تعادل و هماهنگی

تعادل و هماهنگی چیست؟

تعادل، توانایی حفظ وضعیت کنترل شده­ بدن در طی انجام فعالیت است، خواه نشستن روی یک میز باشد، خواه راه رفتن متعادل یا راه رفتن روی لبه­ یک جدول. برای انجام این کارها، ما نیاز به توانایی حفظ وضعیت ­های کنترل شده در طی فعالیت­ های استاتیک (بی حرکت) و داینامیک (متحرک) داریم.

تعادل استاتیک، توانایی نگه داشتن یک وضعیت بی حرکت همراه با تعادل است (به عنوان مثال، بازی ­های بی حرکت ماندن یا مجسمه ­ای). تعادل داینامیک، توانایی حفظ تعادل در حین انجام حرکات است (به عنوان مثال، دویدن یا دوچرخه سواری)

چرا تعادل و هماهنگی مهم است؟

تعادل و هماهنگی مناسب سن، به کودک اجازه می دهد که با یک درجه منطقی از موفقیت، در ورزش ها شرکت کند چون این تعادل و هماهنگی به حرکت سیال بدن برای انجام مهارت های بدنی (به عنوان مثال، قدم زدن یا فوتبال بازی کردن) کمک می کند. مشارکت در ورزش، در حفظ خودتنظیمی وظایف روزانه و همچنین توسعه یک شبکه اجتماعی و دستیابی به حس تعلق در یک محیط جمعی مفید است.

ورزش کردن همچنین به کودکان کمک می کند تا حرکات بدنی کنترل شده مناسب را در طی اجرای وظایف و در زمان مناسب، ایجاد و حفظ کند، انرژی مورد نیاز را محدود و خستگی را به حداقل برساند.

با تعادل و هماهنگی خوب، احتمال کمتری برای آسیب دیدگی وجود دارد چون کودک احتمالا پاسخ وضعیتی مناسبی در زمان موردنیاز خواهد داشت (به عنوان مثال، حائل کردن دست ها برای محافظت از خودشان زمانی که آنها از روی دوچرخه میافتند). مشخصه فیزیکی تعادل و هماهنگی، ژست مناسب برای انجام وظایف و موفقیت در وظایف حرکتی را نیز ممکن می سازد.

پایه های سازنده مورد نیاز برای ایجاد تعادل و هماهنگی کدامند؟

• دقت و تمرکز: توانایی حفظ توجه روی یک وظیفه خاص برای یک دوره زمانی طولانی، به طوری که قدرت مرکزی دچار چالش نشود.
• آگاهی بدنی: شناخت بخش های بدن و درک حرکات بدن در فضا در رابطه با سایر اعضا و اشیا برای ارتباط با محیط یا مهارت های مانند توپ و دوچرخه.
• هماهنگی دوطرفه: استفاده از دو دست با یکدیگر به طوری که یک دست، هدایت کننده باشد. به عنوان مثال، نگه داشتن یک راکت تنیس با دست غیر مسلط به طوری که دست غیر مسلط، در حال نگه داشتن است و فقط بین ضربات راکت را می گیرد.
• عبور از خط وسط: توانایی برای عبور دادن اندام ها (دست و پا) در امتداد خط فرضی که از بینی کودک تا لگن کشیده می شود و بدن را به دو نیمه چپ و راست تقسیم می ­کند که تسلط دست را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.
• هماهنگی چشم و دست: توانایی برای پردازش اطلاعات دریافت شده از چشم ها برای کنترل، هدایت و راهنمایی دست ها در اجرای یک وظیفه مشخص مانند نوشتن با دست یا گرفتن توپ.
• برتری طرفی: استفاده سازگار از یک دست و داشتن برتری طرفی
• قدرت عضلانی: توانایی عضلانی برای اعمال نیرو در برابر مقاومت (به عنوان مثال، زمان بالا رفتن از یک درخت یا هل دادن یا کشیدن)
• تحمل عضلانی: توانایی یک عضله یا گروهی از عضلات برای اعمال نیرو در برابر مقاومت، برای مشارکت در وظایف بدنی پایدار.
• خودتنظیمی: توانایی رسیدن، حفظ و تغییر سطح هوشیاری مناسب برای یک وظیفه یا موقعیت که با توجه مناسب انجام آن را ممکن می سازد.
• کنترل پوسچرال: توانایی ثابت نگهداشتن تنه و گردن به منظور هماهنگ کردن اعضا برای اجرای وظایف کنترل شده.
• حس عمقی: اطلاعاتی که مغز از عضلات و مفاصل دریافت می کند تا ما را از وضعیت و حرکت بدن آگاه کند و در واقع اجازه می دهد که مهارت ها، خودکار شوند.
• پردازش حسی: پردازش دقیق تحریک حسی در محیط و همچنین در بدن ما برای پاسخ ­های فیزیکی مناسب و سریع به حرکت.
• حرکات مجزا: توانایی حرکت یک بازو یا پا در حالی که مابقی اعضای بدن ثابت است، برای انجام حرکات اصلاح شده موردنیاز هستند (به عنوان مثال، پرتاب یک توپ روی دست یا شنای آزاد).

