در بارداری طبیعی، تخمک لقاح یافته از طریق یک لوله فالوپ به سمت رحم می رود. تخمک به رحم متصل شده و در آنجا شروع به رشد می کند. اما در بارداری نابجا ، تخمک لقاح یافته به جایی غیر از رحم (اغلب لوله فالوپ) متصل می شود. (به همین دلیل است که گاهی به آن بارداری لوله ای می گویند.). در موارد نادر، تخمک داخل تخمدان یا شکم لانه گزینی می کند.
هیچ راهی وجود ندارد که بتوان از بارداری نابجا جلوگیری کرد. این نوع بارداری به حالت طبیعی در نمی آید. اگر تخمک در لوله فالوپ شروع به رشد کند، لوله را منفجر می کند و خونریزی شدید مرگباری را به وجود می آورد. اگر دچار بارداری خارج رحمی هستید، به درمان سریع برای پایان یافتن آن قبل از بروز مشکلات جدی نیاز خواهید داشت.
اغلب بارداری نابجا در اثر آسیب به لوله فالوپ به وجود می آید. ممکن است تخمک لقاح یافته مشکلاتی در عبور از یک لوله آسیب دیده داشته باشد، و در همانجا شروع به رشد کند.
مواردی که باعث آسیب لوله فالوپ و بارداری خارج رحمی می شوند، عبارتند از:
برخی درمان ها نیز احتمال بارداری خارج رحم را افزایش می دهند، مثل:
اگر فکر می کنید که باردار هستید و این نشانه ها را دارید، سریعا به پزشک مراجعه نمایید.
می توان با یک آزمایش ادرار از بارداری اطمینان حاصل کرد. پزشک برای این که دریابد شما دچار بارداری خارج رحم شده اید یا نه، کارهای زیر را انجام خواهد داد:
رایج ترین درمان برای بارداری نابجا، دارو درمانی و یا جراحی است. در بیشتر موارد، پزشک سریعا این مشکل را برطرف می کند تا آسیبی به مادر وارد نشود.
اگر این وضعیت زود تشخیص داده شود، می توان قبل از آسیب به لوله رحم آن را با دارو، درمان کرد. در بیشتر موارد، یک یا چند شات از دارویی به نام متوتروکسات به بارداری پایان می دهد. بدین طریق می توانید از جراحی در امان بمانید، اما این دارو، اثرات جانبی را نیز به همراه خواهد داشت. برای اطمینان از اثر کردن این دارو باید چند آزمایش خون انجام دهید.
برای بارداری که بیشتر از چند هفته طول کشیده است، جراحی بی خطرترین و اثربخش ترین راه است. در صورت امکان جراحی به صورت لاپاروسکوپی خواهد بود. این نوع جراحی با یک یا چند برش کوچک در شکم انجام می شود. اگر نیاز به جراحی اورژانسی داشته باشید، برش های بزرگتری ایجاد می شود.
احتمال خطر افسردگی پس از بارداری خارج از رحم وجود دارد. اگر علائمی از افسردگی داشتید که بیشتر از چند هفته به طول انجامید، حتما از پزشک خود کمک بخواهید.
نگران بودن درباره باروری پس از یک حاملگی اکتوپیک هم امری رایج است. چنین تجربه ای به این معنا نیست که شما نمی توانید در آینده به صورت طبیعی باردار شوید، بلکه به معنی این است که:
اگر باز هم باردار شدید، حتما از اکتوپیک نبودن آن اطمینان یابید. آزمایش های منظم در هفته اول بارداری می تواند به تشخیص سریع مشکل یا اطمینان از نرمال بودن بارداری کمک کند.
آسیب لوله فالوپ یک علت رایج برای بارداری نابجا است. در این حالت تخمک لقاح یافته در ناحیه تخریب شده گیر می افتد و در همانجا شروع به رشد می کند. در برخی اوقات نیز بارداری اکتوپیک بدون هیچ علتی بروز می کند.
