آتروفی کلیه ، آیا کلیه ها کوچک می‌شوند؟

کلیه یک انسان سالم و بالغ در حالت عادی، تقریباً به اندازه یک مشت است. کلیه آتروفیک یا (atrophic kidney) اصطلاحا به کلیه‌ای گفته می‌شود که با عملکرد غیرطبیعی، بصورت غیرطبیعی کوچک شده است. این وضعیت همچنین به آتروفی کلیوی معروف است.

دقت کنید که آتروفی کلیه با هیپوپلازی کلیوی یکسان نیست. در هیپوپلازی کلیوی، این بافت در دوره جنینی و هنگام تولد کوچکتر از حالت معمولی است.

به طور طبیعی کلیه‌ها در دو طرف ستون فقرات، درست زیر دنده های تحتانی قفسه سینه قرار دارند. کلیه چپ معمولاً کمی بزرگتر و بالاتر از کلیه راست است. کلیه چپ در فاصله نزدیکتری نسبت به قلب قرار دارد.

یک یا هر دو کلیه می‌توانند دچار آتروفی شوند. اما کوچک شدن کلیه بیشتر در سمت چپ مشاهده می‌شود.

علائم کلیه آتروفیک

کلیه‌ها مواد زاید را از خون فیلتر کرده و آب اضافی را از بدن خارج می‌کنند. آنها همچنین در تنظیم فشار خون نقش بسیار مهمی دارند.

در مراحل اولیه آتروفی کلیه، شما احتمالا علایم خاصی را در خود تجربه نخواهید کرد. اما پس از آنکه ۳۰ تا ۴۰ درصد عملکرد کلیه مختل شده باشد علایم کم کم بروز می‌کنند. در این وضعیت از آنجا که کلیه‌ها قادر به فیلتر کردن خون نیستند، ممکن است علایم زیر را تجربه کنید:

تکرر ادرار
تیرگی پوست
خواب آلودگی
خارش
از دست دادن اشتها
گرفتگی عضلات
تهوع و استفراغ
تورم دست و پا

علائم دیگر کلیه آتروفیک عبارتند از:

اسیدوز
بی اشتهایی
افزایش غلظت کراتینین
بروز ناهنجاری‌های الکترولیت
سوء تغذیه

علل کوچک شدن کلیه

آسیب کلیه می‌تواند به طور ناگهانی، مانند زمانی که کلیه به شدت آسیب دیده یا در معرض سموم است شروع شود. کلیه آتروفیک همچنین ممکن است ناشی از یک بیماری دیگر یا همراه با شرایط دیگر باشد:

بروز عفونتی مانند سل
سندرم متابولیک
آترواسکلروز
تنگ شدن عروق کلیوی
انسداد مجاری ادراری
بیماری سلول داسی
سرطان

آسیب به بافت کلیه به طور کلی، طی یک دوره طولانی اتفاق می‌افتد. این وضعیت می‌تواند ناشی از کاهش جریان خون به بافت کلیه باشد.

در صورت داشتن مشکلات و بیماری های زیر بیشتر در معرض کوچک شدن کلیه ها قرار دارید:

دیابت
سابقه خانوادگی بیماری کلیوی
بیماری قلبی
فشار خون بالا

درمان کلیه آتروفیک

پروسه و نوع درمان شما بستگی به علت بروز آتروفی کلیه دارد. درمان بیماری زمینه‌ای ممکن است به جلوگیری از آسیب بیشتر به کلیه کمک کند.

نکته ۱: حتی با وجود اینکه کلیه ها ممکن است کوچک شود، اما همچنان قادر خواهند بود که کار خود را انجام دهند و به طور کامل از کار نمی افتند.

نکته ۲: اما اگر تمام عملکرد کلیه شما کمتر از ۱۵ یا ۱۰ درصد باشد، شما دچار نارسایی کلیه خواهید بود. این بدان معناست که برای انجام کار و و بازگردانی عملکرد کلیه‌ها شما نیاز به درمان دارید. یکی از راه های درمان کاهش عملکرد کلیه؛ انجام دیالیز است.

