماری ناشی از ویروس
• میزان آسیب پذیری جمعیت آسیب دیده
• اثربخشی مراحل پیشگیری

راه پیشگیری از ابتلاء به بیماری های عالمگیر یا پاندمیک چیست؟

برای پیشگیری از این بیماری ها در حالت عادی و اولیه هیچ داروی خاصی وجود ندارد. با تلاش های بین المللی و همت مراکز تخقیقاتی، مراحل ساخت واکسن یکی پس از دیگری پشت سر گذاشته شده و سرانجام با ساخته شدن واکسن و واکسیناسیون دسته جممعی میتوان جلوی مهار بیماری را گرفت.

علاوه بر واکسیناسیون، می توانید سایر اقدامات پیشگیری اساسی شامل موارد زیر را انجام دهید:

• دستان خود را مرتبا با آب و صابون بشویید. اگر این موارد در دسترس نیست ، از یک پاک کننده و ضدعفونی کننده حاوی الکل استفاده کنید.
• از لمس کردن دهان ، بینی یا چشم های خود با دست آلوده خودداری کنید مگر اینکه دستان خود را شسته باشید.
• هنگام سرفه یا عطسه ، دهان و بینی خود را با یک دستمال بپوشانید. سپس دستمال را درون سطل زباله پرتاب کنید. دستان خود را بعد از آن بشویید.
• تا حد امکان از قرار گرفتن در مکانهای شلوغ خودداری کنید و در صورت بروز علائم بیماری در خانه بمانید.
• بسته به شدت بیماری عالم گیر یا پاندمیگ، اگر باید به یک منطقه شلوغ بروید یا در فاصله کمی از افراد دیگر قرار داشته باشید باید حتما ماسک بزنید.
• در صورت نزدیک شدن به فرد آلوده، حتما ماسک بزنید و فصاله خود با او را افایش دهید.

چگونه خود را برای یک بیماری همه گیر مانند کرونا آماده کنیم؟

بیماری عالم گیر و پاندمیک به دلیل میزان بالای بیماری و غیبت کارگران باعث ایجاد اختلال اقتصادی و اجتماعی می شود. این امر به ویژه در صورت عدم حضور در خدمات کلیدی مانند حمل و نقل ، ارتباطات یا نیرو تأثیر دارد.

در اینجا چند کار وجود دارد که می توانید انجام دهید:

• در صورت قطع شدن خدمات، برنامه ریزی کنید. این امر به ویژه در صورتی اهمیت دارد که شخصی در خانواده شما نیازهای ویژه ای داشته باشد. به عنوان مثال ، حتماً راهی برای گرفتن داروها یدا کنید زیرا ممکن است داروهای روی نسخه نشوته نشده باشند.
• ببینید آیا می توانید در صورت بروز همه گیری از خانه کار کنید.
• اگر مدرسه تعطیل باشد فعالیت های یادگیری در خانه را برنامه ریزی کنید.
• آب ، مواد غذایی و مواد اضافی را ذخیره کنید.
• با استراحت کافی ، مدیریت استرس ، درست غذا خوردن و ادامه ورزش ، تا حد امکان سالم بمانید.
• به سالمندان جامعه خود کمک کنید.