دلایل اصلی آسیب به لوله فالوپ عبارتند از:
با توجه به این که بارداری پس از بستن لوله یا استفاده از دستگاه درون رحمی (IUD) اغلب به ندرت اتفاق می افتد، بارداری توسعه یافته در چنین شرایطی اغلب خارج از رحمی است.
در ابتدا بارداری نابجا شبیه بارداری طبیعی است. ممکن است زنی با بارداری نابجا همان علائم بارداری نرمال را تجربه کند، مثلا:
پس از این که بارداری نابجا پیشرفت کرد، سایر نشانه ها نیز ایجاد می شوند، مثل:
علائم سقط جنین اغلب مشابه علائم بارداری نابجا هستند. برای اطلاعات بیشتر، به موضوع سقط جنین مراجعه کنید.
به صورت نرمال، در شروع بارداری، تخمک لقاح یافته از لوله فالوپ به سمت رحم می رود و در آنجا کشت شده و رشد می کند. اما در تعداد کمی از بارداری های تشخیص داده شده، این تخمک به ناحیه ای خارج از رحم متصل می شود، که بارداری نابجا را به وجود می آورد (به آن بارداری لوله ای یا خارج رحمی نیز گفته می شود).
در بارداری نابجا زندگی جنین به صورت طولانی مدت حفظ نمی شود. اما این وضعیت می تواند به حدی توسعه یابد که ناحیه اشغال شده را تخریب کرده، خونریزی سنگین را ایجاد کند، و یا زندگی را به خطر بیندازد. زنی با نشانه های بارداری نابجا به درمان سریع نیاز دارد.
بارداری نابجا می تواند در قسمت های مختلفی توسعه یابد. در بیشتر بارداری های نابجا، تخمک لقاح یافته در لوله فالوپ قرار می گیرد.
در موارد نادر:
تخمک به تخمدان، گردن رحم، یا حفره شکمی متصل شده و رشد می کند (خارج از سیستم تناسلی).
یک یا چند تخمک در رحم رشد می کنند، و یک یا چند تخمک در لوله فالوپ، گردن رحم، یا حفره شکمی. به این حالت بارداری هتروتوپیک می گویند.
بارداری نابجا می تواند به لوله فالوپ آسیب وارد کند، که بارداری را در آینده با مشکل مواجه می نماید.
معمولا بارداری های نابجا آنقدر زود تشخیص داده می شوند که بتوان از مشکلات بعدی همچون خونریزی شدید جلوگیری نمود. هنگام تخریب لوله فالوپ برای جلوگیری از خونریزی شدید به درون شکم، به جراحی نیاز است. بخشی از لوله یا کل آن برداشته می شود.
بارداری نابجا چه عواملی خطرات آن را افزایش می دهند؟
موادری که می توانند خطر بارداری نابجا را افزایش دهند، عبارتند از:
درمان های دارویی که می توانند خطر بارداری نابجا را افزایش دهند، عبارتند از:
اگر باردار هستید:
اگر شما باردار شدید و احتمال خطر بارداری خارج رحمی در شما بالاست، باید از نزدیک مورد معاینه قرار بگیرید. پزشکان همیشه درباره عوامل خطر جدی توافق ندارند.
ما پژوهش ها حاکی از آن است که اگر سابقه بارداری نابجا، عمل جراحی لوله رحم، تماس با DES قبل از تولد، مشکلات لوله فالوپ، یا بارداری با وجود دستگاه درون رحمی (IUD) داشته اید، میزان خطر برای شما جدی است.
اگر شما باردار هستید، نسبت به علائمی که ممکن است مربوط به بارداری خارج از رحم باشد، هوشیار باشید. اگر چنین علائمی را مشاهده نمودید یا در حال برطرف کردن این مشکل هستید، تا زمانی که توسط پزشک مورد معاینه قرار گیرید، از فعالیت های شدید خودداری نمایید.
