پردازش حسی

پردازش / یکپارچگی حسی چیست ؟

پردازش یا یکپارچگی ذهنی هم چنین با نام ثبت موثر ( تفسیر درست ) داده های حسی محیط ( از جمله در بدن ) شناخته می شود . روشی است که به کمک آن مغز داده ی حسی را دریافت و سپس سازماندهی می کند و در نهایت به آن پاسخ میدهد تا به شکل معنی دار و هماهنگ عمل کند . کودکانی که در زمینه پردازش اطلاعات حسی مشکلاتی دارند مبتلا به اختلال پردازش حسی هستند .

چرا پردازش / یکپارچگی حسی مهم است ؟

نوزاد تازه متولد شده قادر است آنچه پیرامون بدنش است ببیند ، بشنود و حس کند اما در سازمان دهی این حسها ناتوان است ، بنابراین اطلاعات معانی بسیار محدودی خواهد داشت .

آنها در مورد ابعاد قضاوت درستی ندارند و شکل شی ء را در مقابل شکل دیگری احساس میکنند . از آنجایی که کودک با داده های حسی زیادی روبرو می شود ، به تدریج یاد می گیرد با کمک مغزش آنها را سازماندهی کند تا معنی آنها را درک کند . در نتیجه قادر خواهد بود بهتر روی یک حس تمرکز کند و در نتیجه عملکردش بهبود یابد . حرکات بدشکل به حالت اصلاح شده تغییر می کند و در نتیجه میتواند چند داده حسی را به یکباره کنترل کند . کودک با سازمان دهی حسی ، قادر خواهد بود پاسخهایش را تعدیل کند و در نتیجه بیشتر با دنیا ارتباط برقرار و هم چنین احساساتش را کنترل کند .

زمانی که کودک در پردازش ، کارآمدی لازم را کسب کند در نتیجه پاسخهای مناسبی به محیط اطراف میدهد و این پروسه با مهارت های عملی ، توجه و خود تنظیمی ( کنترل فعالیت فیزیکی ، پاسخهای احساسی و شناختی ) محقق می شود .

در نتیجه کودکان می توانند در کلاس بنشینند و به بخشهای مهم اطلاعاتی در کلاس توجه کنند و بنابراین فرصت خوبی برای موفقیت با توجه به پتانسیل آموزشی داشته باشند . بنابراین کودک میتواند حرکات بدنش را در رابطه با خود و محیط پیرامونش درک کند . در نهایت سبب موفقیت در تمام فعالیتهای حرکتی می شود.

پایه های سازنده لازم برای پیشرفت پردازش حسی / یکپارچگی حرکتی کارآمد چیست ؟

برای پردازش حسی موثر ، لازم است تمام سیستم های حسی با هم کار کنند . سازمان دهی این حس ها مهم است. با توجه به اینکه ۷ حس وجود دارد که سیستم حسی را می سازند و این سیستم های حسی اطلاعاتی را پردازش می کنند در نتیجه به عنوان پایه های سازنده بسیاری از مهارتهای دیگر هم محسوب میشوند .

حس بینایی: به معنای توانایی درک و تفسیر چیزی است که مشاهده می شود . سیستم حسی از چشم ها برای دریافت اطلاعات پیرامونش در تاریکی و روشنایی و با توجه به رنگ و حرکت استفاده می کند. در نتیجه داده بصری از محیط و از طریق امواج نوری ،شبکیه چشم را تحریک می کند .

حس شنوایی: به معنای توانایی تفسیر اطلاعاتی است که شنیده می شود . سیستم شنوایی از گوش میانی و بیرونی اطلاعات مربوط به صدا را دریافت می کند . هم چنین اطلاعاتی مربوط به حجم ، زیر و بم و ریتم صدا را دریافت می کند که برای اصلاح و تغییر صدا و تبدیل آنها به سیلابها و کلمات معنی دار مهم است .

حس چشایی: توانایی تفسیر اطلاعات مربوط به طعمی است که در دهان چشیده می شود . از زبان برای دریافت این حس ها استفاده می کند تا با استفاده از مواد شیمیایی ساخته شده و از طریق زبان تشخیص دهد آیا این حس مضر یا بی خطر است .

حس بویایی: به معنای توانایی درک و تشخیص بوهاست . از بینی برای دریافت اطلاعات مربوط به بوی مواد شیمیایی اطراف استفاده می کند تا بی خطر یا مضر بودن آن را تشخیص دهد .

حس لامسه: به معنای توانایی تفسیر اطلاعاتی است که از طریق پوست بدن حاصل میشود . از گیرنده های درون پوست برای دریافت حس های لمسی مثل فشار ، لرزش ، حرکت ، دما و درد استفاده می کند . نخستین حسی است که در رحم مادر ایجاد می شود و برای سازمان دهی عصبی بسیار مهم است .

حس موقعیت اندامهای بدن: به معنای توانایی درک موقعیت قسمت های مختلف بدن در ارتباط با یکدیگر است . از اطلاعات دریافت شده از عصبهای روی ماهیچه ها و استخوانها استفاده می کند تا از موقعیت و حرکت آنها از طریق انقباض ، کشش ، خم شدن ، صاف شدن ، کشیده شدن و تحت فشار قرار گرفتن آنها اطلاعاتی کسب کند .

