آموزش دستشویی رفتن

منظور از دستشویی رفتن چیست؟

آموزش توالت رفتن ، پروسه آموزش دادن به کودک برای استفاده از توالت برای تخلیه روده و مثانه است . آموزش توالت رفتن ممکن است با نوعی اسباب بازی کوچک ( دستشویی کوچکی به شکل شکم ) آغاز شود ، ممکن است اول روی آن بپرید و سپس دستشویی کردن را به او آموزش دهید . بیشتر کودکان کنترل مدفوع را زودتر از کنترل ادرار یاد می گیرند و معمولا مدت زمان بیشتری طول می کشد تا یاد بگیرند در تمام طول شب خشک بمانند .

چرا آموزش توالت رفتن مهم است ؟

بسیاری از مهد کودک ها و پیش دبستانی ها رویه ایی دارند که کودکان برای ورود به مدرسه باید دستشویی رفتن را بلد باشند یعنی در صورتی که توالت رفتن را آموخته باشد می توانند به امکانات آموزشی دسترسی پیدا کند . آموزش ندیدن توالت رفتن نه تنها دسترسی کودک به مجموعه آموزشی محدود می کند بلکه برای ورود به مجموعه های آموزشی دیگری که از کودکان مراقبت می کنند ، محدودیتهای برایشان فراهم می شود وقتی دوستان و همسالانش اینکار را بلد باشند و او نتواند . وقتی بچه های دیگر از ناتوانی او برای دستشویی رفتند مطلع شوند ، ممکن است برایش قلدری کنند یا مسخره اش کنند .

دستشویی رفتن به تنهایی در این سن هدف مطلوبی برای آمادگی برای رفتن به مدرسه است و اغلب غیرمتحمل در نظر گرفته نمی شود .

بلوکهای سازنده لازم برای بهتر یاد گرفتن دستشویی رفتن چیست ؟

مهارتهای فیزیکی

• سازگاری حرکات روده و مثانه
• کنترل اسنفکتر/ ماهیچه مسئول کنترل پروسه تخلیه
• توانایی صاف نشستن روی توالت به شکلی که نیافتد
• توانایی درآوردن و پوشیدن شلوار در صورتیکه لازم باشد ( شامل باز کردن دکمه یا زیپ می شود و ترتیب آنها را به خوبی بداند) .

پردازش حسی

• هوشیاری نسبت به خیس شدن لباس یا کثیف شدن ( هوشیاری بدن ، تشخیص لامسه ایی )
• آگاه شدن از زمان دستشویی رفتن ( با زمان کافی برای انجام آن )
• توانایی انجام کار با توجه محیط حسی برای دستشویی رفتن ( صدای فلاش و ضربه های وارده به سینک ، خشک کننده دستها ، بوهای بدن و صدای دستگاه تهویه )
• توجه کردن به کار و توانایی درست نشستن روی دستشویی ( بیش از ۵ دقیقه بدون نیاز به کمک بزرگترها )
• داخلی ( برای مثال خواندن سیگنالهای بدن و کنترل حس دستشویی )
• بیرونی ( مثل محل نشستن روی توالت ، بو ، صدا ، لباس )

درک مفاهیم

• درک مراحل پشت سرهم دستشویی رفتن و لباس پوشیدن ( برای مثال پایین کشیدن شلوار قبل از نشستن روی توالت )
• تلاش برای درآوردن لباس و آماده شدن برای دستشویی کردن
• تلاش برای بیان نیازها به دیگران ( مثلا من باید دستشویی بروم )
• آگاهی از روال و ترتیب دستشویی رفتن
• دانستن کارهایی که لازم است هنگام دستشویی رفتن انجام دهد .

ارتباطی

توانایی انجام دستورات ساده بزرگترها ( رفتارهای اجتنابی از خود نشان نمی دهند وقتی نمی خواهد کاری را انجام دهد زیرا بزرگتری از او خواسته آن کار را انجام دهد ولی در حین کار وقفه هایی دارد ) .

چطور می توانم بگویم کودکم مشکلاتی برای توالت رفتن دارد ؟

اگر کودک مشکلاتی با توالت رفتن داشته باشد ممکن است :

• وقتی لباس زیرش را کثیف کند متوجه نشود.
• متوجه شود اما به بزرگترها نگوید شلوارش را کثیف کرده است.
• برای لباس درآوردن و به تنهایی دستشویی رفتن مشکل دارد .
• از نشستن روی دستشویی ترس دارد .
• قبل از اینکه روی توالت بنشیند خودش را خیس می کند.