در صورت وجود شرایط زیر با اورژانس تماس بگیرید:
در صورت وجود شرایط زیر سریعا با پزشک تماس گرفته و یا درصدد درمان فوری باشید:
افراد زیر می توانند بارداری نابجا را مورد ارزیابی قرار می دهند:
بارداری نابجا پس از تشخیص توسط متخصص زنان درمان می شود.
بیشتر موارد بارداری نابجا با استفاده از آزمایش لگن، اولتراسوند، و آزمایش های خون مشخص می شوند. اگر شما علائمی از بارداری نابجا را مشاهده کردید، باید موارد زیر را انجام دهید:
یک آزمایش لگن، که مشکلات رحم و لوله های فالوپ، بزرگ نشدن رحم یا وجود توده ای در ناحیه لگن را نشان می دهد.
سونوگرافی لگنی (شکمی یا واژینال)، که در آن از امواج صوتی برای تولید تصویری از اندام ها و ساختار زیر شکم استفاده می شود. سونوگرافی، بهترین راه برای مشاهده مکان بارداری است. بارداری داخل رحمی در هفته ششم بعد از آخرین قاعدگی قابل مشاهده است. اگر هیچ نشانه ای از وجود جنین در رحم نباشد و میزان هورمون hCG افزایش یافته باشد، بارداری نابجا مشخص می گردد.
دو یا چند آزمایش خون برای سطح هورمون بارداری (گنادوتروپین کوریونیک انسانی، یا hCG)، به صورت هر ۴۸ ساعت یکبار انجام شود. در هفته های اول بارداری طبیعی، سطوح hCG هر دو روز، دو برابر می شود. افزایش آهسته سطح این هورمون در خون نشان دهنده ی بارداری غیرنرمال است، مثل بارداری نابجا یا سقط جنین. در صورت کم بودن سطح hCG آزمایش های بیشتری برای یافتن علت مورد نیاز است.
گاهی یک روند جراحی با لاپاروسکوپی برای جستجوی بارداری نابجا مورد استفاده قرار می گیرد. بارداری نابجا پس از ۵ هفته قابل تشخیص است و با لاپاروسکوپی درمان می شود. اما برای تشخیص زود هنگام این مشکل، لاپاروسکوپی مورد استفاده قرار نمی گیرد، زیرا اولتراسوند و آزمایش های خون دقت بالاتری دارند.
طی یک هفته پس از درمان بارداری نابجا، سطح hCG خون شما چندین بار مورد آزمایش قرار می گیرد. پزشک شما در پی مشاهده افت سطح این هورمون خواهد بود، که نشانه ای از اتمام بارداری می باشد (گاهی سطح hCG در چند روز اول بالا رفته و سپس افت می کند). در برخی موارد، آزمایش hCG چند هفته تا چند ماه ادامه می یابد تا مقدار آن به سطح پایینی برسد.
یک آزمایش ادرار در بارداری شامل آزمایش هورمون بارداری می تواند به صورت دقیق بارداری را تشخیص دهد، اما خارج یا داخل رحمی بودن آن قابل تشخیص نیست. اگر آزمایش ادرار، بارداری را تایید کند و وجود بارداری نابجا مشکوک باشد، آزمایش خون یا اولتراسوند برای تشخیص آن مورد نیاز خواهند بود.
در بیشتر موارد، بارداری نابجا برای جلوگیری از آسیب بیشتر یا از دست رفتن خون زیاد باید فورا درمان شود. تصمیم گیری درباره نوع درمان به زمان تشخیص و شرایط کلی شما بستگی دارد. برای بارداری نابجایی که خونریزی زیادی را ایجاد نمیکند، می توانید از دارو یا جراحی برای خاتمه دادن به آن، استفاده کنید.
