هر موجود زنده برای زنده ماندن به آب احتیاج دارد. با وجود عرق کردن، ادرار کردن، استفراغ یا داشتن اسهال بدن، می توان مقادیر زیادی از آب خود را از دست دهد. از دست رفتن آب همانا و افزایش نیاز بدن به آن همانا. کم آبی بدن نه تنها می تواند بر روی سوخت و ساز بدن و انجام فعالیت های حیاتی بدن تاثیرگذار باشد، بلکه فقدان شدید آن می تواند تهدید کننده حیات باشد.
طبق تعریفی که توسط سازمان جهانی بهداشت ارائه شده است، کمبود آب یا بی آبی بدن زمانی رخ می دهد که بدن بیش از ۱۰ درصد از وزن در مایعات خود را از دست می دهد. این عارضه می تواند منجر به بروز آسیب یا عوارض مهلکی شود که شخص را نیازمند مراقبت فوری و اورژانسی می کند.
تشنج، آریتمی قلبی یا شوک هیپوولمیک ممکن است در این وضعیت رخ دهند. زیرا حجم خون شما خیلی کم است و توانایی خونرسانی کاهش پیدا خواهد کرد.
اگر تشنه هستید، باید بدانید این آشکارترین علامتی است که نشان می دهد شما کم آب هستید و باید برای تامین آب بدن خود مقادیری آب دریافت کنید. کمبود آب بدن تنها به معنای کمبود مایع آب نیست، بلکه به معنای از دست دادن الکترولیت هایی مانند نمک و پتاسیم است که به بدن شما کمک می کند تا نفس بکشد، حرکت کند، صحبت کند و یا سایر موارد دیگر را انجام دهید.
برخی شرایط خاص سلامتی از جمله دیابت، می تواند شما را در معرض خطر کم آبی بدن قرار دهد. اگر به دلیل گرما یا فشار بیش از حد، عرق زیاد، پرخوری یا اسهال ناشی از آنفولانزا یا بیماری حاد دیگری قرار داشته باشید که دفع ادرار در آن زیاد باشد، آب بدن تحلیل خواهد رفت.
بزاق دارای خواص ضد باکتریایی است، اما کم آبی بدن می تواند مانع از تولید بزاق کافی در بدن شود. اگر دهان شما به اندازه کافی بزاق تولید نمی کند، باید در انتظار رشد و تکثیر باکتری ها در دهان خود باشید. بوی بد دهان یکی از عوارض ناشی از کاهش آب بدنم و درنتیجه کمبود بزاق و فعالیت باکتری ها است.
بسیاری از مردم فکر می کنند افرادی که دچار کمبود آب بدن می شوند به نوعی زیاد عرق می کنند. اما این مساله تنها به خاطر عرق کردن نیست. در ادامه روند کاهش آب بدن، پوست می تواند خشک شده و در برخی از بخش های بدن، پوسته پوسته شود.
وقتی بدن شما مایعات خود را از دست می دهد، نمی تواند خود را به اندازه کافی خنک کند و ممکن است به شدت گرم شود. یکی از علائمی که باید مراقب آن باشید گرفتگی عضلات است که می تواند هنگام ورزش بخصوص در هوای گرم اتفاق بیافتد.
هرچه گرم تر شوید، احتمال گرفتگی عضلات در شما وجود دارد. بروز تغییرات در سطوح الکترولیت هایی مانند سدیم و پتاسیم، می تواند منجر به گرفتگی عضلات شود. (یعنی کم آب میشید و الکترولیت هاتون کم میشه؛ وقتی مثلا پتاسیم و سدیم کم بشن عضلات میگیرن)
نکته: حتی در هوای سردتر، اگر در حین انجام کار و فعالیت، مایعات به اندازه کافی ننوشید باز هم ممکن است با کمبود آب در بدن مواجه شوید.
یکی از اصلی ترین علایم گرمازدگی تب و لرز است. تب می تواند کمبود آب بدن را بدتر کند. هرچه تب بیشتر باشد، ممکن است کمبود آب شما نیز بیشتر شود. تا زمانی که درجه حرارت بدن شما کاهش نیابد، پوست شما حالت خنک کننده خود را از دست می دهد و سپس در لمس داغ تر، برافروخته و خشک می شود.
در این مرحله، مهم است که سریعاً خود را خنک کنید و به مراکز درمانی مراجعه کنید. استفاده از یخ و پارچه های خنک، خیس و پناه بردن به یک منطقه خنک از راه کارهای کوتاه مدتی است که می توانید تا مراجعه به پزشک انجام دهید.
براساس مطالب منتشر شده از کلینیک مایو، کودکان و نوزادان بیشتر مایعات بدن خود را به دلیل تب از دست می دهند. و به احتمال زیاد اسهال و استفراغ شدید را از بیماری تجربه می کنند. بروز هرگونه تب در نوزاد یا کودک نوپا باعث نگرانی می شود. بنابراین در اسرع وقت کودک یا نوزاد خود را به یک متخصص اطفال ببرید.
مرکز کنترل و پیگیری از بیماری های آمریکا به بزرگسالان مبتلا به تب توصیه می کند در صورت رسیدن بدن دمای آنها به ۳۸ درجه سانتیگراد، از پزشک معالج کمک بگیرند.
هنگامی که دچار کمبود آب بدن هستید، آزاد کردن گلیکوژن (گلوکز ذخیره شده در بدن) و سایر اجزای ذخیره انرژی شما برای اعضای بدن مانند کبد دشوار است.
در حالی که می توانید هر چیزی را از شکلات گرفته تا یک میان وعده شور بخورید، هوس شیرینی ها هنگام کم آبی بدن بیشتر متداول است. زیرا بدن شما ممکن است در تجزیه گلیکوژن برای رهاسازی گلوکز در جریان خون به عنوان سوخت دچار مشکل شود.
حتی کم آبی بدن نیز می تواند باعث سردرد در انسان شود. (حتی در پاره ای از مواقع ممکن است منجر به میگرن طولانی مدت شود)
اگرچه عوامل مختلفی به غیر از کمبود آب بدن می تواند باعث سردرد شود، اما اگر منشا سردرد مربوط به کاهش آب بدن باشد، نوشیدن یک لیوان آب و ادامه دادن به روند هیدراته ماندن در طول روز می تواند تا حد زیادی به برطرف شدن تشنگی و همچنین سر درد کم آبی منجر شود. بنابراین حین سردرد می توانید دست کم با خوردن یک لیوان آب شانس خود برای التیام آن را امتحان کنید.