آکرومگالی چیست؟

آکرومگالی یک اختلال هورمونی است. و زمانی ایجاد می‌شود که غده هیپوفیز، هورمون رشد را بیش از حد معمول ترشح می‌کند. با ترشح این هورمون رشد استخوان‌های مبتلایان افزایش می‌یابد. آکرومگالی معمولا بزرگسالان میان‌سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هرچند که در هر سنی ممکن است اتفاق بیافتد. در کودکانی که هنوز در حال رشد هستند، ترشح بیش از حد هورمون رشد می‌تواند باعث ایجاد این بیماری شود. که در نتیجه ظاهر آن‌ها غول پیکر می‌شود.

از آنجا که اکرومگالی غیرمعمول است و تغییرات فیزیکی به تدریج رخ می‌دهد، بیماری گاهی اوقات طول می‌کشد تا تشخیص  داده شود. اگر این بیماری فورا درمان نشود، می‌تواند به بیماری جدی و خطرناکی منجر شود. و حتی ممکن است تهدید کننده زندگی نیز باشد.

علائم آکرومگالی

علامت معمول و شایع آکرومگالی، بزرگی غیرطبیعی دست و پا است. افراد مبتلا به این اختلال اغلب متوجه می‌شوند که قادر نیستند در دست خود حلقه قرار دهند. سایز کفش‌های آن‌ها نیز همواره افزایش پیدا می‌کند و بالا است.

آکرومگالی همچنین ممکن است موجب ایجاد تغییرات تدریجی در شکل و فرم چهره شود. تغییراتی شامل:

• فک پایین و چانه بزرگ
• بینی بزرگ
• لب‌های ضخیم
• وجود فاصله زیاد بین دندان‌ها

از آنجا که اکرومگالی تمایل به پیشرفت دارد، علائم اولیه ممکن است برای سال‌ها مشخص نباشد. گاهی اوقات، مردم تنها با مقایسه عکس‌های قدیمی با موارد جدیدتر متوجه شرایط می‌شوند. آکرومگالی ممکن است علائم و نشانه‌های زیر را ایجاد کند. اما این عوامل ممکن است از شخصی به شخص دیگر متفاوت باشد:

• دست و پاهای بزرگ
• بزرگ‌نمایی در ویژگی‌های و حالات چهره
• پوست چرب و ضخیم
• عرق کردن بیش از حد
• بوی بد بدن
• برجستگی‌ها و ناهمواری روی سطح پوست
• خستگی و ضعف عضلانی
• صدای کلفت و زمخت به علت افزایش اندازه طناب‌های صوتی
• خروپف شدید به دلیل انسداد راه هوایی بالا
• اختلالات بینایی
• سردرد
• زبان بزرگ
• درد و تحرک محدود مفصل
• بی نظمی چرخه قاعدگی در زنان
• اختلال نعوظ در مردان
• بزرگی  اندام‌ها مثل بزرگی قلب
• از دست دادن علاقه به رابطه جنسی

چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائم و نشانه‌های مرتبط با آکرومگالی دارید، برای ارزیابی با پزشک خود مشورت کنید. آکرومگالی معمولا به آرامی رشد می‌کند. حتی اعضای خانواده شما ممکن است در ابتدا متوجه تغییرات فیزیکی تدریجی که در این اختلال رخ می‌دهد نشوند.

اما تشخیص زود هنگام مهم است. تا بتوانید درمان و اصول مراقبتی مناسب را شروع کنید .در صورتی که این بیماری درمان نشود، آسیب های جبران ناپذیری برای مبتلا ایجاد می‌کنند. حتی ممکن است پس از تحمل سال‌ها رنج، جان خود را از دست بدهد.

علل آکرومگالی

آکرومگالی ناشی از ترشح بیش از حد هورمون رشد (growth hormone) توسط غده هیپوفیز در مدت طولانی  است. غده هیپوفیز (pituitary gland)، یک غده کوچک در پایه مغز است که در پشت پل بینی قرار دارد. این غده مسئول ترشح و کنترل تعدادی از هورمونهای بدن است. GH یا هورمون رشد نقش مهمی در مدیریت رشد فیزیکی انسان‌ها دارد.

در پاسخ ترشح هورمون رشد توسط هیپوفیز به داخل خون، کبد نیز یک هورمون به نام (IGF-I) ترشح می‌کند. این هورمون روی رشد استخوان‌ها تاثیر می‌گذارد و باعث افزایش تولید استخوان و فرآیند استخوان سازی می‌شود.

هرچقدر غده هیپوفیز هورمون رشد بیشتر تولید کند، مقدار بیشتری از IGF-I نیز ترشح می‌شود. این افزایش ترشح‌ها می‌تواند باعث رشد غیرطبیعی بافت نرم و اسکلت شود. و علائم و نشانه‌های دیگر مربوط به آکرومگالی و گیگانتیسم (gigantism) را نیز ایجاد خواهد کرد. گیگانتیزم یعنی غول‌پیکری.

در بزرگسالان، تومورهای سرطانی شایعی که می‌توانند علت تولید بیش از حد GH باشند عبارتند از:

• تومورهای هیپوفیز: اکثر موارد اکرومگالی ناشی از یک تومور خوش خیم  در غده هیپوفیز است. تومور مقدار زیادی هورمون رشد را به خون ترشح می‌کند. و باعث می شود بسیاری از نشانه‌ها و علائم آکرومگالی ایجاد شود. برخی از علائم آکرومگالی، مانند سردرد و اختلال بینایی، به علت وجود این توده های خوشخیم است که باعث اعمال فشار بر روی بافت مغز میشوند.
• تومورهای غیرهیپوفیزی: در برخی از افراد مبتلا به آکرومگالی، تومورهای دیگر در بدن مانند ریه‌ها و پانکراس باعث ایجاد اختلال می‌شوند.

عوارض و مشکلات ناشی از آکرومگالی

پیشرفت آکرومگالی می‌تواند منجر به مشکلات عمده سلامتی شود. عوارض ناشی از آن عبارتند از:

• فشار خون بالا (hypertension)
• بیماری قلبی عروقی، به خصوص بزرگ شدن قلب (کاردیومیوپاتی)
• آرتروز
• دیابت
• گواتر
• بروز و رشد پولیپ بر روی پوشش روده‌ها
• آپنه خواب (Sleep apnea). وضعیتی که در آن تنفس مکررا در خواب متوقف و دوباره از سر گرفته می‌شود.
• سندرم تونل کارپال (Carpal tunnel syndrome)
• تحت فشار قرار گرفتن کانال و طناب نخاعی
• از دست رفتن بینایی

درمان اولیه آکرومگالی می‌تواند از پیشرفت یا بدتر شدن این عوارض جلوگیری کند. آکرومگالی و عوارض درمان نشده آن، می‌تواند منجر به مرگ زودرس شود.