اندازه گیری هورمون آدرنو کورتیکوتروپیک ( ACTH )

اندازه گیری هورمون آدرنو کورتیکوتروپیک : هورمون ACTH از هیپوفیز قدامی ترشح می شود و بر روی  بخش قشری غده ی فوق کلیوی اثر مثبت دارد.   این هورمون باعث افزایش ترشح کورتیزول و آلدوسترون می شود. لذا از آن برای بررسی اختلالات این دو هورمون استفاده می شود.  کورتیزول در پاسخ به استرس  ترشح می شود و  می تواند باعث سرکوب ایمنی  شود.

آلدوسترون هم در تنظیم فشار خون نقش دارد و باعث افزایش سدیم و کاهش پتاسیم بدن می شود.

 ACTH  هورمون محرکه ی بخش قشری فوق کلیه است که هورمون های این بخش را افزایش می دهد و از آن به عنوان معیاری برای سنجش کفایت عملکردی غدد مذکور استفاده می شود.

اندازه گیری هورمون آدرنو کورتیکوتروپیک ( ACTH )

اندازه گیری هورمون آدرنو کورتیکوتروپیک ، میزان هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک ( ACTH ) را در خون برای بررسی مشکلات هیپوفیز و غده آدرنال ، اندازه گیری می کند.

هورمون ACTH توسط غده هیپوفیز در پاسخ به ترشح هورمون دیگری ساخته می شود. به نام هورمون آزاد کننده کورتیکو تروپین (CRH)  که از هیپوتالاموس ترشح می شود.

غده آدرنال هم به نوبه خود هورمونی به نام کورتیزول می سازد ، که به بدن در کنترل استرس کمک می کند. کورتیزول هورمونی است که برای زندگی فرد ضروری است، به همین دلیل میزان آن در بدن باید تحت کنترل باشد. وقتی میزان کورتیزول بالا می رود ، میزان  ACTH افت می کند و وقتی میزان کورتیزول پایین می آید ، میزان ACTH  بالا می رود.

میزان هر دو هورمون کورتیزول و ACTH در طول روز متغیر است. میزان ACTH به طور طبیعی در ابتدای صبح بالاترین مقدار را دارد ( بین ساعت ۶ تا ۸ صبح ) و در بعد از ظهر کمترین میزان را دارد ( بین ساعت ۶ تا ۱۱ شب ). میزان    ACTH  ممکن است بنا به در خواست پزشک در صبح و یا بعد از ظهر اندازه گیری شود. آزمایش اندازه گیری کورتیزول اغلب با آزمایش اندازه گیری ACTH انجام می شود.

ACTH به صورت انفجاری آزاد می شود:

چون سطح    ACTH در خون  در هر دقیقه متفاوت است، تفسیر نتیجه آزمایش سخت است و اغلب نیاز به مهارت متخصص غدد دارد.

علت اندازه گیری هورمون آدرنو کورتیکوتروپیک چیست ؟

آزمایش اندازه گیری  ACTH به دلایل زیر انجام می شود:

• وجود مشکل در غده آدرنال و یا غده هیپوفیز
•  افزایش میزان ACTH و کاهش میزان کورتیزول ( و یا کاهش ACTH و افزایش کورتیزول ) می تواند به دلیل وجود مشکل در غده آدرنال باشد. کاهش میزان ACTH و کورتیزول می تواند به دلیل اشکال در غده هیپوفیز باشد.

افزایش تولید  ACTH

این حالت  ممکن است به دلیل پر کاری غده هیپوفیز و یا گاهی به دلیل وجود تومور در ریه باشد. و غده آدرنال در واکنش به این مسئله مقدار زیادی کورتیزول آزاد می کند. “مثل سندرم کوشین

