همه چیز درباره متخصص کلیه و مجاری ادراری

نفرولوژیست یا متخصص کلیه و مجاری ادراری یک پزشک است، که به تشخیص و درمان اختلالات و بیماری‌های مربوط به کلیه می‌پردازد. در اصطلاح پزشکی، هر بیماری که مربوط به کلیه باشد و یا در اطراف کلیه وجود داشته باشد، در حوزه نفرولوژی یا تخصص کلیه قرار می‌گیرد. سایت نسخه در این مقاله به‌طور کامل به بررسی این رشته تخصصی و متخصصان آن خواهد پرداخت.

تمرکز متخصص کلیه و مجاری ادراری بر چیست؟

نفرولوژی یا تخصص کلیه طیف گسترده ای از فعالیت‌های مربوط به کلیه را شامل می‌شود:

• مطالعه عملکرد طبیعی کلیه
• علل و تشخیص بیماری‌های کلیوی
• درمان بیماری‌های حاد یا مزمن کلیه
• حفظ عملکرد طبیعی کلیه
• پیوند کلیه

تخصص کلیه همچنین به بررسی و مطالعه و درمان، روی دو دسته از بیماری‌های سیستمیک می‌پردازد:

• بیماری‌های سیستمیکی که کلیه‌ها را درگیر می‌کند: مانند بیماری دیابت و بیماری‌های خود ایمنی
• و همچنین بیماری‌های سیستمیکی که به علت وجود بیماری در کلیه شکل می‌گیرند. یعنی پس از این‌که، کلیه دچار بیماری می‌شود،، عامل آن بیماری موجب شکل گیری اختلالات دیگر نیز می‌شود. مانند: فشار خون بالا یا کم کاری تیروئید

تشخیص بیماریها: متخصص کلیه و مجاری ادراری چه بیماری هایی را تشخیص میدهد؟

بیماران زمانی که علایم و نشانه های مربوط به کلیه یا اطراف کلیه را داشته باشند به متخصص کلیه یا نفرولوژیست ارجاع داده می‌شوند.  افرادی که اغلب پس از انجام آزمایش ادرار  و شک به وجود موارد غیرطبیعی مانند:

• هماچوری (hematuria) : خون در ادرار
• پروتئینوری (proteinuria): پروتئین بیش از حد در ادرار
• یا عدم تعادل الکترولیت‌ها
• یا عدم تعادل در اسید و بازها و pH ادرار
• و یا در موارد دیگری که علائم واضح بیماری کلیوی دیده می‌شود

به نزد متخصص نفرولوژیست ارجاع داده می‌شوند.

به طور کلی، بیماری‌های کلیوی را می‌توان در دونوع حاد یا مزمن دسته‌بندی کرد:

آسیب حاد کلیه (AKI) : کاهش یا از بین رفتن عملکرد کلیه به‌صورت ناگهانی و در عرض نزدیک به هفت روز است. علائم می‌تواند بنا بر محل بیماری شاملموارد زیر باشند:

• خستگی زیاد
• از دست دادن اشتها
• سردرد
• تهوع
• استفراغ
• افزایش تشنگی
• ریتم های غیر طبیعی قلب
• درد در ناحیه
• و بثورات

این بیماری کوتاه مدت است، زیرا بسرعت اتفاق میافتد و ادامه پیدا میکند. این نوع بیماری های کلیه نیاز به مراقبت فوری دارند.

بیماری مزمن کلیه (CKD): باین بیماری با کاهش تدریجی عملکرد کلیه، طی یک ماه یا سال مشخص و شناخته می‌شود. در اوایل، ممکن است علایمی وجود نداشته باشد. بعدها علایم زیر پدیدار می‌شوند:

• خستگی
• ادم (تورم پا)
• گرفتگی عضلات
• استفراغ
• از دست دادن اشتها
• خارش مداوم
• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• یا سردرگمی

در حالی که ممکن است، برخی علایم با هم همپوشانی داشته باشند  و با هم بروز کنند، اما سرعت و ماهیت هر کدام از علائم، می‌تواند سرنخ‌هایی به متخصص کلیه بدهد که تشخیص و درمان را تسریع ببخشد.

