سپسیس و شوک سپتیک چه هستند؟ و درمان آن ها چیست؟

سپسیس یک وضعیت بالقوه خطرناک و تهدید کننده زندگی است، که ناشی از پاسخ بدن به عفونت است. بدن به طور معمول مواد شیمیایی را در جریان خون آزاد می‌کند تا از عفونت جلوگیری کند.  سپسیس زمانی رخ می‌دهد که پاسخ بدن به این مواد شیمیایی از تعادل خارج شود. و موجب تغییراتی شود، که می‌تواند به سیستم‌های بدن آسیب جدی بزند.

تبدیل سپسیس به شوک سپتیک

اگر سپسیس پیشرفت کرده و تبدیل به شوک سپتیک شود، فشار خون به طور چشم‌گیری کاهش می‌یابد. این شرایط ممکن است منجر به مرگ شود. سپسیس ناشی از عفونت است. و می‌تواند در هر شخصی پدیدار شود. در افراد زیر شایع‌تر و خطرناک‌تر است:

• بزرگسالان سالمند
• زنان حامله
• کودکان زیر ۱ سال
• افراد مبتلا به بیماری مزمن مانند دیابت، بیماری کلیوی یا ریه یا سرطان
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند

درمان اولیه در مورد سپسیس، معمولا با آنتی بیوتیک‌ها و مقدار زیادی از مایعات داخل وریدی صورت می‌گیرد. شانس زنده ماندن با این درمان ‎ها بالا است.

علائم و نشانه های سپسیس

برای تشخیص سپسیس، باید عفونت احتمالی یا تایید شده در شما تشخیص داده شده باشد.  و تمام علائم زیر را داشته باشید:

• تغییر در وضعیت ذهنی
• فشار سیستولیک شما کمتر یا برابر با ۱۰ میلیمتر جیوه باشد.
• ریت و شمارش تنفسی برابر یا بیشتر از ۲۲ عدد در یک دقیقه‌ باشد

علائم و نشانه های شوک سپتیک

سپسیس می‌تواند پیشرفت کرده و تبدیل به شوک سپتیک شود. تبدیل سپسیس به شوک  زمانی اتفاق می‌افتد که تغییرات خاصی در سیستم گردش خون، سلول‌های بدن و نحوه استفاده از انرژی بدن ایجاد شود. شوک سپتیک به احتمال زیاد باعث مرگ ناشی از سپسیس می‌شود.

برای تشخیص شوک سپتیک، باید یک عفونت احتمالی یا تایید شده در بدن شما تشخیص داده شده باشد و هر دو مورد زیر را داشته باشید:

• برای حفظ فشار خون بالاتر یا برابر ۶۵ میلی متر جیوه نیاز به دارو داشته باشید.
• سطح اسید لاکتیک در خون شما (لاکتات سرم) پس از اینکه مایعات جایگزین زیادی دریافت کرده باشید بالا باشد. داشتن مقدار زیادی اسید لاکتیک در خون شما به این معنی است که سلول‌های شما به درستی از اکسیژن استفاده نمی‌کنند.

علل

در حالی که هر گونه عفونت باکتری، ویروسی یا قارچی می‌تواند به این بیماری منجر شود، ولی بیشتر به دلایل زیر ممکن است سپسیس ایجاد شود:

• پنومونی یا ذات الریه
• عفونت دستگاه گوارش (که شامل اندام‌هایی مانند معده و روده)
• عفونت کلیه، مثانه و سایر قسمت‌های سیستم ادراری
• عفونت خونی (باکتریوم)

عوامل خطر یا ریسک فاکتورهای سپسیس

بیمارانی که یکی یا تعداد بیشتر از مشخصات زیر را دارند، خطر بیشتر برای ابتلا به سپسیس و یا شوک سپتیک را دارند:

• بیماران خیلی جوان یا خیلی پیر
• نقص سیستم ایمنی
• دیابت یا سیروز
• اگر شخص در حال حاظر بیمار باشد و در واحد مراقبت‌های ویژه در بیمارستان بستری باشد.
• زخم یا جراحت شدید مانند سوختگی داشته باشد.
• روش‌های تهاجمی – درمانی مانند کاتترهای داخل وریدی یا لوله‌های تنفسی داشته باشد.
• قبلا آنتی بیوتیک یا کورتیکواستروئی دریافت کرده باشد.

عوارض جانبی

• سپسیس از لحاظ ‌شدت بیماری رنجی بین ملایم تا شدید و خطرناک دارد.
• همانطور که سپسیس افزایش می‌یابد، جریان خون ورودی به اندام‌های حیاتی مانند مغز، قلب و کلیه ها کاهش می‌یابد.
• سپسیس همچنین می‌تواند باعث ایجاد لخته‌های خون در اندام‌هایی مانند دست‌ها، پاها، و انگشتان آن ها شود.
• و منجر به درجه‌های مختلف نارسایی اندام و مرگ بافت (گانگرن) نیز می‌شود.
• اکثر افراد مبتلا به سپسیس ملایم، معمولا بهبود می‌یابند. اما میانگین مرگ و میر ناشی از شوک سپتیک حدود ۴۰ درصد است. همچنین، یک شخص ابتلا به سپسیس شدید، ممکن است او را در معرض خطر بیشتر عفونت‌ها در آینده قرار دهد.

چه وقت باید به پزشک مراجعه کنید؟

سپسیس اغلب در افرادی که در بیمارستان بستری هستند، یا اخیرا در بیمارستان بستری بوده اند رخ میدهد. افرادی که در بخش مراقبت‌های ویژه و در معرض ابتلا به عفونت هستند، مستعد و در خطر بیشتری در ابتلا به سپسیس هستند. اگر علائم و نشانه‌های این بیماری را پس از عمل جراحی یا پس از بستری شدن در بیمارستان تجربه کرده‌اید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص

پزشکان‌ اغلب چندین آزمایش را انجام می‌دهند. تا به کمک این آزمایش‌ها عفونت‌های موجود در بدن را شناسایی کنند. و در نهایت اقدامات درمانی مورد نیاز را بسته به نوع عفونت بر روی بیمار اعمال کنند.

