مهارت برنامه ­ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارها در کودکان

برنامه ­ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارها چیست؟

برنامه ­ریزی و نظم بخشیدن شامل برنامه ­ریزی و انجام فعالیت ­های عضلانی جدید (حرکتی) است (به عنوان پراکسیس یا عمل کردن شناخته شده است). برنامه ریزی شامل: ارائه ایده ­ای در مورد آنچه که میخواهید انجام دهید (ایده)، ترسیم اینکه چگونه می خواهید آن کار را انجام دهید (برنامه ریزی حرکتی) و سپس انجام آنچه می خواهید انجام دهید (اجرا).

ادغام مغز و حواس (از جمله لمس، حرکت، بینایی و شنوایی) برای برنامه ­ریزی و نظم و ترتیب دادن لازم است. افرادی با برنامه ریزی و نظم ضعیف، ممکن است به دلیل یکپارچگی ضعیف اطلاعاتی که از سیستم های حسی دریافت می کنند؛ در مورد انجام کارهای فیزیکی جدید به سختی بتوانند فکر کنند.

چرا برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارها مهم است؟

برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارها مهم است تا کودک قادر باشد کارهای روزمره خود مانند راه رفتن، دویدن، بازی کردن در زمین بازی و ورزش کردن را انجام دهد.

مهارت های برنامه ریزی و نظم دادن به کارها همچنین برای انجام وظایفی همچون لباس پوشیدن و غذا خوردن مورد نیازند و بر توانایی کودکان برای سازماندهی کردن خودشان و یادگیری رویه های جدید تاثیر می گذارند. برنامه ریزی و نظم ضعیف همچنین بر مهارت های مورد نیاز برای انجام وظایف مدرسه مانند نوشتن، نقاشی کشیدن و بریدن روزنامه تاثیر می گذارد.

بلوک های ساختاری مورد نیاز برای پیشرفت برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارها (عمل کردن) چیست؟

• قدرت عضلانی: توانایی اعمال نیرو در مقابل مقاومت موجود
• برنامه ریزی حرکتی (عضله): توانایی حرکت دادن بدن با ترتیب و زمانبندی مناسب برای انجام حرکات بدنی با کنترل دقیق.
• یادگیری حرکت (جسمی): تغییر در عملکرد جسمی که ناشی از تمرین یا تجربیات گذشته است.
• کنترل وضعیت: توانایی ثابت نگه داشتن تنه و گردن جهت هماهنگ کردن سایر اندامها
• پردازش حسی: ثبت دقیق، تفسیر و پاسخ به تحریکات حسی محیط و بدن خود
• آگاهی از بدن: آگاهی از قسمت های بدن و درک حرکت بدن در فضا در ارتباط با سایر اعضا و اشیاء
• تعادل: توانایی حفظ وضعیت خود چه در حالت استاتیک، پویا (در حال حرکت) یا چرخشی
• هماهنگی: توانایی ادغام چند حرکت و انجام یک حرکت کارآمد
• عملکرد اجرایی: مهارت استدلال و تفکر در سطوح بالا

چگونه می توانم بگویم که کودک من در برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارهای خود مشکل دارد؟

چنانچه کودکان در برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارهای خود مشکل داشته باشند؛ آنها ممکن است:

• در یادگیری وظایف حرکتی جدید مشکل داشته باشند (نسبت به همسالان خود، به تمرین بیشتری نیاز دارند)
• بدترکیب یا غیر هماهنگ به نظر برسند.
• قادر به انجام مهارت های مشابه با همسالان خود نیستند (به عنوان مثال، گرفتن وسایل، ضربه زدن با پا، لی لی کردن و پریدن)
• نسبت به همسالان خود در ورزش کردن مهارت کمتری دارند.
• برای کامل کردن یک کار فیزیکی، قادر به اجرای دستورالعمل های چند مرحله ای نیستند (به عنوان مثال، دو با مانع)
• معمولا آشفته و درهم و برهم هستند.
• دیر به مراحل برجسته رشد و نمو برسند (به عنوان مثال، نشستن، سینه خیز رفتن، پیاده روی، دویدن و لی لی کردن)
• به سختی حرکت کنند یا بی دست و پا و بدترکیب به نظر برسند.
• از فعالیت بدنی اجتناب کنند.
• برای آماده شدن به موقع، سرپیچی کنند.
• در جمع آوری وسایل مربوط به مدرسه مشکل داشته باشند (به عنوان مثال، آوردن کتاب مناسب برای یک فعالیت کلاسی)
• در جمع آوری وسایل مورد نیاز برای بازی های خود مشکل داشته باشند.
• در جمع و جور کردن کیف مدرسه خود مشکل داشته باشند.
• تنبل به نظر برسند و هیچ کاری را کامل انجام ندهند (در واقع، آنها ممکن است ندانند چگونه کاری را شروع کنند)
• در آوردن افکار خود بر روی کاغذ مشکل داشته باشند.
• قادر به برنامه ریزی نباشد و نمی تواند به کارها نظم و ترتیب دهد یا مراحل مختلف یک کار را انجام دهد (به عنوان مثال، رفتن رو به جلو قبل از پرتاب کردن)
• در انجام دادن حرکات شکست می خورد (به عنوان مثال، بالا رفتن)
• نسبت به همسالان خود برای تکمیل یک کار به تلاش بیشتری نیاز دارد.
• نمی دانند کدام قسمت بدنشان با افراد یا اشیاء اطراف ارتباط دارد و اغلب سقوط می کنند، سُر می‌خورند یا به موانع برمی خورند.

