بینایی و کنترل حرکات چشم

چشم تنها بخش کوچکی از سیستم بینایی است، بقیه قسمت ها، شامل تمامی فرایند های عصب شناختی پیچیده است که درون داد های دیداری را به تصاویر ذهنی معنادار از جهانی که در آن زندگی می کنند، تبدیل میکنند. برای کنترل حرکت چشم ها، شش عضله از هر چشم باید به خوبی با هم هماهنگ شوند تا تصویری شفاف بدست آید و عصب های بینایی آن را به قشر بینایی منتقل کنند.

اهمیت بینایی و کنترل حرکات چشم

بخش عمده ای از آگاهی از طریق دیدن به دست می آیند و در نتیجه بینایی نقش مهمی در یادگیری دارد.همچنین ارتباط بین سیستم حرکات چشم با سیستم های عمقی و لامسه ای،داده های محیطی دقیقی برای کنترل حرکتی و وضعیتی بدن فراهم می آورند.
کودکان باید بتوانند:

• در حالی که چشم ها حرکت میکنند،سر را ثابت نگه دارند.
• در حالی که سر حرکت میکند،چشم ها را ثابت نگه دارند.
• در حال حرکت یا ایستاده،چشم ها و سر را مستقل و هماهنگ تکان دهند.
• کنترل حرکات چشم، پیش نیاز مهارت هماهنگی بین چشم و دست می باشد.

ویژگی های کودکانی که اختلالات حرکات چشم دارند

• استرس بینایی را نشان می دهند (احساس سر درد و سوزش چشم ها)؛ اساسا بچه های کوچکتر ترجیح میدهند که به جای تجربه کردن سر درد، از انجام فعالیت اجتناب کنند.
• خسته و بیزار می شوند،تمرکز خود را از دست می دهند و هنگام فعالیت حواسشان پرت می شوند؛ آنها همچنین بی دقت و بی توجه هستند که گاهی این ویژگی با بیش فعالی اشتباه گرفته می شود.
• چشم ها را مالش میدهند، هنگام فعالیت یک چشم خود را بسته یا می پوشانند؛ برخی از آنها که به نورهای شدید حساس هستند از اختلالات دوبینی رنج می برند و باید توسط چشم پزشک معاینه شوند.
• هنگام خواندن و نوشتن از نظر بدنی حالتی غیر طبیعی دارند و چشم های خود را بیش از حد به نوشته نزدیک میکنند.
• هنگام خواندن، خطوط و کلمات را گم میکنند، مگر اینکه از یک مارکر استفاده کنند و به همین دلیل سریع دست از کار میکشند و از انجام کارهای نزدیک اجتناب می کنند.
• در یاد داشت برداری از روی تابلو یا کتاب مشکل دارند.
• خطوط و کلمات را یا رد میکنند یا دوباره می خوانند؛کند میخوانند؛از حرکت و پرش رنگ ها رنج می برند؛ از مارکر یا انگشت بعنوان مکان نما استفاده میکنند.
• در طراحی مشکل دارند؛ جهت یابی و فاصله گذاری طرح ها روی کاغذ
• دارای اختلالات نوشتاری هستند. فاصله گذاری نامرتب، استفاده نامنظم از خطوط،هنگام یادداشت برداری محل نوشتن را گم میکنند، کلمات را جا می اندازند، کج و کوله می نویسند و سریع خسته می شوند.
• هنگام بازی و انجام فعالیت های فیزیکی ناهماهنگ و نامتعادل به نظر می رسند. چه در بازی های توپی و چه در بازی های گروهی، عدم توانایی در کنترل توپ و دنبال کردن آن و مشکل برخورد با وسایل دارند و برای همین دست و پا چلفتی به نظر میرسند.

شیوه های آموزشی

• برای اجتناب از خستگی، استراحت دادن به چشم ها ضروری است، در مورد برخی کودکان هر پنج دقیقه یکبار بایستی استراحت داد تا خستگی کمتر شود.
• برنامه ای تنظیم شود تا کودک در فواصل بین فعالیت های کلاسی، چشم های خود را ببندد و به آنها استراحت دهد.
• اطلاعات اضافی را از روی تابلو پاک کنید؛ دور کلماتی که باید نوشته شود،دایره بکشید یا آن ها را علامت گذاری کنید.
• عوامل حواس پرتی محیط را کاهش دهید، مکانی مخصوص برای فعالیت انتخاب کنید.
• مطمئن شوید کودم از نظر بدنی در حالت مناسبی قرار دارد و در صورت لزوم از سطوح زاویه دار استفاده کنید.
• کاغذ یا کتاب را طوری قرار دهید که فاصله مناسب رعایت شود(طوری که به اندازه فاصله آرنج تا برآمدگی انگشت ها باشد).
• کودک را روبروی تابلو بنشانید تا مجبور نباشد بدن خود را کج کند.
• برای افزایش تمرکز اندازه کاغذ را افزایش دهید.
• از نشانه گذار های شفاف برای گم نکردن محل خواندن استفاده کنید.

با تشکر از: پرستو ملائی – کارشناس کاردرمانی