چه مشکلات دیگری می تواند رخ دهد وقتی کودک مشکلاتی برای دستشویی کردن دارد ؟

وقتی کودک مشکلاتی در دستشویی رفتن دارد ممکن است مشکلات دیگری هم در این موارد داشته باشد :

• پیروی از دستورات : توانایی درک دستورات و شروع کاری که دیگران از او درخواست می کنند.
• زبان درکی (ادراکی) : درک زبان
• خود مراقبتی : انجام وظایف روزمره تا برای شرکت در فعالیتهای روزمره آماده شود ( مثل لباس پوشیدن ،غذاخوردن و مسواک زدن )
• پردازش حسی : دریافت ، تفسیر و پاسخ دهی به محرک حسی در محیط و در بدن
• برنامه ریزی و ترتیب دهی : مراحل چند مرحله ایی و متوالی برای کسب نتیجه مطلوب – مثل ترتیب کاری که باید قبل و بعد از دستشویی رفتن انجام دهد.
• خودتعدیلی : توانایی درک و کنترل و تغییر احساسی با سطح فعالیت و توجه مناسب برای انجام کار و یا در موقعیتی با رفتار قابل قبول از لحاظ اجتماعی

برای بهبود مهارتهای توالت رفتن چه کاری می توان انجام داد ؟

• ساخت بلوک : پیشرفت در مراحل ساخت بلوکها به ترتیبی که در بالا گفته شد
• جدول تصویری : بازنمایی تصویری مراحل دستشویی رفتن
• کارت جایزه : برای دستشویی رفتن به تنهایی ( چه به شکل موفق و یا نه به صورت ابتدایی ) یا وقتی نیاز به دستشویی دارد به بزرگترها بگوید.

چه فعالیتهایی می تواند به بهتر شدن مهارت دستشویی رفتن کمک کند ؟

• نصب فیزیکی : تجهیزات مناسبی تهیه شود . اگر کودک از دستشویی استفاده کند ، برای ایستادن راحتتر خواهد بود در نتیجه به ترتیب می تواند اینکار را انجام دهد . یک جای نشستن کوچکتر روی ان قرار دارید تا به صورت ایمنی از کودک هنگام نشستن محافظت کند تا ترس از افتادن نداشته باشد .
• نقش بازی : نقش بازی برای دستشویی رفتن با عروسکهای بازی
• خواندن کتاب : یکی از صدها کتابی که داستان اجتماعی در مورد دستشویی رفتن در آن مطرح شده را برایش بخوانید ( بسیاری از کتابها شاخص صدای فلاش داخل آنها وجود دارد ) مشاهده اپ های آی پد و یوتیوب برای دستشویی رفتن که تعداد آنها بسیار زیاد است .

چرا باید به دنبال درمان باشم اگر متوجه شوم کودکم مشکلاتی برای دستشویی رفتن دارد ؟

مداخله درمانی مهم برای کمک به کودک برای دستشویی رفتن مهم است و شامل موارد زیر می شود :

• مشکلات دستشویی رفتن فقط در نتیجه رفتار انتخابی آگاهانه نیست . ممکن است دلیل نورولوژیکی یا مباحث مربوط به ترس از مشکل وجود داشته باشد و باید هرچه زودتر بررسی شود .
• اگر بررسی نشده رها شود ، مشکلات دستشویی رفتن می تواند سبب انزوای اجتماعی شود و برای برنامه های روزانه دیگران برایش قلدری می کنند یا او را طرد می کنند.
• اتفاقات دستشویی رفتن در پیش دبستانی یا دبستانی می تواند به عزت نفس کودک آسیب وارد کند.
• تنهایی دستشویی رفتن برای ورود به مدرسه لازم است.
• مشکلات دستشویی رفتن نه فقط بر کل خانواده اثر می گذارد بلکه سبب می شود از اردوهای اجتماعی دور شود وقتی استقلال لازم برای دستشویی رفتن و مهارت لازم را پیدا نکند .

اگر درمان نشده باقی بماند چه مشکلات دیگری می تواند رخ دهد ؟

وقتی کودک مشکلاتی برای آموزش توالت رفتن داشته باشد ممکن است مشکلات دیگری در این موارد داشته باشد :

• مشکلاتی در رابطه با پردازش حسی و ادراکات حسی دیگر مثل بند آمدن و سوزش که می تواند بسیار خطرناک باشد علاوه بر اینکه پیشرفت مهارتهای دیگر هم به تاخیر بیافتد .
• مشکلاتی برای برنامه ریزی و ترتیب دهی وظایف خود مراقبتی دیگر دارد در حالیکه به نظر می رسد از انجام آن تنفر دارد یا می گوید ” من می خواهم ” ولی در واقع منظورش این است که ” من می توانم ” .
• انزوای اجتماعی ، قلدری کردن دیگران و طرد شدن از برنامه های اجتماعی روزمره . کودک ممکن است برای مهمانی رفتن یا برای ماندن خانه دوستان و فامیل مشکل داشته باشد .
• مشکلاتی برای گذر از مدرسه

چه نوع درمانی برای مشکلات توالت رفتن توصیه می شود ؟

• اگر کودک مشکلاتی در رابطه با توالت رفتن دارد مشاوره با کار درمانگر توصیه می شود .