چه عواملی باعث سختی و مشکل در بلع می‌شوند؟

شرایط بسیاری وجود دارد که می‌تواند بلع هرگونه مواد غذایی را برای بیماران سخت کند. به طور کلی، مشکلات بلع (که با نام دیسفاژی نیز شناخته می‌شود) بر اساس اینکه چه بخشی از فرآیند بلع دچار مشکل شده است، دسته بندی می‌شوند. مشکل در بلع به دلیل ایجاد اختلال در ساختارهایی مانند مغز، زبان، حنجره، مری و بسیاری دیگر از ساختارهای بدن و فرآیندهای فیزیولوژیکی دیگر ایجاد می‌شود.

دشواری‌های بلع

مشکل در بلع یا دیسفاژی به حالتی گفته می‌شود که فرو رفتن مواد غذایی از طریق مری با مشکل مواجه می‌شود. مواد غذایی حتی آب، به سختی از گلو و مری پایین می‌روند و علایم آن نیز بیمار و شخص را آزار می‌دهد. برخی از نشانه‌های مشکل در بلع عبارتند از:

• احساس وجود یک توده در گلو یا قفسه سینه
• احساس خفگی و یا سرفه در حالتی که شما در حال تلاش برای فرو بردن غذا یا نوشیدنی هستید.
• تجربه درد هنگام بلعیدن
• داشتن گلو درد
• احساس سوزش سر دل
• گیر کردن غذا قسمت های مختلفی از مری بصورت پی در پی
• صدای ضعیف (لارنژیت)

اگر هر کدام از علایم بالا را داشتید، برای جلوگیری از آسپیراسیون و بازگشت غذا به داخل ریه ها به پزشک مراجعه کنید. مدیریت صحیح توسط پزشک و خود بیمار می‌تواند در همان ابتدای مشاهده و بروز علایم کارساز باشد.

علل مشکل در بلع یا دیسفاژی

چنانچه برای بار اول است که به دیسفاژی یا مشکل در بلع مواجه شده اید و هیچ دلیل خاصی برای آن وجود نداشته باشد، باید به وجود عفونت یا پیشرفت یک بیماری مزمن مشکوک بود. حتی ممکن است مشکلات مربوط به سکته مغزی باعث بروز مشکل در بلع شود.

نقش عفونت‌ها در مشکل در بلع

• مننژیت
• اپیگلوتیت
• سیفلیس
• لوزه‌های بزرگ شده بر اثر گلودرد و یا مونونوکلئوز
• هرگونه عفونت که ممکن است موجب تورم لوزه‌ها، زبان و یا تورم سایر ساختارهای درگیر در فرآیند بلع شود.

ارتباط اختلالات مری با مشکل در بلع

آسیب به بافت مری و ایجاد اسکار و زخم در سطح داخلی آن نیز باعث مشکل در بلع و ناراحتی های پس از آن می‌شود. برخی از شرایط که باعث زخم شدن مری می‌شوند عبارتند از:

• ریفلاکس معدی – مری درمان نشده
• بلع مواد شیمایی
• اشعه ایکس
• استفراغ بیش از حد
• حلقه مری
• زخم‌ ناشی از خوردن مواد داغ
• سندروم مریض بارت (Barrett)
• سرطان مری
• اسپاسم مری
• ازوفاژیت ائوزینوفیلی
• مری سوراخ شده

اختلالات عصبی و سستی عضلات باعث مشکل در بلع می‌شوند:

• بیماری ALS
• سکته مغزی
• بیماری پارکینسون
• مولتیپل اسکلروزیس
• آشالازی
• میاستنی گراویس
• دیستروفی عضلانی
• پلی‌میوزیت (Polymyositis)
• آدرودرم (Acleroderma)
• فلج مغزی
• آسیب نخاعی
• دمانس (Dementia)
• سرطان سر و گردن
• جراحی سر و گردن
• مشکلات تشریحی، مانند شکاف لب یا کام
• دیورتیکول زنکل (Zenker’s diverticulum)
• اختلالات حرکتی مری
• اختلالات اضطرابی شدید که در بدن آن توانایی آرام کردن را ندارد.
• واکنش آنافیلاکتیک

درمان دیسفاژی و مشکل در بلع

درمان بیماری به عاملی که باعث مشکل در بلع می‌شود بستگی دارد.  به عنوان مثال اگر مشکل دشواری بلع در یک شخصی به دلیل شکاف کام اوست، با درمان جراحی این مشکل می‌تواند دیسفاژی را نیز درمان کرد. در موارد نادر یا شدید، لوزه‌های تورم‌ یافته را، می‌توان با استروئیدها یا جراحی برداشته تا سختی در بلع برطرف شود.

مهم نیست که علت دشواری بلع شما چیست، در هر صورت توصیه‌های زیر به شما کمک می‌کند که این مشکل را در طول روز مدیریت کنید:

• غذای خود را با دقت بجویید و برای خوردن غذا به اندازه کافی وقت بگذارید تا شتاب‌زدگی در بلع باعث تشدید علایم نشود.
• اجتناب از خوردن غذا هایی که سابقه گیر کردن در گلوی شما را داشته‌اند.
• مایعات را در حالتی رقیق‌تر از حد معمول بنوشید.
• پوزیشن شما هنگام صرف غذا بسیار مهم است. در حالتی صحیح غذا بخورید.

اگر دچار تب یا خونریزی از مری یا گلو شدید با اورژانس تماس بگیرید یا سریعا به پزشک مراجعه کنید. در حالی که دیسفاژی می تواند یک وضعیت خطرناک باشد، اما درمان و مدیریت آن مشکل نیست و می توان با کمک های پزشکی براحتی با آن مقابله کرد.