آزمایش خون

از دو نقطه بدن بصورت مجزا نمونه خون گرفته می‌شود. این نمونه‌ها به منظور یافتن نتایج زیر مورد آزمایش قرار می‌گیرند:

• شواهد عفونت
• مشکلات لخته شدن خون
• عملکرد کبدی یا کلیوی غیرطبیعی
• اختلال در دسترسی به اکسیژن
• عدم تعادل الکترولیت

سایر تست‌های آزمایشگاهی

با توجه به علائم بیمار، ممکن است پزشک  بخواهد آزمایشات مربوط به یک یا چند نمونه از مایعات بدن تهیه شود برای مثال:

• ادرار: اگر پزشک مشکوک به وجود عفونت ادراری در مجرای ادراری باشد، از بیمار درخواست می‌کند آزمایش ادرار بدهد. این آزمایش برای اطمینان از وجود یا عدم وجود باکتری در نمونه ادرار است.
• ترشحات زخم (Wound secretions): اگر در بدن بیمار یک زخم داشته باشد که به نظر آلوده است، آزمایش نمونه‌ای از ترشحات زخم می‌تواند نشان دهد، که کدام نوع آنتی‌بیوتیک ممکن است بهتر عمل کند.
• ترشحات تنفسی (Respiratory secretions): اگر بیمار سرفه میکند و همراه با سره خلط ترشح میشود، از خلط او آزمایش گرفته می‌شود. تا علل عفونت موجود در ترشحات بیمار مشخص شود.

تست‌های تصویربرداری

اگر محل دقیق عفونت آشکار نباشد، پزشک شما ممکن است یک یا چند تست تصویربرداری را تجویز کند:

• اشعه ایکس (X-ray): اشعه ایکس برای نمایش دادن مشکلات، اختلالات و عفونت‌های در ریه ها مناسب است و جزئیات را با دقت نشان می‌دهد.
• توموگرافی کامپیوتری (Computerized tomography): عفونت در آپاندیس یا پانکراس در سی تی اسکن آسانتر نشان داده شده و تشخیص آن بهتر است
• سونوگرافی(Ultrasound): این تکنولوژی از امواج صوتی برای تولید تصاویر واقعی بر روی مانیتور استفاده می‌کند. سونوگرافی ممکن است برای بررسی عفونت در کیسه صفرا یا تخمدان مفید باشد.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): ام-آر-‌آی در تشخیص عفونت بافت نرم بسیار مفید است. این تکنولوژی از امواج رادیویی و یک آهنربا قوی برای تولید تصاویر مقطعی از ساختار داخلی بدن شما استفاده می‌کند.

درمان

درمان به موقع و تهاجمی، شانس بیمار برای درمان را افزایش می‌دهد. افرادی که سپسیس دارند نیاز به مراقبت و نظارت دقیق در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان دارند. اگر در معرض سپسیس یا شوک سپتیک هستید، برای حفظ عملکرد تنفس و قلب، ممکن است اقدامات پیشگیرانه و حمایتی نیاز داشته باشید.

داروها

تعدادی از داروها در درمان‌سپسیس و شوک سپتیک تجویز و استفاده می‌شود. این داروها عبارتند از:

• آنتی‌بیوتیک‌ها: درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها باید بلافاصله جهت درمان شروع شود. بیمار در ابتدا آنتی بیوتیک‌های وسیع‌الاطیف را دریافت می‌کند. که در برابر انواع باکتری‌ها موثر هستند. این داروها نیز به صورت تزریق داخل وریدی (IV) مورد استفاده قرار می‌گیرند. پس از مرور آزمایشات خون، ممکن است پزشک شما آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی را عوض کرده، و دستور مصرف نوع خاصی از آنتی‌بیوتیک را دهد، که هدف آن مبارزه با باکتری‌های خاصی است که باعث عفونت می‌شوند.
• مایعات داخل وریدی: افرادی که در معرض سپسیس هستند، اغلب در عرض سه ساعت، مایعات داخل وریدی را دریافت می‌کنند.
• داروهای وازوپرسور (Vasopressors): اگر فشار خون بیمار حتی پس از دریافت مایعات داخل وریدی نیز پایین باقی بماند، ممکن است به او یک داروی وازوپرسور داده شود. این دارو باعث تنگ شدن عروق خونی و افزایش فشار خون بیمار می‌شود.

سایر داروهایی که ممکن است بیمار دریافت کند شامل:

• دوز کم کورتیکواستروئیدها
• انسولین برای کمک به حفظ پایداری قند خون
• داروهایی که پاسخ سیستم ایمنی را تعدیل می‌کنند.
• و داروهای آرام بخش یا و ضد درد

مراقبت حمایتی

افراد مبتلا به سپسیس اغلب نیازمند مراقبت‌های حمایتی هستند. این اقدامات می‌تواند شامل :

• بسته به شرایط بیمار، ممکن است نیاز به کمک یک ماشین تنفسی جهت تسهیل در تنفس حس شود.
• اگر کلیه بیمار آسیب دیده باشد، شخص مبتلا باید دیالیز، و منابع خون او مدیریت و کنترل شود.

عمل جراحی

ممکن است جراحی برای از بین بردن منابع عفونت، مانند مجموعه‌ای از گلبول‌های مبتلا، آبسه، بافت‌های آلوده یا گانگرن مورد نیاز باشد.