استفاده از متوتروکسات برای درمان بارداری نابجا شما را از تیغ جراحی و بیهوشی نجات می دهد. اما به علت اثرات جانبی آن باید چند هفته آزمایش سطح هورمون بارداری را مرتب انجام دهید تا از کارایی آن مطمئن شوید. متوتروکسات بیشتر زمانی موثر خواهد بود که:
اگر بارداری نابجا مشکلات جدی، خونریزی شدید، یا سطح بالایی از hCG را برایتان به وجود آورد، معمولا از جراحی استفاده می شود. این بدان علت است که در چنین مواقعی دارو موثر نبوده و صدمه به لوله رحمی با گذشت زمان بیشتر می شود. در صورت امکان، جراحی لاپاروسکوپی با برش های کوچک انجام خواهد شد. برای بارداری نابجا با تخریب لوله، جراحی اورژانسی مورد نیاز است.
برای بارداری نابجایی که خود به خود به سقط جنین می انجامد، ممکن است به هیچ درمانی احتیاج نداشته باشید. پزشک به صورت منظم با آزمایش خون وضعیت شما را کنترل می کند تا مطمئن شود که سطح هورمون بارداری در حال کاهش است. به این حالت درمان انتظاری گفته می شود.
بارداری های خارج رحمی می توانند نسبت به درمان مقاوم باشند.
اگر پس از مصرف متوتروکسات سطح hCG کاهش نیابد و یا خونریزی قطع نشود، قدم بعدی شما جراحی خواهد بود.
ممکن است پس از عمل جراحی نیز متوتروکسات تجویز شود.
اگر گروه خونی شما Rh منفی باشد، ایمونوگلوبین Rh برای حفاظت بارداری های بعدی در برابر حساسیت به Rh مورد استفاده قرار می گیرد.
معمولا متوتروکسات اولین انتخاب برای درمان بارداری خارج رحمی است. آزمایش های خون منظمی برای چند روز یا چند هفته پس از مصرف دارو، مورد نیاز خواهند بود.
انواع متفاوتی از بارداری نابجای لوله ای وجود دارد در صورت امکان، به جای برداشتن کامل یک بخش از لوله (سالپنگکتومی) فقط یک برش کوچک در لوله فالوپ ایجاد می شود (سالپنگوستومی).
با وجود این که جراحی سریعترین درمان است، می تواند جای زخمی را در بافت ایجاد کند که بارداری های آتی را با مشکل مواجه می سازد. ممکن است بسته به نوع جراحی و این که جنین تا چه حد بزرگ شده است، جراحی لوله ای به لوله فالوپ آسیب وارد کند.
اگر دچار خونریزی داخلی شده باشید، جراحی تنها راه درمان شماست.
شما نمی توانید از بارداری نابجا جلوگیری کنید، اما می توانید با تشخیص و درمان زودهنگام خطرات آن را به حداقل برسانید. اگر یک یا چند عامل خطر را برای بارداری نابجا دارید، می بایست در هفته های اول بارداریتان مرتبا با پزشک در تماس باشید.
اگر سیگار می کشید، این عادت را ترک کنید تا خطر بارداری نابجا کاهش یابد. تعداد بسیاری از بارداری های نابجا در زنانی دیده می شود که سیگار می کشند یا قبلا از آن استفاده می کردهاند.
پیروی از توصیه های امنیتی در رابطه جنسی، مثل استفاده از کاندوم زنانه یا مردانه، می تواند به پیشگیری از عفونت های قابل انتقال از طریق جنسی (STIs) که بیماری التهابی لگن (PID) را به وجود می آورند، کمک کند. PID علت اصلی ایجاد زخم در لوله های فالوپ است، که بارداری نابجا را سبب می شود.
اگر احتمال خطر بارداری نابجا در شما بالاست و فکر می کنید که ممکن است باردار باشید، از یک تست حاملگی خانگی استفاده کنید. اگر نتیجه تست مثبت باشد، حتما یک آزمایش تاییدی را انجام دهید، مخصوصا اگر درباره بارداری خارج رحمی نگران هستید.
اگر برای رفع بارداری نابجا از متوتروکسات استفاده می کنید، ممکن است اثرات جانبی آن را نیز تجربه نمایید. به راهنمایی های درمان با متوتروکسات توجه کنید تا این اثرات جانبی را به حداقل برسانید.
