دستخط چه چیزی را درباره ADHD ( اختلال نقص توجه-تمرکز و بیش فعالی ) به ما می گوید؟

اختلال نقص توجه – تمرکز و بیش فعالی (ADHD) یکی از شایعترین اختلالات کودکی است، که می تواند تا جوانی و بزرگسالی ادامه یابد. علایم شامل مشکل در حفظ تمرکز، توجه کردن، کنترل رفتار و بیش فعالی می باشد.

تعداد کودکان درگیر با این اختلال رو به افزایش است. با توجه به آمار مراکز کنترل و پیشگیری بیماری ها، در سال ۲۰۰۳ حدود ۷.۸% کودکان امریکا دچار این اختلال بودند. این رقم به ۹.۵% در سال ۲۰۰۷ و ۱۱% در سال ۲۰۱۱ افزایش یافت. این مرکز، میانگین سن تشخیص ADHD را ۷ سالگی در نظر گرفته است، که در موارد خفیف تر ۸ سالگی گزارش شده است. این سن دقیقا زمانی است که والدین و معلمین روی مشارکت کودک تمرکز میکنند.

علایم و نشانه های زیادی برای بیش فعالی – نقص توجه وجود دارد. برخی از این علایم پنهان و برخی دیگر کاملا مشهود است. بعنوان مثال اگر کودک شما دارای مهارتهای رفتاری ضعیف، مشکلات آموزشی، یا ضعف در مهارتهای حرکتی باشد، اینها میتواند علایم بیش فعالی در نظر گرفته شود. دستخط بد هم جزو این علایم محسوب میشود.

چگونه اختلال نقص توجه – تمرکز و بیش فعالی می تواند دستخط کودک شما را تحت تاثیر قرار دهد؟

بر اساس یک مقاله منتشر شده در ژورنال پژوهش های مرتبط با اختلالات یادگیری، مطالعات زیادی دستخط ضعیف را با اختلال نقص توجه – تمرکز و بیش فعالی مرتبط میدانند. این موضوع در واقع تایید میکند که کودکان ADHD مهارتهای حرکتی ضعیفی دارند.

مهارت حرکتی درواقع مهارت کودک شما در انجام حرکات مختلف با اجزای مختلف بدنش است. حرکات درشت (Gross) حرکات بزرگتر مثل دویدن و حرکات ظریف (Fine) حرکات کوچکتر مثل نوشتن هستند. پژوهش ها نشان می دهد بیش از نیمی از کودکان ADHD در حرکات درشت و ظریف دچار مشکل هستند.

اگر کودک شما در حرکات ظریف مثل حرکات متناوب یا کنترل حرکات دست دچار مشکل است، نوشتن سریع و واضح برای آنها دشوار است. در نتیجه احتمالا معلمش به او برچسب شلخته و نامرتب میزند.

همسالانش هم ممکن است قضاوتش کنند، خصوصا در کارهای گروهی که لازم است کودک شما با دیگران همکاری کند. این تجربیات ممکن است منجر به عذاب و تخریب عزت نفس کودک شود که میتواند عملکرد کودک شما را در مدرسه و سایر حیطه ها متاثر کند. در نهایت کودک از انجام تکالیف نوشتاری اجتناب میکند.

اگر کودک شما دردسرهای زیادی را مرتبط با دستخط متحمل شده، به یک روانپزشک کودک مراجعه کنید. ممکن است علت آن اختلال نقص توجه – تمرکز و بیش فعالی یا یک اختلال دیگر باشد. اگر در حال حاضر کودکتان تشخیص اختلال نقص توجه – تمرکز و بیش فعالی گرفته، از پزشکش در مورد درمانهای مختلف سوال کنید.

چگونه اختلال نقص توجه – تمرکز و بیش فعالی تشخیص داده شده و درمان می شود؟

هیچ آزمون منحصر بفردی برای تشخیص ADHD وجود ندارد. برای بررسی وجود ADHD در کودکتان، پزشک باید یکسری آزمونهای پزشکی را ترتیب دهد؛ اگر کودک شما حداقل شش علامت مرتبط با بیش فعالی، توجه و تکانشگری را دارا بود پزشک تشخیص ADHD میدهد. این علایم باید هم در مدرسه و هم در منزل وجود داشته و همچنین حداقل ۶ ماه ادامه داشته باشد.

اگر کودک شما تشخیص ADHD گرفته باشد پزشک یک برنامه درمانی برایش تجویز می کند، که ممکن است ترکیبی از دارودرمانی، کاردرمانی، رفتاردرمانی، مشاوره و تغییر سبک زندگی باشد. برخی درمانها ممکن است علاوه بر سایر علایم باعث ارتقای مهارتهای نوشتاری شوند.

یکی از مطالعات ژورنال اختلالات توجه، پیشنهاد میکند که داروهای محرک میتوانند باعث افزایش سرعت و خوانا شدن دستخط کودک شود. اما دارودرمانی به تنهایی نمی تواند کافی باشد، و امکان بیشتری برای بهتر شدن دستخط این کودکان وجود دارد.

مطالعه دیگری اثر دارو و تمرینات حرکتی را بر کودکان ADHD مورد بررسی قرار داده است.کودکانی که تحت تمرینات حرکتی در ترکیب با دارو و یا به تنهایی بودند، در مهارتهای حرکتی درشت و ظریف خود بهبود نشان دادند. اما در مقابل، در کسانی که به تنهایی از دارودرمانی استفاده کردند پیشرفتی حاصل نشد.

تمرینات ویژه مهارتهای حرکتی به تنهایی و یا همراه با دارودرمانی میتواند در بهبود دستخط کودک شما تاثیر قابل ملاحظه ای داشته باشد.

علت های دیگر دستخط ضعیف چیست؟

تنها ADHD باعث ضعف در دستخط کودک نمی شود. اگر کودک شما بدخط است یا با نوشتن درگیر است اختلالات دیگری هستند که ممکن است علت آن باشند، از جمله :

1. اختلال رشدی هماهنگی (DCD)
2. اختلال زبان نوشتاری
3. دیس گرافیا

اختلال رشدی هماهنگی

اختلالی است که باعث مشکلات حرکتی می شود. اگر کودک شما مبتلا به این اختلال باشد ناهماهنگ و دست و پا چلفتی به نظر می رسد. همچنین دستخط مناسبی ندارند. امکان وجود DCD و ADHD بطور همزمان وجود دارد.

اختلال زبان نوشتاری(WLD)

حالت دیگری است که باعث بدخطی می شود. اگر کودک شما دچار این اختلال باشد از لحاظ رشدی از همسالان خود در مهارتهای خواندن، هجی کردن و نوشتن عقب تر است. اما این اختلال هوش عمومی کودک را متاثر نمی کند.
پژوهشی در این زمینه رابطه بین WLD و ADHD را تایید می کند، همچنین این مطالعه نشان می دهد دختران مبتلا به ADHD پتانسیل بیشتری برای ابتلا به WLD نسبت به پسران دارند

دیس گرافیا

کودک شما ممکن است یک نوع اختلال یادگیری به نام دیس گرافیا را هم دارا باشد. این اختلال باعث مشکل در توانایی سازماندهی حروف و اعداد می شود. همچنین کودک نمی تواند روی خط صاف بنویسد.

سایر اختلالات

سایر عواملی که باعث مشکل در نوشتن میشود شامل:

• مشکلات بینایی
• اختلال پردازش حسی (SPD)
• دیس لکسیا، نوعی اختلال پردازش زبانی
• سایر اختلالات یادگیری
• آسیب مغزی

پزشک کودک میتواند در تشخیص علت دستخط بد او به شما کمک کند.

چه اتفاقی می افتد؟

علیرغم اینکه ما به پیشرفت تکنولوژی امیدوار هستیم، مشکلات نوشتن همچنان یک معضل مهم در آموزش ابتدایی باقی ماند. دستخط مناسب به موفقیت کودک شما در مدرسه و زندگی کمک می کند، چرا که مستلزم مجموعه ای از مهارتهاست، از جمله تفکر سازمان یافته، تمرکز، و هماهنگی حرکتی. تمامی این مهارتها تحت تاثیر ADHD قرار میگیرند.

اگر شما گمان می کنید که کودکتان علائم ADHD دارد، به یک روانپزشک کوک مراجعه کنید. اگر او دچار مشکل در دستخط و نوشتن است، برنامه کاردرمانی میتواند به تقویت مهارتهای حرکتی ظریف کودک کمک کند. بهبود دستخط باعث پیشرفت کلی در عملکرد او در مدرسه و افزایش اعتماد به نفس کودک می شود.

با تشکر از: شیوا عابدینی – کارشناس کاردرمانی