متخصص کلیه و کجاری ادراری چه بیماری‌هایی را درمان می‌کند؟

از آنجا که کلیه‌ها عملکردهای بسیار حیاتی و منحصر‌به‌فردی در بدن انسان دارند، متخصص کلیه و مجاری ادراری به‌صورت اختصاصی، به درمان آن دسته از عوامل و اختلالاتی می‌پردازد که از خود کلیه منشاء می‌گیرند. اگرچه پیشگیری و مدیریت بیماری‌های اولیه کلیه، در محدوده عمل تخصص کلیه  قرار می‌گیرد، اما معمولا نفرولوژی برای کمک به بیماری‌های پیچیده‌تر یا پیشرفته کلیوی اقدامات موثر زیادی انجام می‌دهد. برخی از بیماریهایی که متخصص کلیه به درمان آن‌ها می‌پردازد، شامل موارد زیر می‌شوند:

• آمیلوئیدوز (Amyloidosis): ایجاد پروتئین‌های غیر طبیعی، به نام آمیلوئید، در اندام‌های مختلف بدن (از جمله کلیه‌ها).
• ناتوانی‌های مادرزادی کلیوی (Congenital kidney malformations)
• نفروپاتی دیابتی (Diabetic nephropathy): دلیل اصلی و شماره یک بیماری‌های کلیوی است.
• گلومرولونفریت (Congenital kidney malformations): یک بیماری که بر روی گلومرول‌هیا کوچک در کلیه‌ها تاثیر می‌گذارد. گلومرول‌ها جایگاه‌هایی هستند که خون در آن‌ها تصفیه و پاک می‌شود.
• سرطان کلیه (Kidney cancer)
• نفریت لوپوس (Lupus nephritis): التهاب کلیه ناشی از بیماری خود ایمنی لوپوس
• سندرم نفروتیک (Nephrotic syndrome): اختلالی است که باعث می‌شود بدن شما میزان پروتئین دفع شده در ادرار را بشدت افزایش پیدا کند. و پروتئین زیادی از طریق ادرار دفع می‌شود.
• بیماری کلیوی پلی کیستیک (Polycystic kidney disease): یک اختلال ژنتیکی است که در آن خوشه‌های کیست در داخل کلیه‌ها رشد می‌کنند. و کلیه‌ها را درگیر کیست می‌کنند.
• پیلونفریت (Pyelonephritis): نوعی از عفونت ادراری است که در آن یک یا هر دو کلیه آلوده می‌شوند.
• نارسایی کلیه (Renal failure): که در آن کلیه‌ها به اندازه کافی مواد زائد را از خون فیلتر نمی‌کنند.
• انسداد کلیه (Renal obstruction): ناشی از سنگ کلیه، تومور، پروستات بزرگ شده و سایر شرایط است.
• تنگی کلیه (Renal stenosis): تنگ شدن شریان‌ها خون‌رسان کلیه به طور معمول با فشار خون بالا همراه است.

شیوه های درمانی در تخصص کلیه

متخصص کلیه و مجاری ادراری ‌ای که واجد شرایط درمان باشد. و همه دوره‌ها و دروس لازم را گذرانده باشد، می‌تواند تمام جنبه‌ها و بیماری‌های مربوط به کلیه را درمان می‌کند. درمان ممکن است شامل

1. دارو درمانی با داروهایی مانند:

• از جمله مهار کننده‌های ACE
• استاتین‌ها
• دیورتیک‌ها
• یا کلسیم و
• مکمل های ویتامین D

2. یا مدیریت عوامل موثر بر سبک زندگی برای مثال:

• کنترل رژیم غذایی
• سیگار کشیدن
• و کاهش وزن باشد.

متخصص کلیه و مجاری ادراری همچنین می‌توانند کارهایی مانند نظارت، مداخله، مدیریت و یا درمان اختلالات کلیوی زیر را انجام دهند:

• بیوپسی سوزنی زیر جلدی: ورود یک سوزن از طریق شکم، برای به دست آوردن نمونه‌های مربوط به کلیه
• سونوگرافی کلیه: استفاده از سونوگرافی و امواج اولتراسونیک برای کمک به کنترل بیماری و یا راهنما برای برخی از روش‌های پزشکی
• بیوپسی استخوان: برای نظارت و مدیریت اختلالات استخوانی همراه با سرطان کلیه یا CKD
• دیالیز کلیه: از جمله همودیالیز، دیالیز صفاقی و درمان جایگزینی پیوند کلیه
• پیوند کلیه

زیرمجموعه‌های تخصص نفرولوژی

بعضی از نفرولوژیست ها به عنوان متخصص کلیه و مجاری ادراری تصمیم می‌گیرند، که در حوزه‌ محدودتری مشغول فعالیت شوند. برای مثال: آن‌ها اغلب در حوزه‌های آموزش و فلوشیپ‌های تحقیقاتی فعالیت می‌کنند. در میان برخی از متداول‌ترین زیرمجموعه‌های تخصص کلیه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نفرولوژی مراقبت‌های ویژه (Critical care nephrology)
• دیالیز کلیه (از جمله جراحی فیستوهای شریانی-وریدی (arteriovenous fistula))
• نفرولوژی مداخله (شامل مراحل اولتراسوند)
• Onconephrology (شامل بیماری‌های کلیوی مرتبط با سرطان)
• نفرولوژی اطفال
• پیوند کلیه (Kidney transplantation)