آمادگی های لازم برای اندازه گیری هورمون آدرنو کورتیکوتروپیک چیست ؟

• ۱۰ تا ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش ACTH باید ناشتا باشید. ممکن است پزشک از شما بخواهد که ۴۸ ساعت قبل از انجام این آزمایش رژیم غذایی کم کربوهیدرات داشته باشید. از پزشک در مورد غذاهایی که نباید بخورید سوال کنید.
• بسیاری از داروها می توانند نتیجه این آزمایش را تغییر دهند. باید پزشک را در مورد هر نوع دارویی که مصرف می کنید ( چه با نسخه چه بی نسخه ) مطلع سازید.
• اگر دارویی مثل کورتیکو استروئید مصرف می کنید که نتیجه آزمایش را تغییر می دهد ، باید ۴۸ ساعت قبل از انجام آزمایش مصرف آن را قطع کنید.
• پزشک شما به شما می گوید که دقیقا تا چه مدتی می بایست این دارو های را مصرف کنید.
•  ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش از انجام ورزش خودداری کنید.
• سعی کنید ۱۲ ساعت قبل از آزمایش استرس نداشته باشید.
• اینکه نمونه گیری  درچه زمانی انجام شود ، مهم است. اگر پزشک بخواهد بالاترین میزان  ACTH را در خون شما اندازه گیری کند ، نمونه گیری  در صبح انجام می شود. و اگر پزشک بخواهد کمترین میزان    ACTH را در خون شما اندازه گیری کند ، نمونه گیری بعد از ظهر انجام می شود.
• با پزشک خود در مورد نگرانی که در مورد آزمایش دارید صحبت کنید٬ احتمال خطر آن    ٬نحوه انجام آزمایش یا نتایج احتمالی آزمایش. این کار به شما کمک می کند که اهمیت این آزمایش را متوجه شوید. (پر کردن فرم اطلاعات پزشکی).

اندازه گیری هورمون آدرنو کورتیکوتروپیک چگونه انجام می شود ؟

• بستن یک نوار کشسان (گارو) بالای بازو که جریان خون را متوقف می کند . این کار رگ زیر نوار را بزرگ تر می کند، در نتیجه سوزن در رگ راحت تر فرو می رود.
• تمیز کردن محل فرو رفتن سوزن
• فرو بردن سوزن در داخل رگ. ممکن است بیش از یک بار سوزن زدن لازم باشد.
• وصل کردن لوله به سوزن تا از خون پر شود.
• باز کردن نوار از بازو، وقتی که خون کافی جمع آوری شده باشد.
• قرار دادن باند یا پنبه در محل سوزن بعد از در آوردن سوزن
• فشار دادن جای سوزن و بانداژ کردن محل

بیمار در حین انجام این آزمایش چه احساسی دارد؟

نمونه خون از رگ بازو گرفته می شود. یک نواری که حالت کشسانی دارد، به بالای بازو بسته می شود٬ که ممکن است احساس کنید کمی سفت است. شما ممکن است احساس درد ناشی از فرو بردن سوزن را نداشته باشید و یا ممکن است احساس سوزش داشته باشید.

خطرات اندازه گیری هورمون آدرنو کورتیکوتروپیک

ممکن است کمی کبودی در محل خون گیری بوجود بیاید. اگر بعد از خون گیری چند دقیقه محل را فشار دهید، احتمال کمی وجود دارد  که محل نمونه گیری کبود شود.

در موارد نادری٬ ممکن است بعد از گرفتن نمونه خون، رگ متورم شود. که به این حالت فلبیت می گویند. انجام کمپرس گرم چند بار در روز  می تواند به بهبودی این وضعیت کمک کند.

خون گیری می تواند برای افرادی که بیماری انعقادی دارند ٬ مشکل ایجاد کند. آسپیرین ٬ وارفارین و سایر داروهای رقیق کننده خون می توانند باعث افزایش خونریزی شوند. اگر شما مشکل انعقاد خون و یا خونریزی دارید و یا اگر داروی رقیق کننده خون مصرف می کنید، باید قبل از خون دادن به پزشک اطلاع دهید.

نتیجه اندازه گیری هورمون آدرنو کورتیکوتروپیک

آزمایش اندازه گیری هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک میزان این هورمون را در خون اندازه گیری می کند.

نتیجه این آزمایش در طی چند روز در دسترس می باشد.

