سوزش معده، چرا معده من می‌سوزد؟

احساس سوزش در معده یک علامت شایع و آزار دهنده گوارشی در برخی از افراد است. این علامت غالباً ناشی از سوء هاضمه است که به دیس پپسی (dyspepsia) نیز مشهور است. علاوه بر این، احساس سوزش معده معمولاً میتواند از علائم یک بیماری زمینه ای مانند عدم تحمل برخی غذاها باشد.

داروهای تجویزی و داروهای بدون نسخه می توانند از سوء هاضمه جلوگیری کرده و آن را درمان کنند. و برخی از داروهای و درمان های خانگی نیز می توانند به تسکین علائم آن کمک کنند. هرکسی که مرتباً سوزش معده را تجربه می کند و علائم مشابهی دارد، باید علت اصلی آن مشخص و درمان شود.

علل سوزش معده

احساس اینکه معده یا قفسه سینه آتشین یا بسیار اسیدی است، بسیار دردناک است. این وضعیت ممکن است درست بعد از خوردن غذا یا در مواقع استرس بدتر شود. به طرز معمول افرادی که سوزش معده را تجربه می کنند، غالبا از سوزش سر دل نیز شاکی هستند.

سوزش سر دل هنگامی اتفاق می افتد که احساس سوزش از معده به مری منتقل می شود. (جایی در وسط قفسه سینه یا زیر جناغ)

سوزش در معده می تواند ناشی از علل زیر باشد:

سوء هاضمه (Indigestion)

سوء هاضمه می تواند احساساتی مانند سوزش در معده را همراه با علایم زیر به همراه داشته باشد:

• نفخ
• صدا دار شدن معده
• گاز
• سوزش سر
• احساس پر بودن شکم
• حالت تهوع

سوء هاضمه یک وضعیت نادر است و لزوماً نشانه بیماری زمینه ای خاصی نیست و معمولا در موارد زیر بیشتر دیده می شود:

• ممکن است یک شخص خیلی زیاد خورده باشد
• یا چیزی بیش از حد تند مصرف کرده باشد
• و یا غذایی که برایش خوب نیست خورده باشد

سوء هاضمه دیس پپسی عملکردی (Functional dyspepsia)

بسیاری از موارد سوء هاضمه علت مشخص و مستقیمی ندارند. پزشکان به این نوع سوءهاضمه ها، عملکردی می گویند.

سوء هاضمه عملکردی می تواند علائمی از جمله سوزش معده را داشته باشند که ۷۰٪ از افراد مبتلا به این وضعیت از سوزش در بافت معده شکایت دارند.  سوء هاضمه عملکردی معمولا جدی نیست و بی ضرر است. اما در هر صورت علائم آن می تواند آزار دهنده باشد.

ریفلاکس معده به مری (GERD)

بیماری ریفلاکس شرایطی است که باعث بازگشت مکرر اسید از معده به مری و بالاتر می شود. علائم دیگر ریفلاکس علاوه بر سوزش معده عبارتند از:

• دشواری در بلع
• احساس طعم ترش در دهان و حلق
• سرفه مزمن
• گاز و نفخ

GERD همچنین می تواند منجر به بروز عوارض جدی  شود. به عنوان مثال، اسید معده ممکن است شروع به از بین بردن مری کند ، و خطر ابتلا به بیماری مانند سندروم مری بارت را افزایش می دهد.

واکنش به برخی غذاها

برخی از افراد نسبت به بعضی از غذاها واکنش های شدیدی نشان می دهند که منجر به بروز علائمی مشابه GERD از جمله سوزش در معده می شود.

غذاهایی که معمولاً باعث مشکلات دستگاه گوارش می شوند عبارتند از:

• لبنیات، به ویژه در افرادی که تحمل لاکتوز ندارند
• گلوتن مخصوصاً در افرادی که تحمل گلوتن ندارند
• بادمجان، فلفل و گوجه فرنگی

الکل

الکل می تواند مری، معده و روده را تحریک کند و باعث سوزش معده و سایر موارد می شود.