متخصص کلیه فقط به درمان بیماری‌های کلیه محدود نمی‌شود. او در برخی مواقع در زمینه های مرتبط دیگر فعالیت می‌کند. نفرولوژیست ها توانایی فعالیت در زمینه‌های زیر را دارند:

• طب داخلی
• طب پیوند
• داروشناسی کلینیکی
• تجویز دارو برای قبل یا بعد از برخی عمل‌های جراحی

نکاتی که هنگام ویزیت با متخصص کلیه باید به آن ها توجه کنید

قبل از این که با یک متخصص کلیه و مجاری ادراری ملاقات داشته باشید، سعی کنید با یک پزشک عمومی صحبت کنید. همیشه صحبت با یک پزشک عمومی و ویزیت شدن توسط او، اولین گزینه درمانی پیش روی هر بیماری است. پس از معالجه و انجام معاینات اولیه، این پزشک عمومی است که تشخیص اولیه را می‌دهد. امکان دارد که با تعدادی دارو و روش درمانی دیگر به شماکمک  کند. و این امکان نیز وجود دارد که شما را به متخصص کلیه یا نفرولوژیست ارجاع دهد.

خدمات بیمه خود را چک کنید

سعی کنید خدمات عرضه شده توسط بیمه خود را بررسی کنید. ببینید آیا برای بیماری‌های کلیوی شرایط خاصی را در نظر گرفته‌اند یا  نه. اگر تحت پوشش بیمه درمانی یا سایر بیمه‌های دیگر نیستید، پرس‌وجو کنید که آیا برای یک مدت مشخص و برای بیماری خاص شما می‌توانند حمایت‌های لازم را ارائه دهند؟ آیا طرح پرداخت خاص و موقتی وجود دارد که به شما ارائه دهند یا نه؟

همه شواهد و مدارک بیماری را بدانید

تمام  برگه‌ها و اسناد مربوط به بیماری شامل آزمایش‌ها، تصاویر رادیولوژی و …. را را همراه خود داشته باشید. تشخیص پزشک عمومی را یادآوری کنید. چنانچه سابقه بیماری، مصرف دارو، حساسیت غذایی و دارویی خاصی دارید باید متخصص را مطلع کنید. علایم بیماری را مو به مو و تا آنجا که ممکن است با دقت و با جزئیات به متخصص کلیه خود توضیح دهید.

چنانچه به یک متخصص کلیه و مجاری ادراری یا نفرولوژیست ارجاع داده شده‌اید، روز ویزیت سعی کنید این سوالات را از پزشک خود بپرسید:

• چرا و به چه دلیل پزشک عمومی من را به شما ارجاع داده است؟
• چرا کلیه‌های من عملکرد درستی ندارند؟
• وضعیت فعلی کلیه‌های من چگونه است؟
• چه مدت طول خواهد کشید که کلیه من بهتر شود؟
• باید از چه غذاهایی مصرف کنم و از مصرف کدام مواد غذایی اجتناب کنم؟
• چطور می‌توانم به کنترل علایم کمک کنم؟
• گزینه‌های احتمالی درمان برای من چیست؟
• اگر درمان نشوم چه آینده‌ای در پیش روی من خواهد بود.
• اگر به‌صورت تصادفی مشکلی برای من پیش آمد، با چه کسی و کجا باید تماس بگیرم؟

پرسیدن این سوالات و سوالات دیگر به متخصص کلیه کمک خواهد کرد، که تشخیصی علمی‌تر و بهتری داشته باشد. در این صورت روند درمان شما با سرعت بیشتری پیگیری می‌شود.

نکته پایانی از سایت نسخه

دفتر کار یک متخصص کلیه و مجاری ادراری یا نفرولوژی در بیمارستان، کلینیک و مراکز  درمانی تخصصی است. برای ویزیت و درمان توسط این متخصصان باید به یکی از مراکز بالا مراجعه کنید. اما احتمال اینکه این متخصص را در کلینیک تخصصی ملاقات کنید بالاتر است. متخصص کلیه معمولا در هر شهری وجود دارد. با این حال اگر متوجه شدید در شهر شما متخصصی با این اسم وجود ندارد. در اسرع وقت به نزدیک‌ترین متخصص نفرولوژیست مراجعه کنید. امروزه بیشتر متخصصان از وب‌سایت اینترنتی استفاده می‌کنند. و اطلاعات بهترین متخصصان نیز در بستر اینترنت وجود دارد. پس هیچ جای نگرانی برای پیدا کردن بهترین متخصصان وجود نخواهد داشت.