دلیریوم

دلیریوم (Delirium) یا “روان‌آشفتگی” یا “گیجی شدید”، یک اختلال جدی در توانایی ذهنی است، که منجر به تفکر اشتباه شده و سطح آگاهی از محیط پیرامون را در فرد کاهش می‌دهد. دلیریوم اغلب می‌تواند پس از یک یا چند مشکل و شرایط پزشکی مانند بیماری‌های شدید یا مزمن، تغییرات تعادل متابولیکی (مانند کاهش سدیم)، برخی از داروها، عفونت، پس از عمل جراحی، مصرف الکل یا مسمومیت با مواد مخدر به وجود بی‌آید.

علائم

علائم و نشانه‌های دلیریوم معمولا طی چند ساعت یا چند روز شروع می‌شود. علایم اغلب در طول روز تغییر می‌کنند و ممکن است به‌صورت دوره‌ای علائم از بین برود. علائم معمولا در طول شب، زمانی که هوا تاریک است و شناسایی اشیاء و افراد مشکل است بدتر می‌شوند. علائم اولیه روان آشفتگی عبارتند از:

کاهش آگاهی نسبت به محیط اطراف

شخص نسبت به محیط اطراف خود دچار مشکلاتی خواهد شد برای مثال:

ناتوانی در تمرکز بر یک موضوع یا تغییر موضوعات
تمرکز روی یک موضوع خاص به جای پاسخ دادن به سوالات و گفتگوهاس دیگر
به راحتی توسط مسائل بی‌اهمیت پریشان می‌شود

مهارت های تفکر ضعیف (اختلال شناختی)

این ممکن است به نظر برسد:

حافظه ضعیف، به ویژه درباره رویدادهای اخیر
عدم آگاهی از موقعیت (Disorientation) شخص مطلع نیست که در کجا قرار گرفته یا اصلا خودش کیست
دشواری در صحبت کردن یا یادآوری کلمات
به زبان آوردن سخنان بی‌مورد
مشکل در درک سخنان دیگران
مشکل در خواندن یا نوشتن

تغییر رفتار

دیدن چیزهایی که وجود ندارد (توهم)
بی ثباتی، رفتار تهاجمی
داد و بیداد کردن
بی حرکتی در افراد مسن
بی حسی و حرکات آهسته
مختل شدن چرخه خواب
معکوس شدن چرخه خواب و بیداری

اختلالات عاطفی

اضطراب، ترس یا پارانویا
افسردگی
تحریک‌پذیری یا خشم
احساس سرخوردگی
بی‌تفاوتی
تغییرات سریع خلقی و غیر قابل پیش‌بینی
تغییرات شخصیتی

انواع دلیریوم

پزشکان معتقدند سه نوع روان ‌آشفتگی وجود دارد:

دلیریوم هایپراکتیو: به سادگی قابل تشخیص است، علایم آن شامل بی‌قراری، تحریک‌پذیری، تغییرات سریع در خلقیات و امتناع از همکاری در مراقبت است.
دلیریوم هایپواکتیو: علایم ممکن است شامل عدم فعالیت یا کاهش فعالیت حرکتی، کم‌رویی، خواب‌آلودگی غیرطبیعی.
دلیریوم مخلوط یا میکس: شامل علائم و نشانه‌های هر دونوع بالا یعنی hyperactive و hypoactive است. فرد ممکن است به سرعت از حالت‌های پرخطر تا حالت‌های تا کم خطر سوئیچ کند.

علل

روان آشفتگی زمانی رخ می‌دهد که ارسال و دریافت سیگنال‌های نرمال در مغز مختل می‌شود. این اختلال به احتمال زیاد ناشی از ترکیبی از عوامل مختلف است که موجب آسیب‌پذیری مغز می‌شود در نتیجه باعث سوء‌ عملکرد مغز می‌شود.

دلیریوم ممکن است یک علت واحد یا بیش از یک علت داشته باشد. مثلا ترکیبی از اختلال با مسمومیت دارویی باشد. گاهی اوقات هیچ علتی را نمی‌توان برای ایجاد این بیماری پیدا کرد. برخی از علل احتمالی ایجاد کننده روان آشفتگی عبارتند از:

مسمومیت با بعضی از داروها یا مواد مخدر
مسمومیت با مصرف الکل
یک وضعیت پزشکی مانند سکته مغزی، حمله قلبی، بیماری ریه یا کبد، یا آسیب ناشی از سقوط و تروما
عدم تعادل متابولیک، مانند کمبود کلسیم یا سدیم
بیماری شدید یا مزمن
تب و عفونت حاد، به ویژه در کودکان
عفونت دستگاه ادراری، پنومونی یا آنفولانزا، به ویژه در افراد مسن
قرار گرفتن در معرض یک سم، مانند مونوکسید کربن، سیانور یا سمی دیگر
سوء تغذیه و یا کم آبی بدن
محرومیت از خواب یا اختلال عاطفی شدید
درد
جراحی یا سایر روش‌های پزشکی که شامل بیهوشی هستند

چندین دارو یا ترکیبی از داروها می توانند سبب روان آشفتگی شوند:

داروهای ضد درد درد
داروهای خواب
داروهای اختلالات خلقی مثل اضطراب و افسردگی
داروهای آلرژی (آنتی هیستامین ها)
داروهای آسم
داروهای بیماری پارکینسون
داروها برای درمان اسپاسم یا تشنج

عوامل خطر

هرگونه شرایطی که باعث بستری شدن شما در بیمارستان می‌شود به‌ویژه بستری شدن در مراقبت‌های ویژه بعد از جراحی، خطر ابتلا به دلیریوم را افزایش می‌دهد. همین اقامت در خانه سالمندان نیز یک عامل خطر برای بیماری روان آشفتگی است. این بیماری در افراد مسن بیشتر دیده می‌شود.

برخی دیگر از عوامل خطر عبارتند از:

اختلالات مغزی مانند دمانس، سکته مغزی یا بیماری پارکینسون
سابقه قبلی روان آشفتگی
آسیب به بینایی یا شنوایی
ابتلا به چندین مشکل پزشکی بصورت همزمان

عوارض دلیریوم

افراد مبتلا به بیماری‌های جدی، شدید و مزمن، ممکن است در بدست بهبود سطح مهارت‌های تفکر یا عملکردی که قبل از شروع بیماری داشته‌اند ناکام بمانند. این بیماری در افراد بیماری ممکن است مشکلات زیر را به وجود بیاورد: