مهارت های سازماندهی کردن کارها در کودکان

سازماندهی کردن چیست؟

سازماندهی کردن شامل توانایی تعیین وظایفی  است که برای انجام یک کار باید اجرا کنید که مربوط به زمان و چگونگی انجام آنها می باشد. بخشی از فرآیند سازماندهی کردن، درک الزامات هر کار است.

“سازماندهی شدن” یک مهارت حیاتی نه تنها برای موفقیت در محیط علمی بلکه برای موفقیت در طول زندگی است.

چرا سازماندهی کردن مهم است؟

سازماندهی کردن، جنبه­ مهمی در بازی، زبان، تعاملات اجتماعی، مدیریت شخصی (به عنوان مثال، وظایف مراقبت از خود یا به خانه آوردن تمام وسایل مربوط به مدرسه) و انجام وظایف علمی (به عنوان مثال، تکالیف خانه، برنامه­ ریزی و اجرای پروژه) است.

سازماندهی کردن معمولا مهارتی است که باید به طور خاص مدلسازی شود و توسط ساختارهای حساس (مانند دفتر یادداشت ­های روزانه یا نمودارهای بصری، ظروف ذخیره­ سازی برچسب­دار) حمایت شده و توسط رویه­ های واقع‌گرایانه (قرار دادن اسباب بازی در جعبه­ خود قبل از شروع کردن یک کار دیگر) تقویت گردد.

سازماندهی کردن برای توسعه­ یک رویکرد دارای ساختار و سازگار با وظایف در همه­ زمان ­ها مهم است؛ اما برای افرادی با برنامه ریزی و نظم­ ضعیف، چالش ­های زبانی، مشکل در تمرکز و مشکلات یادگیری مهم­تر است.

بلوک های ساختاری لازم برای توسعه روند سازماندهی کردن چیست؟

• کارکردهای اجرایی: مهارت­ تفکر و توانایی استدلال کردن
• خود تنظیمی: توانایی به دست آوردن، حفظ و تغییر احساس، رفتار، توجه و سطح فعالیت خود متناسب با وظیفه یا کاری به شیوه قابل قبول در اجتماع.
• پردازش حسی: ثبت دقیق، تفسیر و پاسخ به تحریکات حسی در محیط و بدن خود
• توجه و تمرکز: تلاش دائمی، انجام فعالیت ها بدون حواسپرتی و توانایی حفظ آن میزان تلاش برای انجام فعالیت ها
• انگیزه: تمایل به شرکت در مداخلات و بهبود سطح مهارت

چگونه می توانید بگویید که کودک شما با سازماندهی شدن مشکل دارد؟

اگر کودکان با سازماندهی شدن مشکلاتی داشته باشند؛ ممکن است این رفتارها را نشان دهند:

• معمولا بی نظم هستند (نسبت به چارچوب زمانی، لوازم مورد نیاز برای انجام کارهای خود، هوشیاری کافی را ندارند)
• کشمکش کردن برای اینکه به موقع برای کاری آماده شوند.
• در جمع آوری وسایل مربوط به مدرسه، مشکل دارند (به عنوان مثال کتاب مربوط به فعالیت های کلاسی را گم می کنند).
• در جمع و جور کردن و بستن کیف خود برای مدرسه مشکل دارند.
• در جمع آوری اسباب بازی های خود مشکل دارند.
• در انجام وظایف چند مرحله ای با هم (به عنوان مثال، ساخت و ساز) مشکل دارند.
• تنبل به نظر می رسند و کارهای خود را به صورت کامل انجام نمی دهند (در واقع آنها ممکن است ندانند چگونه شروع به کار کنند).
• به راحتی مضطرب می شوند یا توجه کمتری به کارهای خود دارند.
• در تمرکز کردن بر روی کاغذ مشکل دارند.
• در به کار بردن کلمات به یک روش مرتب و منطقی برای دادن دستورالعملها و گفتن یک داستان یا بیان ایده ها و افکار مشکل دارند.
• گم کردن لوازم شخصی (به عنوان مثال، ظرف ناهار و ژاکت)
• در تعیین استقلال در مهارت های مراقبت از خود، بیطرف به نظر می رسند.

زمانی که یک کودک در سازماندهی شدن مشکلاتی دارند؛ چه مشکلات دیگری می تواند رخ دهد؟

زمانی که کودکان در سازماندهی شدن مشکلاتی دارند؛ آنها همچنین ممکن است در موارد زیر مشکلاتی داشته باشند:

• پردازش تصویری
• پردازش حسی
• مجموعه بازی محدود
• یادگیری
• مراقبت از خود و استقلال
• مهارت های زبانی رسا (چگونه از کلمات استفاده می کنند و آنها را کنار هم قرار می ­دهند).

