سندرم کوشینگ (Cushing’s syndrome) یک بیماری هورمونی است. این بیماری زمانی اتفاق می افتد که سطح هورمون کورتیزول یک فرد خیلی زیاد باشد. این وضعیت می تواند اثرات شدید و گسترده ای روی بدن بگذارد.
این سندروم اغلب به دنبال استفاده از داروهایی رخ می دهد، که منجر به بالا رفتن سطح کورتیزول بدن می شوند. اما علل دیگری مثل تومورهای خوش خیم یا سرطانی نیز می توانند باعث بالا رفتن کورتیزول شوند.
افراد گاهی اوقات سندرم کوشینگ را با بیماری کوشینگ اشتباه می گیرند. هرچند که این دو با هم مرتبط هستند اما دو مفهوم یکسان نیستند.
در هر دو نوع یعنی بیماری و سندرم کوشینگ، تعدادی از عوامل می توانند به بالا رفتن سطوح هورمون کورتیزول منجر شوند. این تغییر هورمونی به نوبه خود منجر به بروز تعدادی علائم می شود.
یکی از دلایل سندرم کوشینگ ابتلا به بیماری کوشینگ است! این وضعیت یک بیماری نادر بوده و هنگامی اتفاق می افتد که سطح بالایی از هورمون آدرنرژیک (ACTH) به واسطه وجود یک تومور غیر سرطانی در غده هیپوفیز آزاد شود.
میزان بالای تولید و ترشح ACTH باعث بالا رفتن سطح کورتیزول می شود که منجر به بروز طیف وسیعی از علائم می شود.
گاهی اوقات، تومورها به دلیل تغییرات ژنتیکی خاص، یا سندرم ایجاد می شوند. اما بیشتر اوقات، مشخص نیست که چرا این اتفاق می افتد.
این سندروم بیشتر در مواردی دیده می شود که استفاده از داروهای استروئیدی روی سطح هورمون تأثیر بگذارد.
به غیر از مبتلایان به بیماری کوشینگ، افراد در معرض ابتلا به سندرم کوشینگ یکی از موارد زیر را تجربه می کنند:
سندرم شبه کوشینگ نیز داراری علایمی مشابه با سندروم کوشینگ است. آزمایش های بیشتر نشان می دهد که این وضعیت در اصل، اصلا یک سندرم نیست و تنها مشابه یک سندروم است. علل شایع ایجاد این وضعیت شبه سندروم عبارتند از:
طبق یک قاعده کلی هورمون هایی که یک غده تولید می کنند می توانند به طور مستقیم بر تولید هورمون سایر غدد تأثیر بگذارند. این غدد شامل موارد زیذ هستند:
غدد فوق کلیوی دقیقاً بالای کلیه ها هستند. آنها همراه با هورمونهای دیگر کورتیزول تولید می کنند. کورتیزول هورمون اصلی استرس است، و اصلی ترین گلوکوکورتیکوئید طبیعی طبیعی (GC) در انسان است.
کورتیزول نقش های زیادی از جمله موارد زیر را بر عهده دارد:
هنگامی که سطح کورتیزول به طور مداوم بالا باشد، سندرم کوشینگ ایجاد میشود.
این سندروم در دو دسته تقسیم بندی میشود:
سندرم اگزوژن وقتی است که یک عامل خارجی باعث افزایش سطح کورتیزول شود. این سندروم غالباً ناشی از مصرف طولانی مدت و دوز زیاد داروهای کورتیکواستروئیدی است.
برخی از این داروها عبارتند از:
سندرم اندروژن کوشینگ وقتی است که علت پیدایش آن چیزی در داخل بدن انسان باشد. به عنوان مثال، هنگامی که غدد فوق کلیوی مقادیر بالایی از کورتیزول تولید می کنند.
این سندروم می تواند قسمت های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهد. بسته به علت پیدایش آن، ممکن است علائم در افراد مختلف متفاوت باشد.
افزایش وزن یکی از علائم اساسی این سندروم است. زیرا مقادیر بالای کورتیزول منجر به توزیع مجدد چربی ها به خصوص در سینه و شکم به همراه گرد شدن صورت می شود.
سایر علائم و علائم رایج عبارتند از:
سندرم کوشینگ می تواند به روش های زیر بر روی پوست تأثیر بگذارد:
علاوه بر علایم جسمی، تاثیرات روحی و روانی زیر نیز در این سندروم دیده می شود:
نکته: علائم کوشینگ می تواند بر باروری زنان و مردان تأثیر بگذارد. با این حال، اگر غدد آدرنال بیش از حد تستوسترون و هورمونهای دیگر تولید کند، این سندروم ممکن است میل جنسی را افزایش دهد.
سایر عوارض عبارتند از:
نکته: در کودکان، سندرم کوشینگ می تواند منجر به چاقی و کاهش سرعت رشد شود.
آزمایش برای ارزیابی سطح ACTH ممکن است شامل موارد زیر باشد:
اگر یک پزشک به سندرم کوشینگ مشکوک باشد ، برای بررسی علت از شما درخواست آزمایش هایی مثل MRI را خواهند داشت. این آزمایشات ممکن است وجود یک تومور زمینه ای (خوش خیم یا بدخیم) را تشخیص دهد.
سندرم کوشینگ و بیماری کوشینگ شرایط و مشکلات جدی سلامتی هستند. بدون درمان، آنها می توانند حتی کشنده باشند.
اما اگر فردی در زمان مناسب تشخیص صحیحی داشته باشد، درمان جراحی یا سایر درمان های دیگر می تواند او را قادر به بازگشت به زندگی سالم تر کند. پیگیری مادام العمر برای کاهش خطر عوارض احتمالی و بهبود کیفیت زندگی فرد نیز حائز اهمیت است.