چطور می توانم بگویم که کودک من در تعادل و هماهنگی مشکلی دارد؟

اگر کودکان مشکلاتی با تعادل و هماهنگی داشته باشد، ممکن است:

• به آسانی بیفتند، اغلب سکندری بخورند یا نمی توانند به سرعت از وضعیت خروج از حالت تعادل، به حالت تعادل برگردند.
• حرکت سفت و عدم حرکت سیال بدن (به عنوان مثال، راه رفتن مانند یک ربات).
• اجتناب از فعالیت بدنی (به عنوان مثال، استفاده از زمین بازی، شرکت در ورزش ها).
• تاخیر در رسیدن به مراحل برجسته رشد (به عنوان مثال، سینه خیز رفتن و راه رفتن).
• کندتر بودن نسبت به همسالان خودشان برای تسلط بر مهارت های بدنی (به عنوان مثال، دوچرخه سواری، شنا کردن یا بالارفتن از درخت)
• داشتن مهارت کمتر نسبت به همسالان خود برای مشارکت در ورزش گروهی
• هل دادن سخت تر، حرکت سریع تر یا هجوم به فضای شخصی دیگران، بیشتر از چیزی که مورد انتظار است.
• ترس از بازی های بدنی جدید (به عنوان مثال، تاب خوردن) یا ترس از ارتفاع که همسالان آنها را پریشان نمی کند.
• مشکل لباس پوشیدن در حالت ایستاده (به عنوان مثال، آنها باید بنشینند تا شلوار بپوشند چون تعادل خودشان را در حالت ایستادن روی یک پا از دست می دهند).
• مشکل برای تردد در برخی محیط ها (به عنوان مثال، پله، جدول، زمین ناهموار).
• خسته شدن سریعتر نسبت به همسالان خودشان یا نیاز به داشتن دوره های استراحت منظم در طی فعالیت بدنی.

زمانی که یک کودک مشکلات تعادلی و هماهنگی دارد، چه مسائل دیگری می توانند رخ دهند؟

زمانی که یک کودک مشکلات تعادل و هماهنگی دارد، شما ممکن است مشکلاتی در موارد زیر نیز مشاهده کنید:

• برنامه ریزی حرکتی: اینکه چطور یک کار بدنی را انجام دهند (به عنوان مثال، آنها ممکن است از پله سوم شروع کنند نه اول)
• تن عضلانی پایین یا بالا: عضلات پایین، باعث می شوند که اعضا شل بزنند یا در عوض تون عضلانی بالا باعث می شوند که اعضا سفت به نظر برسند.
• آگاهی فضایی: از اینکه آنها در حال استفاده از چه چیزی هستند یا بدن خودشان را کجا قرار می دهند (به عنوان مثال، آنها به طور غیر عمد به فضای شخصی سایرین تجاوز می کنند بدون اینکه خودشان بدانند).
• تحمل کم برای کارهای بدنی (حرکات ظریف و حرکات با ظرافت کمتر)
• نمو مهارت های پیش از نوشتن: حرکات در هم و برهم یا خیلی شدید مداد که شامل بیشتر حروف، اعداد و نقاشی های ابتدایی می شود.
• گرفتن مداد: بازده و روشی که در آن، مداد برای نقاشی کردن و نوشتن نگه داشته می شود، اغلب دچار مشکل می شود (فشار خیلی کم یا خیلی زیاد).
• کنترل مداد: دقتی که کودک مداد را برای نقاشی کشیدن و نوشتن حرکت می دهد.
• تمایز چپ و راست: درک تفاوت جهات به طوری که کودک تفاوت بین طرف چپ و راست بدن را بداند.
• دست غالب: استفاده سازگار از یک دست برای انجام کاری که برای پیشرفت مهارت های اصلاح شده ضروری است.
• طرز گفتار: وضوح صداهای گفتاری و زبان گفتاری
• خود مراقبتی: لباس پوشیدن مستقل، گرفتن و استفاده از کارد و چنگال، مسواک زدن دندان برخی از مثال ها هستند.
• پردازش حسی: ثبت، تفسیر و پاسخ دقیق به تحریک حسی در محیط و در بدن خودشان.

چه کاری می توان برای کمک به بهبود مهارت های تعادلی و هماهنگی انجام داد؟

• افزایش توجه: به وظیفه و  سطوح هوشیاری برای حمایت از یک پاسخ سریع، زمانی که آنها تعادل خودشان را از دست می دهند
• موزش واضح مکانیک: هم ترازی درست بدن به منظور حفظ تعادل (به عنوان مثال، ارزیابی و صاف کردن بدن در جهت هدف، زمان پرتاب کردن)
• تقویت مرکز یعنی عضلات مرکزی بدن، پایداری بیشتری را در بدن (به ویژه تنه) فراهم کنند.
• ساده کردن کارها برای تمرکز روی یک حرکت در یک زمان، تا زمانی که کودک برای انجام چند کار در آن واحد حاضر شود.
• بهبود قدرت عضلانی به منظور کنترل عضلانی بهتر برای سرعت و جهت حرکت
• بهبود تحمل عضلانی به منظور افزایش طول زمانی که کودک می تواند تعادل و هماهنگی خودش را حفظ کند.
• بهبود پردازش حسی به منظور تایید اینکه بدن در حال دریافت و تفسیر پیام های درستی از عضلات بر حسب موقعیت آنها، رابطه آنها با یکدیگر، سرعتی که آنها حرکت می کنند و اینکه آنها در حال استفاده از چه میزان نیرو هستند، است.
• انگیزه های اجتماعی: اگر کودک یک دوست یا یک عضو خانوادگی داشته باشد که در یک ورزش شرکت دارند، آنها ممکن است برای شرکت در آن مهارت های خاص بیشتر مصر باشند.

چه فعالیت هایی می توانند به بهبود تعادل و هماهنگی کمک کنند؟

• سطوح متزلزل (ناپایدار): قدم زدن روی سطوح متزلزل (به عنوان مثال، بالش، کیسه های لوبیا یا پتو روی تختخواب) که کار تنه را برای حفظ یک وضعیت قائم سخت می کنند.
• تاب خوردن و بازی های حرکتی از جمله بالا رفتن از نردبان های معلق و jungle gyms (چارچوبی که کودکان روی آن تاب می خورند و بالا و پایین می روند). زمانی که تجهیزات معلق، در یک مسیر غیر منتظره حرکت می کنند، به عضلات تنه نیرو وارد می کنند تا سخت تر کار کنند.
• راه رفتن فرغونی: کودک روی دست های خودش راه می رود و در عین حال یک بزرگتر پاهای او را بالا نگه می دارد.
• شنا کردن: شامل فعالیت بدنی در مقابل مقاومت به آب است؛ بنابراین هوشیاری بهتری را از موقعیت فضایی کودک فراهم می کند.
• دو زانو و یا پهلوانی ایستادن:  برای ضربه زدن به یک بادکنک که پشت فرد دیگری است.
• لی لی: کودک باید الگوهای حرکتی را مکررا و به سرعت تغییر دهد.
• بازی های پرشی
• دوچرخه سواری و فوتبال: هر دو فعالیت نیاز دارند که کودک دائما وضعیت خودش را برای حفظ تعادل تنظیم کند.