می توانید با یک گروه پشتیبان تماس بگیرید، درباره تجارب سایر زنان مطالعه کنید، و با دوستان، مشاوران به گفتگو بپردازید. این موارد به شما و خانواده تان در کنار آمدن با این مشکل کمک خواهد کرد.
اگر تجربه یک بارداری نابجا را داشته باشید، ممکن است نگران بارداری نرمال یا نابجای بعدی خود باشید. عوامل خطر و هر گونه آسیب به لوله فالوپ می تواند بر توانایی باردار شدن شما در آینده اثر بگذارد.
برای بارداری های نابجایی که زود تشخیص داده می شوند و آسیبی را به لوله وارد نمی کنند، دارو قابل استفاده است. بسته به محل رشد جنین و نوع جراحی، دارو نسبت به سایر درمان ها، صدمه کمتری را به لوله فالوپ وارد می کند.
دارو در صورتی بیشترین اثر را بر بارداری نابجا خواهد داشت که خونریزی شدیدی ایجاد نشود و:
در مورد بارداری های نابجایی که وسیع تر باشند، جراحی بی خطر ترین و مطمئن ترین روش درمان است.
متوتروکسات برای توقف رشد جنین در بارداری نابجا مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین می توان این دارو را پس از جراحی مصرف کرد تا اطمینان حاصل شود که رشد نابجا کاملا متوقف شده است.
اگر گروه خونی شما Rh منفی باشد، ایمونوگلوبین Rh برای حفاظت بارداری های بعدی در برابر حساسیت به Rh مورد استفاده قرار می گیرد.
معمولا درمان با متوتروکسات اولین انتخاب برای مشکل بارداری نابجا است. اگر بارداری بیشتر طول کشیده باشد، جراحی بی خطر تر بوده و می تواند کارایی بیشتری داشته باشد.
آزمایش های خون به طور منظم برای چند روز یا چند هفته مورد نیاز خواهند بود.
متوتروکسات می تواند اثرات جانبی ناخوشایندی را ایجاد کند، مثل تهوع، سوء هاضمه و اسهال.
اگر بارداری نابجا پیشرفت زیادی نداشته باشد و آسیب چندانی به لوله رحم وارد نکرده باشد، متوتروکسات یک گزینه درمانی خواهد بود. درمان موفق با متوتروکسات از خطرات جراحی جلوگیری کرده، آسیب کمتری را به لوله فالوپ وارد می نماید، و از باروری شما محافظت بیشتری به عمل می آورد.
اگر نگران محافظت از باروری خود نیستید، جراحی روش سریعتری برای درمان بارداری نابجا است و خونریزی کمتری را به همراه دارد.
در هر مرحله از پیشرفت بارداری نابجا، برداشتن یک بخش از لوله رحم با جراحی سریع ترین راه درمان می باشد. اگر خونریزی داخلی داشته باشید، جراحی تنها راه درمان برای شماست. در صورت امکان این روش درمانی با استفاده از لاپاروسکوپی انجام می شود. این نوع جراحی دوره بازیابی کمتری دارد.
می توان با سالپنگوستومی یا سالپنگکتومی، بارداری نابجا را درمان کرد.
سالپنگوستومی: رشد نابجا را با یک برش کوچک دراز در لوله فالوپ برمی دارند (سالپنگوستومی طولی). این برش یا به صوت خود به خود و یا با بخیه بسته می شود.
سالپنگکتومی: بخشی از لوله فالوپ جدا می گردد. ممکن است قسمت های سالم لوله دوباره به هم متصل شود. وقتی سالپنگکتومی مورد نیاز است که لوله فالوپ در اثر باداری کشیده شود و یا این که دچار تخریب شده باشد.
هر دو روش فوق با یک برش کوچک (لاپاروسکوپی) یا یک برش باز (لاپاروتومی) صورت می پذیرند. لاپاروسکوپی به زمان کمتری نیاز دارد و مدت زمان بستری در بیمارستان نیز برای آن کمتر است.
ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com