سندروم روده تحریک پذیر

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک بیماری شایع است که تقریباً ۱۲٪ از جمعیت ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می دهد.

پزشکان علت دقیق ابتلا به بیماری IBS را هنوز نمی دانند. علائم این بیماری شامل سوزش در معده و موارد زیر است:

• گرفتگی عضلات
• نفخ
• گاز
• یبوست
• اسهال

IBS یک بیماری طولانی مدت و مزمن است، هرچند که بسیاری از درمان ها می توانند به مدیریت علائم آن کمک کنند.

زخم معده

اولسرها زخم هایی هستند که در لایه داخلی معده ایجاد می شوند. بسیاری از افراد مبتلا به زخم معده، گزارش می دهند که سوزش و درد معده و شکم قویترین و بدترین علامت های این بیماری هستند.

زخم معده می تواند باعث بروز موارد زیر شود:

• احساس پر بودن، حتی قبل از غذا خوردن
• نفخ
• سوزش سر دل
• حالت تهوع

عفونت معده

هلیکوباکتر پیلوری یا به طور ساده H. پیلوری باکتری هایی هستند که می توانند معده را آلوده کنند. برخی از افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری ، سوزش معده را همراه با علائم زیر تجربه می کنند:

• نفخ
• آروغ زدن
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن غیر منتظره
• حالت تهوع

داروها

برخی از داروهای موثر بر دستگاه گوارش نیز می توانند باعث احساس سوزش در معده شوند. این داروها شامل بسیاری از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی رایج (NSAIDs) مانند:

• آسپرین (بایر آسپرین)
• ایبوپروفن (Advil)
• ناپروکسن (Aleve)
• و … هستند.

سرطان معده

در موارد نادر، سوزش معده می تواند نشانه ای از سرطان معده باشد. علائم دیگر سرطان معده عبارتند از:

• پر شدن بخش فوقانی شکم
• خستگی
• تهوع و استفراغ
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• سوزش سردل شدید
• کم خونی
• استفراغ
• استفراغ خونی
• خون در مدفوع

تشخیص علت سوزش معده

روند تشخیص به طور کلی با معاینه فیزیکی آغاز می شود. پزشک در مورد علائم فرد و همچنین رژیم غذایی، شیوه زندگی و داروهایی که مصرف می کند سؤال خواهد کرد. برای تشخیص بهتر از تست های زیر نیز کمک گرفته می شود:

• سونوگرافی
• آندوسکوپی
• بلع باریم
• و…

درمان

• مصرف داروهای نسخه ای و غیر نسخه ای برای رفع علائم ریفلاکس اسید معده و سوء هاضمه
• مصرف آنتی بیوتیک برای افراد مبتلا به هلیکوباکتر پیلوری
• تغییر دارو یا دوز آن در مواقعی که سوزش معده ناشی از مصرف NSAID ها است.
• از مصرف غذاهای محرک اجتناب کنید

نکته

در افرادی که دچار عدم تحمل مواد غذایی، GERD یا رفلاکس اسید دارند، برخی غذاها ممکن است باعث تحریک و تشدید علائم شوند. رایجترین محرک های سیستم گوارش در اغلب افراد عبارتند از:

• لبنیات
• گلوتن
• کافئین
• الکل
• غذای سرخ شده
• غذای چرب
• شکلات
• مرکبات
• سیر، تره فرنگی و پیاز
• بادمجان، فلفل و گوجه فرنگی

سایر نکات پیشگیری از سوزش در معده عبارتند از:

• کاهش مصرف الکل
• یافتن راه هایی برای کاهش استرس
• دوری از وعده های غذایی دیر هنگام و قبل از خواب
• خوردن وعده های غذایی کوچکتر
• بلند کردن سر با بالش های اضافی هنگام خواب
• حفظ وزن سالم