زمانی که کودک در برنامه ریزی و نظم دادن به کارهای خود مشکل داشته باشد؛ چه مشکلات دیگری می تواند رخ دهد؟

زمانی که کودک در برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارهای خود مشکل داشته باشد؛ ممکن است مشکلات دیگری هم در انجام کارهای زیر داشته باشد:

• نقاشی می کشد؛ اما ماهرانه این کار را انجام نمی دهد و نتیجه خوبی ندارد.
• فعالیت های زندگی روزمره (به عنوان مثال، لباس پوشیدن مستقل، نگه داشتن و استفاده از کارد و چنگال، بستن کمربند)
• جویدن و بلع غذا
• پردازش حسی (پاسخ مناسب به محیط)
• تلفظ صداها
• مجموعه بازی های محدود
• عزت نفس

چه کاری می توان برای بهبود برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارها (عمل کردن) انجام داد؟

تقسیم بندی کارها به گام های کوچکتر تا جایی که امکانپذیر باشد؛ حتی اگر احمقانه به نظر برسد (این کار نه تنها موجب تقویت مهارت­ های فرد می شود؛ بلکه اضطراب او را هم کاهش می دهد).

• تکرار: در اغلب موارد، تمرین اضافی برای تسلط بر یک کار جدید ضروری است.
• راهنمایی جسم: راهنمایی جسم کودک از طریق وظایف حرکتی جدید، به طوری که آنها بفهمند کدام حرکت را دوست دارند.
• نشانه های بصری: برای یادگیری وظایف و کارهای عادی جدید.
• بهبود پردازش حسی: برای اطمینان از توجه و تحریک مناسب برای انجام وظایف و همچنین اطمینان از اینکه بدن پیام های مناسب را از ماهیچه ها به لحاظ موقعیت آنها، ارتباط آنها با یکدیگر، سرعتی که با آن حرکت می کنند و میزای نیروی مورد استفاده آنها دریافت نموده و تفسیر می کند.
• رویکرد چند حسی (با استفاده از ۷ حس) برای یادگیری مهارت های جدید که این اطمینان را ایجاد خواهند کرد که کودک بهترین فرصت را در یادگیری استراتژی های مناسب برای پاسخگویی به تقاضا یا چالش فیزیکی دارد.
• استراتژی های برنامه ریزی شناختی می توانند برای صحبت کردن با کودک از طریق انجام کارهای مختلف مورد استفاده قرار گیرند.
• تقویت هسته بدن (به معنای عضلات مرکزی بزرگ) برای ایجاد ثبات بیشتر (به خصوص تنه).
• قدرت عضلانی عمومی می تواند به عنوان یک استراتژی مقابله ای مورد استفاده قرار گیرد که در آن عضلات “سست” یک چالش هستند.
• دستورالعمل های شفاهی را به بخش های مختلف تقسیم کنید: به جای ” ظرف ناهار و کلاهت را بردار و برو بیرون”، بگویید: “ظرف ناهارت را بردار”. هنگامی که کودک این دستورالعمل را اجرا کرد، بگویید “حالا کلاهت را بردار” سپس “می تونی بری بیرون”.
• دستورالعمل را تکرار کنید: از کودک بخواهید دستورالعمل را تکرار کند تا اطمینان حاصل شود که او فهمیده است که چه کاری باید انجام دهد (به عنوان مثال، “برو کیفت را بردار، سپس روی صندلی بنشین. سپس بپرسید: چه کاری باید انجام دهی؟)
• اول/ بعد: از این مفهوم برای کمک به کودکی که باید فرمانی را انجام دهد؛ استفاده کنید (به عنوان مثال، اول ژاکت خود را بردار و سپس کفش خود را بپوش).

