سندروم دهان سوخته یا سوزش دهان چیست؟

سندروم دهان سوخته یا سوزش دهان (Burning mouth syndrome) یک اصطلاح پزشکی است که به سوزش مزمن یا مکرر دهان بدون هیچ علل آشکاری اطلاق می‌شود. این سندروم ممکن است زبان، لثه‌ها، لب‌ها، دیواره داخلی لپ‌ها و کام دهان را درگیر کند. همچنین ممکن است تمام فضای داخلی را یک‌باره تحت تاثیر خود قرار دهد. سندرم دهان سوخته می‌تواند بسیار شدید باشد. درست مانند وقتی که یک ماده بسیار داغ در دهان شما ریخته شود.

سندروم دهان سوخته معمولا بصورت ناگهانی اتفاق می‌افتد. اما می‌تواند به مرور زمان بیشتر و بیشتر شود. متاسفانه هنوز علت اصلی ایجاد این سندروم مشخص نیست. بنابراین درمان این سندروم می‌تواند چالش بزرگ و مشکلی برای مبتلایان به این سندروم باشد. ویزیت مکرر پزشک و مرکز درمانی می‌تواند به کاهش علایم و اثرات این سندروم کمک کند.

علایم و نشانه های سندروم دهان سوخته

مانند هر بیماری دیگری، این سندروم نیز دارای علایم و نشانه‌های اختصاصی است:

• احساس سوزشی که بیشتر روی زبان تاثیر می‌گذراد. اما ممکن است لب‌ها، لثه‌ها، سقف دهان، گلو و کل دهان را درگیر کند.
• احساس خشکی دهان و افزایش عطش و تشنگی
• تغییر مزه مواد غذایی و نوشیدنی در دهان. مزه غذاها تلخ می‌شود و نزدیک به مزه فلزات است.
• عدم تشخیص صحیح مزه‌ها
• مورمور شدن، بیحس شدن و یا خارش دهان

ناراحتی ناشی از سندروم دهان سوخته معمولا از چند الگو مشخص پیروی می‌کند:

• علایم هر روز اتفاق می‌افتد. و معمولا بیمار هنگام بیدار شدن از خواب کمی از علایم رنج می‌برد. در طول روز علایم سندروم بیشتر و بدتر می‌شود.
• هر روز صبح به محض اینکه بیدار می‌شوید علایم شروع می‌شوند.
• بصورت گاه و بیگاه علایم ظاهر و ناپدید می‌شوند.

هر کدام از علایم سندروم دهان سوخته یا سوزش دهان ممکن است برای چند ماه ادامه داشته باشد. در موارد نادر، علایم بصورت ناگهانی از بین می‌روند یا اثر آنها بسیار ضعیف می‌شود. برخی از علایم نیز ممکن است، طی غذا خوردن یا نوشیدن بطور موقت از بین بروند. هر چند کاملا اثرشان ار بین نمی‌رود. سندرم سوزش دهان معمولا باعث تغییرات جسمی و قابل توجهی در زبان یا دهان شما نمی‌شود.

چه وقت نزد پزشک بروید؟

اگر احساس سوزش و سوختگی در دهان، لب‌ها، لثه‌ها، و بافت نرم داخل دهان خود دارید نزد پزشک خود بروید. برای برسی علایم می‌توانید هم به دندانپزشک و هم پزشکان دیگر مراجعه کنید. گاهی اوقات همکاری یک پزشک متخصص و یک دندانپزشک می‌تواند نتیجه درمان و یا تشخیص را آسان‌تر کند.

علت های ایجاد سندروم سوزش دهان

متخصصان با توجه به دلایل ایجاد سندروم سوزش دهان ، این بیماری را به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم کرده‌اند:

سندروم دهان سوخته اولیه یا Primary burning mouth syndrome

هنگامی هیچ نوع ناهنجاری آزمایشگاهی یا کلینیکی  در خصوص این سندروم قابل شناسایی نباشد، به آن سندروم سوزش دهان اولیه گفته میشود. در برخی از مطالعات حدس زده شده است که، سندروم سوزش دهان در ارتباط با عصب‌های دستگاه عصبی محیطی و مرکزی است.