حس تعادل ( وستیبولار ) : به معنای توانایی تفسیر اطلاعات مربوط به حرکت و تعادل است. سیستم تعادلی از کانالهای نیم دورانی در گوش داخلی برای دریافت اطلاعات مربوط به محیط ، تغییر جهت ، تغییر موقعیت سر و نیروی گرانشی استفاده می کند. هم چنین اطلاعاتی در مورد کندی و تندی حرکات ، تعادل ، حرکت گردن ، چشم ها و بدن، موقعیت بدن و جهت آن در فضا را دریافت می کند.

چطور می توانم بگویم کودکم در زمینه پردازش / یکپارچگی حسی مشکلاتی دارد ؟

اگر کودکم مشکلاتی در زمینه یکپارچگی / پردازش حسی داشته باشد ممکن است حالات زیر را داشته باشد :

مشکل در توجه
رفتار نامناسب با محیط
بیش فعال بودن
بی حال بودن و سرعت نداشتن در فعالیت
مشکلاتی در یادگیری و مهارت حفظ کردن داشته باشد
نتواند به راحتی در فعالیت های گروهی یا شلوغ خود را مدیریت کند.
اضطراب زیاد داشته باشد

چطور می توانید بگویید کودکم مشکلاتی در پردازش / یکپارچگی حسی دارد ؟

اگر کودک مشکلاتی در زمینه پردازش حسی داشته باشد ممکن است موارد زیر به چشم بخورد :

واکنش پذیری زیادی نسبت به صدا ، لمس یا حرکت نشان دهد .
نسبت به حس های خاص واکنش پذیری پایینی داشته باشد ( هنگام صدا زدن ، لمس کردن هیچ توجهی نداشته باشد و آستانه درد بالایی هم از خود نشان دهد )
بی حال و بی علاقه به نظر برسد گویی در دنیای دیگری سیر می کند .
در تعدیل پاسخهای رفتاری و احساسی مشکلاتی داشته باشد ، بسیار خشمگین باشد ، از لحاظ احساسی واکنش پذیر باشد که لازم است کنترل شود ، رفتارهای آنی دارد ، به سرعت ناامید میشود و یا همیشه شاکی است.
حواس پرت است و توجه و تمرکز پایینی دارد.
مهارتهای حرکتی ضعیفی دارد که چندان خوب به نظر نمی آید ، هماهنگی رشد نیافته ایی در مهارتهای تعادلی و حرکتی دارد و یا مهارتهای دست نویسی ضعیفی نشان میدهد .
الگوهای خواب مناسبی ندارد.
عادات غذایی محدودی دارد و همیشه از غذا ایراد می گیرد .
در طول وظایف خود مراقبتی مضطرب می شود ( مثل شانه زدن ، شستن مو ، ناخن کوتاه کردن ، لباس پوشیدن ، بستن کفش و غذا خوردن ) .
جنب و جوش را بسیار دوست دارد ، به دنبال تحرک زیاد است ( مثل درجا پریدن ، دویدن دور خود ، پریدن ، ضربه زدن به اشیا و افراد )
دوری کردن از حرکت هایی بر پایه استفاده از بعضی ابزار یا تجهیزات ( مثل سرسره یا الاکلنگ )
به نظر برسد حرکت ماهیچه ایی ضعیف دارد ، زود خسته می شود و حرکاتش ضعیف است
بعضی کارها را با نیروی بسیار زیاد انجام می دهد ، حرکت های بزرگی انجام میدهد ، بسیار سریع حرکت می کند ، بسیار ضعیف یا بسیار سخت مینویسد .
مهارتهای اجتماعی و کلامی او به خوبی رشد نکرده و در تعاملات دو طرفه مشکل دارد .
ترجیح میدهد به تنهایی بازی کند و نمی داند چطور با بچه ها بازی کند .
در پذیرش تغییر اعمال شده در وظایف معمول مشکل دارد .
در همراهی با دوستانش و حفظ دوستی مشکل دارد .

وقتی مشکلاتی در یکپارچگی / پردازش حسی ببینید ، ممکن است مشکلات دیگری هم در او مشاهده کنید :

توجه و تمرکز : تلاش مضاعف، انجام کارها بدون حواس پرتی در حالیکه می تواند آن را ادامه دهد و تلاش زیادی برای انجام آن کار می کند .
رفتار: عملکرد فرد نسبت به محیط
شناخت بدنی: قسمتهای مختلف بدن را بشناسد و حرکتهای بدن در فضا و در ارتباط با اعضای دیگر را تشخیص دهد .
هماهنگی: توانایی بدن برای ادغام چند حرکت در یک حرکت کارامد
زبان بیانی ( استفاده از زبان ): استفاده از زبان از طریق گفتار ، علائم ارتباطی برای صحبت راجع به نیازها ، افکار و ایده ها
مهارتهای بازی کردن: فعالیت داوطلبانه در کارهای خود انگیزشی که معمولا با لذت همراه است با وجودیکه ممکن است لزوما این فعالیتها هدف محور نباشند .
زبان درکی: درک زبان
خود تنظیمی: توانایی انجام مدیریت و کنترل احساس ، رفتار ، توجه و سطح فعالیت مناسب برای یک موقعیت یا کار در یک سبک قابل قبول از لحاظ اجتماعی
تولید: تشخیص صدای کلمات و زبان گفتاری