چه فعالیتهایی می توانند به بهبود برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن (عمل کردن) کمک کنند؟

• نظم و ترتیب دادن به فعالیت ها: به کودک کمک می کند تا متوجه شود که برای تکمیل کارهای خود به چه چیزهایی نیاز دارد تا به نتیجه مطلوب برسد.
• فعالیت ها را به مراحل کوچکتر تقسیم کنید: از کودکتان بخواهید که مراحل انجام کار را بنویسد تا بتواند چگونگی تکمیل کار را برنامه ریزی کند.
• بازی Simon Says: برای بهبود آگاهی بدن و برنامه ریزی حرکت
• پیاده روی به صورت چرخ دستی: برای افزایش قدرت بدن
• سطوح ناپایدار: راه رفتن/ بالا رفتن از سطوح ناپایدار (به عنوان مثال، راه رفتن روی بالش های بزرگ)، زیرا این کار به تلاش زیادی نیاز دارد و قدرت کلی بدن را افزایش می دهد.
• گرفتن و متعادل ماندن: ایستادن روی یک پا با یک توپ روی آن در حالی که توپ دیگری را گرفته است (در این صورت کودک تشویق می شود در حال تمرین برای گرفتن و پرتاب کردن توپ، متعادل بماند).
• بخش های کوچک فعالیت ها: انجام بخش کوچکی از یک کار در یک زمان معین، زیرا در این صورت یادگیری مهارت های جدید در قالب بخش های کوچکتر آسانتر است.
• مشاهده: کودک سایر اعضای خانواده را می بیند که فعالیت های روزمره را انجام می دهند.

اگر متوجه مشکلاتی در برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارها (عملی کردن) شوم؛ چرا باید به دنبال درمان باشم؟

مداخله درمانی برای کمک به کودکی که در برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارها مشکل داشته باشد؛ برای موارد زیر مهم است:

• افزایش اعتماد به نفس کودک در فعالیت های حرکتی سنگین (به عنوان مثال، بازی کردن در زمین بازی، دویدن و پریدن)
• افزایش اعتماد به نفس کودک در فعالیت های حرکتی ظریف (به عنوان مثال، برش زدن کاغذ، نقاشی کشیدن، نوشتن)
• افزایش عزت نفس کودک (زیرا قبلا به دلیل چالش در مهارت های فیزیکی خود، از تیم های ورزشی محروم شده بود)
• افزایش توانایی ورزش کردن و اعتماد به نفس برای مشارکت در ورزش. شرکت در فعالیتهای ورزشی، کودک را قادر می سازد با معاشرت با افراد مثبت و ایجاد روابط دوستی قوی، شرایط زندگی خود را بهبود دهد.
• کودک را قادر می سازد در نشان دادن توانایی علمی واقعی خود موفق باشد.
• به کودک در توسعه مهارت های خود مراقبتی و استقلال کمک می کند.

اگر کودکی که در برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارهای خود مشکل دارد؛ بدون درمان رها شود، چه مشکلاتی پیش می آید؟

کناره­ گیری و رفتار ضعیف. کودکانی که در برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارهای خود مشکل دارند؛ اغلب از چالش هایشان آگاه هستند و به سرعت یاد می گیرند ماهرانه از آنها اجتناب کنند. این کار تنها تاخیرهای مهارتی که از عدم تمرین ناشی می شوند را تقویت می کند.

• دشواری شرکت در فعالیت های ورزشی
• عزت نفس ضعیف زمانی که می فهمند مهارت های آنها شبیه همسالان خود نیست.
• زمانی که دیگران از مشکلات کودک مطلع می شوند؛ او را اذیت می کنند.
• مهارت حرکتی ظریف ضعیف (به عنوان مثال، نوشتن، نقاشی کردن و برش زدن کاغذ)

چه نوع درمانی برای مشکلات موجود در برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن (عمل کردن) توصیه می شود؟

اگر کودک در برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارهای خود مشکلاتی داشته باشند؛ توصیه می شود با یک کاردرمان مشورت کند.

اگر نگرانی های دیگری وجود داشته باشد (به غیر از برنامه ریزی و نظم و ترتیب دادن به کارها)، مشورت با کاردرمان و گفتار درمان ممکن است برای برطرف کردن نگرانی های موجود توصیه شود. این مزیت انتخاب ذهن کودک است که هم کاردرمانی و هم گفتار درمانی را میسر می سازد.