سندروم دهان سوخته ثانویه یا Secondary burning mouth syndrome

گاهی اوقات سندرم سوزش دهان به علت بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد می‌شود. در این موارد، این سندرم ثانویه نامیده می‌شود.

مشکلات اساسی که ممکن است با سندروم دهان سوخته ثانویه مرتبط باشد عبارتند از:

• خشکی دهان (xerostomia): که می‌تواند ناشی از داروهای مختلف، مشکلات بهداشتی، مشکلات عملکرد غدد بزاقی یا عوارض جانبی درمان سرطان باشد.
• سایر شرایط دهان: مانند عفونت قارچی دهان (ریزش دهان)، oral lichen که یک بیماری التهابی مشهور به زبان جغرافیایی است که ظاهر زبان شبیه به نقشه جغرافیایی است.
• کمبود های برخی مواد غذایی: مانند فقدان آهن، روی، ویتامین B-9، تیامین (ویتامین B-1)، ریبوفلاوین (ویتامین B-2)، پیریدوکسین (ویتامین B-6) و کبالالمین (ویتامین B-12 )
• آلرژی و یا واکنش به غذاها: طعم غذا، سایر مواد افزودنی غذایی، عطرها، رنگ ها یا مواد دندانی
• ریفلاکس اسید معده: بیماری ریفلاکس معده (GERD) که مواد و اسید معده شما وارد دهان می شود
• بعضی از داروها: به ویژه داروهای ضد فشار خون
• عادات دهانی: لیسیدن بستی و مواد سرد
• اختلالات غدد درون ریز: مانند دیابت یا کمبود تیروئید (کم کاری تیروئید)
• تحریک  بیش از حد دهان: استفاده بیش از حد از خمیر دندان های ساینده. استفاده بیش از حد دهانشویه یا مصرف بیش از حد نوشیدنی اسیدی
• عوامل روانشناختی: مانند اضطراب، افسردگی و استرس.

پروتزهای مصنوعی، حتی اگر مناسب نباشند ، به طور کلی سبب ایجاد سندرم سوزش دهان نمی‌شوند، اما پروتز ها می توانند علائم بدتر کنند.

عوامل خطر ابتلا به بیماری سندروم سوزش دهان

سندرم سوزش دهان نادر است. با این وجود، با دارا بودن ویژگی‌های زیر می‌توان گفت که خطر ابتلا می‌تواند بیشتر شود:

• جنس زن
• قرار داشتن در دوران یائسگی و بعد از آن
• داشتن سن بیش از ۵۰ سال

سندرم سوزش دهان معمولا به صورت خود به خود شروع می‌شود، بدون عامل ظاهری شناخته شده بروز می‌کند. با این حال، عوامل خاص ممکن است خطر ابتلا به سندرم سوزش دهان را افزایش دهند، از جمله:

• بیماری اخیر
• برخی از بیماری‌های مزمن پزشکی مانند فیبرومیالژیا، بیماری پارکینسون، اختلالات خودایمنی و نوروپاتی
• سابقه مداخلات دندانپزشکی
• واکنش های آلرژیک به غذا
• داروها
• حوادث زندگی تروماتیک
• فشار
• اضطراب
• افسردگی

عوارض جانبی ناشی از سندروم دهان سوخته

عوارضی که سندرم سوزش دهان ممکن است، باعث ایجاد آن شود و یا مرتبط با آن باشد بصورت زیر است:

• سختی و مشکل خوابیدن
• دشواری در خوردن غذا
• افسردگی
• اضطراب

پیشگیری از بیماری سندروم سوزش دهان

روش پیشنهادی برای جلوگیری از سندرم سوزش دهان وجود ندارد. اما با اجتناب:

• از استعمال تنباکو
• غذاهای اسیدی
• غذاهای تند و نوشابه های گازدار
• و استرس بیش از حد

ممکن است قادر به کاهش ناراحتی ناشی از سوزش باشیم.