اگر من متوجه مشکلات تعادل و هماهنگی در کودک خودم شدم، چرا باید به دنبال درمان باشم؟

• مداخلات درمانی برای کمک به کودکی که مشکلات تعادل و هماهنگی دارد، برای موارد زیر مهم است:
• افزایش اعتماد به نفس کودک در انجام فعالیت های حرکتی (به عنوان مثال بازی کردن در زمین بازی، دویدن، پریدن).
• بهبود اعتماد به نفس (چون آنها نباید به دلیل چالش های فیزیکی خودشان از ورزش های گروهی کنار گذاشته شوند یا محروم شوند).
• افزایش توانایی ورزش کردن و اعتماد به نفس برای مشارکت در ورزش ها. شرکت در ورزش ها کودک را قادر می سازد تا زندگی خودش را غنی از تعامل با انسان های مثبت کند و روابط دوستی قوی را به واسطه­ فرصت های ورزشی ایجاد کند.
• داشتن تعادل و هماهنگی مناسب کودک را قادر خواهد ساخت تا در ورزش شرکت کند و ما میدانیم که کودک فعال به احتمال بیشتری یک فرد بالغ فعال خواهد بود که زندگی سالمتر و طولانیتر دارد.
• داشتن تعادل و هماهنگی برای انجام موفقیت آمیز مهارتهای حرکتی، احتمال آسیب دیدگی را کاهش می دهد و بنابراین، توانایی کودک برای مشارکت در یک فعالیت ورزشی را افزایش میدهد.

اگر مشکلات تعادل و هماهنگی درمان نشده باقی بمانند، چه مشکلاتی ممکن است ایجاد شود؟

• زمانی که کودک مشکلاتی در تعادل و هماهنگی دارد، آنها ممکن است مشکلاتی با موارد زیر نیز داشته باشند:
• انزوای اجتماعی. چون آنها ممکن است برای شرکت در فعالیتهای اجتماعی مانند مهمانیها، جشن تولدها در یک موقعیت فعالیت بدنی (به عنوان مثال، پریدن، اسکی روی یخ، بولینگ) و سایر بازی های فیزیکی با دوستان خود دچار کشمکش شوند.
• اعتماد به نفس ضعیف زمانی که آنها متوجه می شوند که مهارتهای آنها با همسالانشان یکی نیست.
• زمانی که سایرین از مشکلات آنها بیشتر آگاه می شوند؛ ممکن است برایشان قلدری کنند.
• مهارت های حرکتی ریز (به عنوان مثال، نوشتن، نقاشی کردن و بریدن) به دلیل ثبات مرکزی ضعیف، یعنی آنها نمی توانند یک پایه قوی برای حمایت از کاربرد موثر و کنترل شده بازوها و دستهای خودشان داشته باشند.
• ناتوانی راندن دوچرخه یا اسکوتر که فرصت آنها برای بازی کردن با همسالانشان را محدود خواهد کرد؛ چون خیلیها دوست دارند که از دوچرخه­ به عنوان وسیله ای برای رقابت با دوستانشان استفاده کنند.

چه نوعی از درمان برای مشکلات تعادل و هماهنگی توصیه می شود؟

اگر کودک من مشکلات تعادل و هماهنگی داشته باشد، توصیه می شود که آنها با یک کاردرمان مشاوره کنند. مهم است بدانیم که در بسیاری از موارد امراض کودکان، هم پوشانی زیادی بین مهارتهای پیگیری شده توسط فیزیوتراپی و کاردرمانی وجود دارد.

تورج عنبرا – کارشناس کاردرمانی