میزان طبیعی ACTH

میزان طبیعی ACTH در جدول زیر ذکر شده است که مقادیر مرجع نامیده می شود و فقط برای راهنمایی است. این مقادیر از یک آزمایشگاه با آزمایشگاه دیگر متفاوت است٬ و آزمایشگاهی که شما مراجعه می کنید ممکن است میزان مقادیر نرمال آن با مقادیر این جدول متفاوت باشد. جواب آزمایش باید میزان نرمالی را که  آن آزمایشگاه استفاده می کند، داشته باشد. همچنین ٬ پزشک نتایج را بر اساس سلامتی و یا عوامل دیگر ارزیابی می کند. این به این معنا است که اگر جواب آزمایش خارج از میزان نرمال بود، ممکن است برای شما یا برای آن آزمایشگاه این میزان نرمال باشد.

مقادیر طبیعی ACTH

در صبحگاه :  کمتر از  ۸۰ pg/mL    و  یا  ۱۸ pmol/L

در عصر :  کمتر از  n 50 pg/mL   و  یا  ۱۱ pmol/L

افزایش میزان هورمون ACTH

افزایش میزان هورمون ACTH به دلایل زیر ممکن است اتفاق بیافتد :

• استرس روحی و یا فیزیکی ( مثل انجام عمل جراحی اخیر و یا درد شدید )
• بیماری مثل سندرم آدیسون ( نارسایی غده آدرنال ) ، سندرم کوشینگ ( وجود تومور در غده هیپوفیز ) و یا وجود تومور خارج از هیپوفیز ( مثل ریه ).

کاهش میزان هورمون ACTH

کاهش میزان هورمون ACTH به دلایل زیر ممکن است اتفاق بیافتد :

• صدمه دیدن غده هیپوفیز در عمل جراحی ، تابش اشعه ، سکته مغزی ، ضربه به سر و یا وجود تومور.
• افزایش میزان کورتیزول به علت وجود تومور در غده آدرنال ( سندرم کوشینگ )
• مصرف داروهای کورتیکو استروئیدی

چه عواملی روی اندازه گیری هورمون آدرنو کورتیکوتروپیک تاثیر می گذارد ؟

عللی که شما ممکن است نتوانید این آزمایش را انجام دهید و  اینکه نتایج آزمایش ممکن است مفید نباشد، عبارتند از:

• مصرف دارو هایی مثل  کورتیکو استروئید ها ، استروژن و یا اسپیرونولاکتون و همچنین داروهایی که مثل کورتیزول عمل کرده و یا باعث ترشح کورتیزول می شود مثل آمفتامین ها ، لیتیوم و انسولین می توانند بر نتیجه آزمایش موثر باشند.
• داشتن حالت مستی
• باردار بودن و یا پریود بودن
• داشتن جراحت شدید
• استرس روحی و یا فیزیکی
• انجام آزمایشی که در آن از مواد رادیو اکتیو استفاده شده ، حدود ۱ هفته قبل از آزمایش.

داروهای دیگری نیز وجود دارد ، که بر نتیجه آزمایش تاثیر می گذارد ، بنابر این در مورد دارو هایی که مصرف می کنید با پزشک صحبت کنید.

بررسی ها و تفکرات بر روی اندازه گیری هورمون آدرنو کورتیکوتروپیک

تفسیر آزمون ACTH پیچیده است. چون بسیاری از عوامل نتیجه آزمایش را تغییر می دهند. نمونه خون باید در لوله مخصوصی که در یخ قرار دارد، گرفته شود و سریعا باید آزمایش انجام شود. زمانی از روز که نمونه گیری انجام می شود نیز بر نتیجه آزمایش موثر است. نتیجه آزمایش اندازه گیری ACTH باید با اطلاعات پزشکی جمع آوری شده از سایر آزمایشات مقایسه شود ، به ویژه آزمایش اندازه گیری کورتیزول خون.

نمونه سینوس پتروزال تحتانی یک آزمایش است که میزان ACTH از یک کانال ( سینوس پتروزال تحتانی ) در نزدیکی غده هیپوفیز را اندازه گیری می کند. این آزمایش ممکن است همزمان با آزمایش ACTH انجام شود ، وقتی که میزان ACTH و کورتیزول هر دو بالا می باشد. این آزمایش مشخص می کند که هورمون ACTH در غده هیپوفیز ساخته می شود و یا جای دیگر بدن این هورمون را می سازد. این آزمایش فقط در مراکز پزشکی بزرگ انجام می شود.

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com