چه کاری می توانم برای بهبود سازماندهی کردن رفتار کودک خود انجام دهم؟

• از اشاره های بصری (لیست تصاویر یا کلمات) برای آنچه که باید انجام شود یا برای یادآوری وظایف یا انجام کارهای روتین استفاده کنید.
• ایجاد و پیوستن به یک روال: روال، حافظه را تقویت می کند و همچنین اجازه می دهد تا کودک گروهی از وظایف را به هم متصل کند.
• هر جا که امکانپذیر است؛ وظایف بزرگ را به کارهای کوچکتر تقسیم کنید؛ حتی اگر احمقانه به نظر برسد (این کار نه تنها به تقویت مهارت ها کمک می کند؛ بلکه همچنین موجب کاهش اضطراب می شود).
• تمرینات را کامل انجام دهید: تمرین اضافی بر اساس یک رویه مداوم برای یادگیری و حفظ کاری که قبلا در آن مهارت داشته است؛ مورد نیاز است.
• ایجاد استراتژی های خود آموزی از جمله اینکه عقاید و انگیزه های خود را به طور مرتب مورد پرسش قرار دهد؛ کودک می تواند از این استراتژی به طور مستقل در تمام محیط ها و انواع وظایف سازمانی استفاده کند.
• تجسم: کودک خود را تشویق کنید تا وظایف یا محیط را مجسم کند تا بتواند آیتم های مورد نیاز یا قدم هایی که بعدا باید برداشته شود را تعیین کند.
• به صورت معکوس فکر کنید: وقتی شروع کردن یک کار برای شما دشوار است؛ در ذهن خود از آخر شروع کنید و به عقب برگردید تا ببینید چه آیتم ها یا گام هایی را باید به یاد داشته باشید. برای برخی از کودکان این فرآیند معنای کارکردی بیشتری می دهد؛ به طوری که سازماندهی کردن کارها برای آنها آسانتر می شود.
• به آنها بگویید زودتر کیف مدرسه خود را جمع کنند: بستن کیف مدرسه در شب قبل باعث می شود نسبت به صبح، فشار زمانی کمتری را احساس کنند.

چه فعالیت هایی می توانند به بهبود سازماندهی کردن رفتار کودک کمک کنند؟

• لیستی از کارهایی که باید انجام شود؛ تهیه کنید: این کار راه مفیدی برای پیگیری آنچه باید انجام شود؛ است. فعالیت هایی که کودکتان به طور کامل انجام می دهد را در لیست تیک بزنید. به یاد داشته باشید که این کار می تواند به جای کلمات، با استفاده از تصاویر انجام شود.
• از دفترچه یادداشت روزانه استفاده کنید: به کودک خود کمک کنید تا عادت کند اطلاعات و تاریخ های مهم را در دفترچه یادداشت مدرسه خود ثبت کند و هر شب دفترچه را به والدین ارائه دهد.
• به فعالیت های او نظم دهید: وظایف او را به گونه ای ترتیب دهید تا به نتیجه برسد؛ به طوری که کودک متوجه شود این کار به یادآوری وظایف کمک می کند.
• کارها را به مراحل کوچکتر تقسیم کنید: از کودک خود بخواهید که بخش های مختلف یک کار را بنویسد؛ به طوری که آنها بتوانند چگونگی تکمیل کار را برنامه ریزی کنند.
• کارهایی که شامل دسته بندی و طبقه بندی هستند را مشخص کنید: خرید مواد غذایی، خالی کردن لباسشویی، مرتب کردن عکس ها، تمیز کردن کمد و سایر کارهایی که شامل پیش برنامه ریزی، تهیه لیست یا مرتب کردن چیزهایی که مهم هستند. ما تمایل داریم که با دسته بندی کارها، مواردی را یادآوری کنیم؛ اما کودک باید اول دسته بندی کردن کارها را یاد بگیرد.
• با همدیگر غذا درست کنید: آموزش پخت و پز، اجرای دستورالعمل ها، مرتب کردن مواد و مدیریت زمان همگی عناصر کلیدی در سازماندهی کردن رفتار هستند. کودک خود را در برنامه ریزی غذا مشارکت دهید؛ آنها را به چالش بکشید تا به شما در تهیه لیست خرید کمک کنند.
• از ظروف و کمد استفاده کنید: این کار به کودک شما کمک می کند؛ اتاق خود را از نظر ظاهری مرتب کند. اگر جای کافی برای هر چیزی وجود داشته باشد (و هر وسیله ای در جای خود قرار بگیرد)؛ آنها را آسانتر می توان پیدا کرد و مرتب و تمیز نگه داشته می شوند. زمان مرتب کردن وسایل را در برنامه روزانه خود بگنجانید تا مطمئن شوید همه چیز مرتب است.