دیالیز تمام کارهایی که یک کلیه کوچک شده که با نارسایی همراه است را انجام می‌دهد. اما باید بدانید که همودیالیز درمان دائمی نیست. و شما باید تا زمان پیوند کلیه هفته‌ای چند بار برای تصفیه خون خود همودیالیز انجام دهید.

آیا برای درمان کوچک شدن کلیه نیاز به رژیم غذایی خاصی دارید؟

کلیه آتروفیک را نمی‌توان با رژیم غذایی خاصی معکوس یا درمان کرد. اما رژیم غذایی به عنوان مکمل و یا تسریع کننده در درمان این بیماری کلیوی می‌تواند نقش اساسی داشته باشد. برای پیشرفت روند درمان آتروفی کلیه موارد زیر را در نظر داشته باشید:

مصرف سدیم را کم کنید

کاهش مصرف سدیم به کنترل فشار خون شما کمک می‌کند. انستیتوی ملی دیابت و گوارش و بیماری کلیوی آمریکا (NIDDK) توصیه می‌کند مصرف سدیم خود را روزانه کمتر از ۲۳۰۰ میلی گرم در نظر بگیرید.

برای کاهش سدیم اقدامات زیر را انجام دهید:

غذاهای تازه را جایگزین غذاهای بسته بندی شده کنید
هنگام خرید مواد غذایی، برچسب اطلاعات تغذیه ای آن را بخوانید.
به جای فست فود و رستوران از خانه غذای خود را تهیه و میل کنید
هنگام پخت غذا کمتر از نمک استفاده کنید.

پروتئین کافی دریافت کنید

کلیه های شما برای رسیدن به سایز نرمال خود نیازمند دریافت مقادیر کافی پروتئین هستند:

مرغ
لبنیات
تخم مرغ
ماهی
گوشت

مراقب قلب خود باشید

غذاهای سالمی که برای قلب مفید هستند به کاهش تجمع چربی در قلب، رگ های خونی و کلیه ها کمک می‌کند. برای داشتن رژیم غذایی سالم و مناسب برای قلب به نکات زیر توجه کنید:

مصرف غذاهای سرخ شده را کاهش دهید و در عوض غذاها را بخارپز، آبپز و یا کبابی میل کنید
به جای کره با روغن زیتون پخت و پز کنید
مصرف چربی های اشباع شده و ترانس را محدود کنید.

موارد زیر را برای تسریع درمان کوچک شدن کلیه ها وارد لیست مواد غذایی خود کنید:

میوه ها و سبزیجات
لوبیا
ماست، پنیر و شیر کم چرب یا بدون چربی
ماهی
مرغ بدون پوست

مراقب پتاسیم باشید

کاهش عملکرد کلیه‌ها در اثر آتروفی کلیه می‌تواند منجر به ایجاد پتاسیم بیشتر شود. شما باید مصرف پتاسیم خود را کنترل کنید.

غذاهای کم پتاسیم عبارتند از:

سیب و هلو
هویج و لوبیای سبز
نان سفید، برنج سفید و ماکارونی

برخی مواد غذایی که حاوی پتاسیم بالا هستند عبارتند از:

موز و پرتقال
لوبیا و آجیل
غلات سبوس
برنج قهوه ای و وحشی
غذاهای روزانه
سیب زمینی ، گوجه فرنگی
نان گندم

در مورد رژیم غذایی خود با پزشک صحبت کنید. همچنین ممکن است مشاوره با یک متخصص تغذیه برای شما مفید باشد.

پیشگیری از کوچک شدن کلیه یا کلیه آتروفیک

همیشه نمی توان از بروز آتروفی کلیه جلوگیری کرد. اما انجام برخی اقدامات اساسی می‌تواند به سالم نگه داشتن بافت کلیه کمک کند.

ابتدا سعی کنید از شرایطی و بیماری هایی مثل فشار خون بالا و دیابت که بر عملکرد کلیه تاثیر می‌گذارند جلوگیری کنید. اگر در حال حاظر این بیماری ها را دارید سعی کنید به خوبی آن ها را مدیریت کنید.

رژیم غذایی شما برای پیشگیری از کوچک شدن کلیه باید سرشار از موارد زیر باشد: