تصلب شرایین چیست ؟

تصلب شرایین به معنای  سخت شدن و باریک شدن عروق است که با آرامی سرخرگهایی که خون در آنها جریان دارد را مسدود می کند . علت شایع حملات قلبی ، سکته ها و بیماری عروق جانبی است که معمولا به نام بیماری قلبی عروقی شناخته میشود . چطور پیشرفت می کند ؟ چه کسی مبتلا میشود و چرا ؟ این پروسه مهلک قابل پیشگیری و درمان است .

دلایل ایجاد تصلب شرایین

سرخرگها عروق خونی هستند که خون را از قلب به تمام بدن میرسانند . آنها با لایه نازکی به نام اندوتلیوم پوشانده میشوند که سبب حرکت ملایم خون خواهد شد . تصلب شرایین در ابتدا با آسیب دیدن اندوتلیوم آغاز میشود که به علت مصرف سیگار ، فشار خون و کلسترول بالا رخ میدهد . این اسیب سبب تشکیل پلاک میشود .

وقتی کلسترول بد یا ال دی ال از اندوتلیوم عبور می کند ، کلسترول وارد دیواره سرخرگ میشود که به این ترتیب گلبولهای سفید برای گوارش ال دی ال وارد عمل میشوند . بعد از گذشت چند سال ، کلسترول و سلولها در دیواره سرخرگ به پلاک تبدیل میشود . پلاک قسمت برآمده ایی روی دیواره سرخرگ ایجاد میکند .

هرچه تصلب شرایین پیشرفت کند ، پلاک بزرگتر خواهد شد . در نهایت رگ را مسدود میکند که در این شرایط خطر سکته یا مشکلات دیگر شما را تهدید خواهد کرد . تصلب شرایین معمولا تا میانسالی و کهنسالی هیچ علامتی ندارد . اما وقتی سرخرگ به حدی باریک شود که جریان خون را قطع کند سبب درد میشود . انسداد رگ ، آن را پاره خواهد کرد و لخته ایی در محل پارگی ساخته میشود .

حملات مربوط به پلاک

پلاکهایی که به واسطه تصلب شرایین ساخته میشوند به طرق مختلف در بدن عمل می کنند میتوانند در دیواره سرخرگ بمانند . تا اندازه خاصی بزرگ شوند و سپس پیشرفتشان متوقف شود . با توجه به اینکه این نوع پلاک جریان خون را مسدود نمی کنند ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند  .

پلاکها میتوانند به روش کند و کنترل شده ایی در جریان خون بزرگ شوند که در نهایت انسدادی اتفاق می افتد . درد صدری و درد در پاها هنگام انقباض از علائم شایع ان خواهد بود .

بدترین حالت زمانی است که پلاکها ناگهان پاره شوند که در نتیجه لخته خونی درون سرخرگ ایجاد شود . تشکیل لخته در قلب باعث سکته قلبی و در مغز سبب سکته مغزی میشود .

پلاکهای مربوط به تصلب شرایین علت سه نوع اصلی بیماری قلبی عروقی هستند :

بیماری عروق کرونر : پلاکهای ثابت در سرخرگ سبب آنژین ( درد صدری ) میشود . پارگی ناگهانی پلاک و ایجاد لخته سبب مرگ ماهیچه قلب میشود که در نهایت حمله ی قلبی اتفاق می افتد .

بیماری عروق مغزی : پارگی پلاکها در عروق مغزی سبب سکته ی مغزی میشود در حالیکه احتمال آسیب دیدن جدی مغزی وجود دارد . انسداد موقتی در یک سرخرگ هم چنین حمله ایسکمی گذرا نامیده میشود که علامت هشداردهنده ایی برای سکته محسوب میشود . به هرحال هیچ آسیب مغزی جدی ایجاد نمی کند .

بیماری سرخرگ پیرامونی : باریک شدن عروق پاها در نتیجه تشکیل پلاک جریان خون را ضعیف خواهد کرد . این حالت سبب میشود حین راه رفتن احساس درد داشته باشید . هم چنین سبب میشود زخم ها به خوبی التیام پیدا نکنند . بیماری مزمن ممکن است سبب قطع عضو شود .

چه کسی مبتلا میشود ؟

پاسخ به این سوال ممکن است آسانتر باشد : چه کسی به تصلب شرایین مبتلا نمی شود ؟

این مشکل به دوره های قبل برمی گردد . در کالبدشناسی سربازان جوان کشته شده در جنگ کره و ویتنام مشخص شد در حدود سه چهارم تا نیمی از انها مبتلا به تصلب شرایین بودند . حتی امروزه تعداد زیادی از جوانان بدون هیچ علامتی شواهدی دال بر ابتلا به تصلب شرایین دارند . در تحقیق ۲۰۰۱ که بر روی ۲۶۲ فرد ظاهرا سالم انجام شد نتیجه ممکن است شما را متعجب کند :

• ۵۲ درصد تصلب شرایین داشتند
• ۸۵ درصد بالای ۵۰ سال داشتند
• ۱۷ درصد نوجوان بودند .
• هیچ کدام هیچ علامتی نداشتند ولی باریک شدن حاد عروق در آنها دیده شد . این بیماری فقط با تستهای خاصی قابل تشخیص است . اگر شما فردی ۴۰ ساله و ظاهرا سالم هستید ۵۰ درصد شانس پیشرفت بیماری تصلب شرایین در طول عمرتان وجود دارد . با بالارفتن سن ، ریسک بالاتر میرود .
• بیشتر افراد بالای ۶۰ سال معمولا تصلب شرایین دارند اما اغلب علائم قابل توجهی در آنها مشاهده نمیشود  . نسبت مرگ در نتیجه تصلب شرایین در طی سه دهه  اخیر ۲۵ درصد کاهش یافته است . این رخداد به دلیل سبک زندگی بهتر و درمانهای مناسب است .

پیشگیری

تصلب شرایین به مرور زمان بدتر میشود البته قابل پیشگیری هم هست . ۹ فاکتور که علت بیش از ۹۰ درصد حملات قلبی است :

• سیگار کشیدن
• کلسترول بالا
• فشار خون بالا
• دیابت
• چاقی بیش از حد
• استرس
• مصرف نکردن میوه ها و سبزیجات
• مصرف بیش از حد الکل ( بیش از یک نوشیدنی برای زنان و بیش از دو نوشیدنی برای مردان هر روز )
• ورزش نکردن به طور منظم

ممکن است تصور کنید نمی توانید همه این موارد را انجام دهید  اما  حداقل میتوانید بعضی از کارها را انجام دهید . کارشناسان معتقدند کاهش این فاکتورها ریسک ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی را کم میکند . افرادی با ریسک متوسط یا زیاد و افرادی که حمله قلبی یا سکته و یا آنژین داشته اند مصرف روزانه آسپرین مهم است که به پیشگیری از تشکیل لخته کمک می کند . قبل از شروع در مورد عوارض جانبی با پزشک مشورت کنید .

درمان تصلب شراین

اگر انسداد دارویی داشتید بهتر است با استفاده از دارو و تغییر سبک زندگی پیشرفت پلاک را کم کنید البته ممکن است درمان تهاجمی تر لازم باشد .

تغییرات سبک زندگی : کاهش ریسک فاکتورها میتواند پیشرفت تصلب شرایین را کند کند که به معنای رژیم غذایی سالم ، ورزش و عدم مصرف سیگار است . این تغییرات ، انسدادها را از بین نمی برد اما  اثبات شده است خطر حملات قلبی و سکته ها را کاهش میدهد .

تجویز دارویی : مصرف داروهای مربوط به کلسترول بالا و فشار خون بالا پیشرفت بیماری و ریسک حمله و سکته قلبی را کم می کند . پزشکان معمولا از روشهای تهاجمی برای باز کردن قسمتهای مسدود استفاده میکنند .

آنژیوگرافی و استنت گذاری : پزشکان ، با واردکردن لوله  باریکی از طریق ران پا یا بازو قسمتهای معیوب را تشخیص میدهند در حالیکه قسمتهای مسدود روی صفحه ی اشعه ایکس قابل مشاهده است . آنژیوپلاستی و استنت گذاری سرخرگ مسدود را باز میکند . استنت گذاری به کاهش علائم کمک می کند اگرچه از حمله قلبی بعدی جلوگیری نمی کند .

جراحی بای پس : جراحان از رگ سالمی برای رسیدن به بخش مسدود استفاده می کنند . این اعمال ممکن است همراه با درد باشد معمولا برای افرادی با علائم خاص و یا محدودیتهایی به علت تصلب شرایین به کار میروند .

ترجمه شده از: webmd.com