تومور هیپوفیز چه تغییراتی در بدن ایجاد می‌کند؟

تومورهای هیپوفیز یا (Pituitary tumors) شامل یک رشد غیرطبیعی است که روی غده هیپوفیز تاثیر می‌گذارند. برخی از این تومورها باعث ترشح بیش از حد هورمون‌هایی می‌شوند که عملکردهای بدن را کنترل می‌کنند. برخی دیگر از انواع تومور هیپوفیز باعث کاهش تولید و ترشح هورمون‌های این غده می‌شوند.

بیشتر تومورهای غده هیپوفیز، غیرسرطانی و خوش خیم هستند (adenomas). آدنوم‌ها در بافت غده هیپوفیز و نهایتا اطراف این غده ماندگار می‌شوند. و به سایر بخش‌های بدن متاستاز نمی‌دهند. (گسترش پیدا نمی‌کنند.)

گزینه‌های مختلفی برای برای درمان این تومورها وجود دارد. برخی از گزینه‌های درمان شامل:

• حذف تومور
• کنترل تولید و ترشح هورمون با کمک دارو

از جمله مهم‌ترین درمان های این ناهنجاری غددی است.

علل تومور هیپوفیز

علت ایجاد تومور هیپوفیز رشد کنترل نشده سلول‌های این غده است. غده هیپوفیز یک غده کوچک لوبیایی شکل واقع در پایه مغز است. با وجود اندازه کوچک هیپوفیز، اما تقریبا بر هر بخش بدن تاثیرات خاص خود را می‌گذارد. هورمون های مترشحه از این غده به تنظیم عملکردهای مختلف بدن کمک می کند.

درصد بسیار کمی از تومورهای هیپوفیز ناشی از سابقه خانوادگی است که اکثر آن‌ها هیچ علایم ظاهری ندارند. دانشمندان معتقدند تغییرات ژنتیکی نقش مهمی در ایجاد تومورهای هیپوفیز دارند.

علائم تومور هیپوفیز

به تومورهایی که باعث ترشح هورمون می‌شوند تومورهای (عملکردی) و به سایر تومورهایی که روی ترشح هورمون تاثیری نمی‌گذارند، تومورهای غیر عملکردی گفته می‌شود. برخی از انواع تومور هیپوفیز هیچ علامت یا نشانه‌ای ایجاد نمی‌کنند. تومورهایی که روی ترشح هورمون‌ها تاثیر می‌گذارند و باعث تولید آن‌ها می‌شوند، می‌توانند علایم و نشانه‌های زیادی بسته به نوع هورمون ایجاد کنند. (تومورهای عملکردی)

اما تومورهای غیر عملکردی، با توجه به فشار و محدودیتی که به غده هیپوفیز و سایر بافت‌های اطراف می‌گذارند، ممکن است علایمی داشته باشند.

تومورهایی که حدود یک سانتی متر یا بیشتر اندازه داشته باشند به عنوان ماکروآدنوم شناخته می‌شوند. به تومورهای با اندازه کمتر از ۱ سانتی متر میکروآدنوم اطلاق می‌شود. با توجه به اینکه اندازه تومورهای هیپوفیز ماکروآدنوم زیاد است بیشتر از سایر انواع تومورها باعث ایجاد فشار روی غده هیپوفیز و ساختارهای مجاور می‌شوند.

بر اساس فشاری که برخی تمورها به هیپوفیز وارد می‌کنند علایم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سردرد
• کاهش یا از دست دادن بینایی، به ویژه از دست دادن دید محیطی

علائم مربوط به تغییرات سطح هورمون

افزایش عملکرد (عملکرد بیش از حد)

تومورهای عملکردی هیپوفیز باعث تولید بیش از حد هورمون‌ها می‌شوند. انواع مختلف تومورهای عملکردی در غده هیپوفیز باعث علائم و نشانه‌های خاص و گاهی ترکیبی از آنها می‌شوند.

کاهش یا عدم تولید و ترشح هورمون‌ها

تومورهای با سایز بزرگ می‌توانند مانع از تولید و ترشح هورمون‌ها شوند. برخی از نشانه‌های مربوط به کاهش ترشح هورمون‌ها عبارتند از:

• تهوع و استفراغ
• ضعف
• احساس سرما و لرز
• کاهش مدت زمان دوره های قاعدگی
• اختلال عملکرد جنسی
• افزایش حجم ادرار
• کاهش یا افزایش وزن ناخواسته

تومورهای ترشح کننده هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH)

این تومور هیپوفیز، با تحریک غدد فوق کلیه باعث تولید کورتیزول می‌شوند. یکی از بیماری‌هایی که ممکن است با افزایش میزان کورتیزول در بدن ایجاد شود سندروم کوشینگ است. غدد فوق کلیوی یا آدرنال کورتیزول را بیشتر از حد طبیعی تولید و ترشح می کنند تا علایم مربوط به سندروم کوشینگ ظاهر شوند. برخی از علایم و نشانه‌های کوشینگ عبارتند از:

• انباشت چربی در اطراف بخش میانی فوقانی کمر
• لاغری دست و پا و کاهش بافت عضلانی
• فشار خون بالا
• قند خون بالا
• آکنه
• تضعیف بافت استخوان
• بروز کبودی
• اضطراب
• تحریک پذیری بلا
• افسردگی

تومورهای ترشح کننده هورمون رشد

این تومورها باعث رشد بیش از حد اندام‌های بدن و ایجاد وضعیتی به نام آکرومگالی (غول‌پیکری) می‌شوند. علایم ناشی از افزایش هورمون رشد عبارتند از:

• زمخت شدن چهره
• دست و پاهای بزرگ
• عرق کردن بیش از حد
• قند خون بالا
• مشکلات قلبی و عروقی
• درد مفاصل
• فاصله زیاد بین دندان‌ها
• افزایش و رشد موهای بدن
• افزایش قد

تومورهای ترشح کننده پرولاکتین

تولید بیش از اندازه هورمون پرولاکتین توسط تومور هیپوفیز (پرولاکتینوما) می‌تواند باعث کاهش سطح هورمون‌های جنسی شود. (استروژن در زنان و تستوسترون در مردان) البته تولید بیش از حد این هورمون در زنان و مردان علایم متفاوتی دارد.

در زنان، پرولاکتینوما ممکن است باعث شود:

• دوره‌های پریود نامنظم
• کاهش دوره قاعدگی
• خروج شیر از سینه

در مردان، تومور تولید کننده پرولاکتین ممکن است منجر به هیپوگونادیسم مردانه شود. نشانه ها و علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:

• اختلال نعوظ
• کاهش تعداد اسپرم
• از دست دادن میل جنسی
• رشد پستان

تومورهای ترشح کننده هورمون تحریک کننده تیروئید

وقتی تومور هیپوفیز بیش از حد تولید هورمون تحریک کننده تیروئید را انجام می دهد، غده تیروئید شما باعث تولید بیش از حد تریروکسین هورمون می شود. این یک علت نادر از هیپوتیروئیدیسم یا بیماری تیروئید است. هیپرتیروئیدیسم می تواند سوخت و ساز بدن شما را سرعت ببخشد، و باعث:

• کاهش وزن
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• تحریک پذیری
• افزایش مکرر حرکات روده‌ای
• تعریق بیش از حد

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم و نشانه‌هایی را که ممکن است با تومور هیپوفیز مرتبط باشد در شما بروز کرد به پزشک مراجعه کنید. تومور هیپوفیز برای بازگرداندن سطح نرمال تولید هورمون ها، مورد درمان قرار خواهند گرفت.