برای بهبود مهارتهای پردازش حسی / یکپارچگی حرکتی چه کاری می توانم انجام دهم ؟

آموزش پیرامون چند استراتژی مدیریتی
تشخیص محرکها: آموزش مراقبین کودکان ( والدین ، معلمان ) تا با واکنشهای حسی نامناسب آشنا شوند، و اینکه چطور آنها را مدیریت کنند .
فاکتورهای محیطی: بالابردن آگاهی والدین و مراقبین تا بتوانند فاکتورهای محیطی تاثیر گذار را کم کنند .
برنامه آگاه کننده برای ارتقای روند خود تعدیلی از طریق راهبردهای حسی و شناختی
برنامه M.O.R.E با استفاده از مولفه های حرکتی ، نظم کلامی ، نیازهای تنفسی و تماس چشمی برای کمک به تعدیل و کنترل حسی
پروتکل ویل پارگر ( تکنیک تعادل فشار که به نام برنامه براشینگ هم شناخته میشود ) یک برنامه ی درمانی است که برای کاهش تدافع حسی و کمک به کنترل و تعدیل حسی طراحی شده است .

چه فعالیتهایی می توانند به بهبود پردازش حسی / یکپارچگی حرکتی کمک کند ؟

برنامه حسی ( ایجاد هماهنگی و کنترل میان مجموعه ایی از فعالیتها به طور منظم ) تا برخورد حسی مناسبی برای تعدیل حسی کارامد حاصل شود .

این فعالیتها ممکن است شامل موارد زیر شود :

حرکت روی موانع
راه رفتن فرغونی
راه رفتن مثل حیوانات
پریدن روی تشک پرش
چرخیدن
انجام حرکات تناوبی ( عقب و جلو رفتن و حرکات پهلو به پهلو ، حرکات چرخشی )
حرکات پر جست و خیز با توپ
استفاده از کوله پشتی سنگین برای بازی یا راه رفتن
استفاده از بارهای سنگین ( در حالت نشسته یا ایستاده )
اسباب بازی های جویدنی

برنامه های بصری که به کمک آنها کودک میتواند آنچه بعدا اتفاق خواهد افتاد را ببیند . این برنامه به افراد کمک میکند برنامه ریزی خوبی داشته باشند .

تایمرهای بصری به آنها کمک می کند تا مشخص شود چه مدت زمان برای انجام فعالیتی لازم است. زمانیکه یک بازی در حال اتمام است ، تایمرها ممکن است پیش هشدارهایی به ما بدهند .

اگر متوجه شدم کودک مشکلاتی در زمینه پردازش حسی / یکپارچگی حرکتی دارد ،چرا باید به دنبال درمان باشم ؟

مداخلات درمانی مهم برای کمک به کودکی با مشکلات پردازش حسی / یکپارچگی حرکتی به این ترتیب است :

اطمینان یافتن از اینکه کودک می تواند در فعالیتهای آموزشی شرکت کند
اطمینان دادن به کودک برای انجام تعاملات مناسب اجتماعی ، مهارتهای رفتاری و بازی
به کودک اجازه داده شود تا در محیط های شلوغ مشغول به کاری شود.
در صورتیکه نتواند از برنامه های مجموعه آموزشی تبعیت کند ، احتمال زیاد روند مدرسه سخت باشد ( مثل برنامه های کلاسی ، قوانین آموزشی ) .
به دلیل اینکه ممکن است بعضی جنبه های حسی در کودک به خوبی رشد نکرده باشد آنها با توجه به درجات موفقیت مختلف تغییراتی ایجاد می کنند تا خود را با آن برنامه تطبیق دهند .

اگر این موارد درمان نشده باقی بمانند ممکن است سبب چه مشکلاتی برای کودک شود ؟

ممکن است مشکلات زیر مشاهده شود :

رفتاری: کودک ممکن است نتواند به طور مناسبی خود را با وظیفه اش برای یک دوره زمانی هماهنگ کند .
پیش دبستانی یا برنامه آموزشی خاصی برای آنها نیاز است زیرا قادر نیستند از طریق تکرار مهارت کافی را به دست اورند و وظیفه خود را به طور کامل انجام دهند تا مهارتشان اثبات شود .
مهارتهای اجتماعی: آنها برای بازی کردن بیشتر مشکل دارند تا بتوانند نسبت به همکلاسان خود برتری داشته باشند و به خاطر اگاهی بدنی ضعیفی که دارند ممکن است به دوستان خود آسیب برسانند .
عادات خواب ضعیف به علت خستگی، بر رشد مهارتها اثر میگذارد .
انجام برنامه های سخت برایشان مشکل است در نتیجه دوره های استراحتی برای کم کردن اضطرابشان در نظر گرفته می شود.