اگر من متوجه مشکلاتی در سازماندهی کردن کارهای کودک خود شده باشم؛ چرا باید به دنبال درمان باشم؟

مداخلات درمانی برای کمک به کودکی که در سازماندهی کردن کارهای خود مشکل دارد؛ برای موارد زیر مهم است:

• توسعه استراتژی های ساده در خانه و پیش دبستانی یا مدرسه موجب پیشرفت عادت سازماندهی شدن می شود.
• کودکان را قادر می سازد در نشان دادن توانایی­ علمی واقعی خود موفق باشند و اجازه ندهند مشکلاتی که در سازماندهی کردن رفتار خود دارند؛ عملکرد علمی آنها را تضعیف کند.
• توسعه و مدلسازی مهارت های اجرایی (سطح تفکر بالاتر) که برای بسیاری از فعالیت های پیچیده مانند تکمیل پروژه و همچنین جمع کردن وسایل در پایان روز مورد نیاز هستند.
• کمک به ایجاد استقلال در مراقبت از خود و بازی هایی که به نوبه خود بر عزت نفس کودک تاثیر می گذارند.
• اطمینان حاصل می شود که پایه  ریزی برای ورود موفق به پیش دبستانی و مدرسه به جا است؛ زیرا سازماندهی کردن کارها در راس لیست قرار دارد (البته در سطوح مختلف).

اگر عدم سازماندهی کارهای کودک خود را بدون درمان رها کنم؛ چه مشکلات دیگری ایجاد می شود؟

هنگامی که کودکان در سازماندهی کردن کارهای خود مشکل دارند؛ آنها همچنین ممکن است مشکلاتی دیگری هم داشته باشند:

• کاهش عملکرد علمی: کودک قادر به دستیابی به تمام توان علمی خود نیست. در بسیاری از موارد، سازماندهی کردن کارها کلید موفقیت است. اگر کودک نتواند یک وظیفه را انجام دهد؛ به این دلیل که به اندازه کافی آن را سازماندهی نکرده و نمی تواند آن را در زمان خود انجام دهد؛ شانس رسیدن به اهداف خود را ندارد.
• مهارت های خود مراقبتی ضعیف: از انجام فعالیت های روزمره سرپیچی می کند. از آنجایی که سازماندهی کردن مهارتی است که تا حدودی به آموزش و مدلسازی نیاز دارد؛ مهم است که کودکان به استراتژی هایی مانند استفاده از تصاویری که اجازه می دهد در انجام فعالیت های روزانه موفق باشند؛ دسترسی داشته باشند.
• مشکلات رفتاری: اجتناب و رفتار ضعیف. کودکانی که در سازماندهی کردن کارهای خود مشکل دارند؛ اغلب از چالش هایشان آگاه هستند و به سرعت یاد می گیرند که ماهرانه از آنها دوری کنند. این کار تنها باعث می شود که هر گونه تاخیر مهارتی که ناشی از عدم تمرین است؛ تقویت شود.
• انزوای اجتماعی و گریز از دوستان
• عزت نفس و خود ادراکی ضعیف: به طوری که کودکان به سختی می توانند به تفاوت بین عدم وجود و وجود مشکلات در سازماندهی کردن کارها پی ببرند.
• ناامید کردن والدین و معلمان

چه نوع درمانی برای مشکلات موجود در سازماندهی کردن توصیه می شود؟

• اگر فرزند شما در سازماندهی کردن کارهای خود مشکل داشته باشد؛ توصیه می شود که او با یک کاردرمان مشورت کند.
• اگر نگرانی های دیگری وجود داشته باشد (به غیر از سازماندهی کردن)، هم کار درمانی و هم گفتار درمانی ممکن است برای یافتن نگرانی های موجود توصیه شود. این مزیت انتخاب حس کودکان است که امکان کاردرمانی و گفتار درمانی را فراهم می کند.

با تشکر از: تورج عنبرا: کارشناس کاردرمانی