سوالات رایج درباره کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی

کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی از جمله آزمایشات غربالگری هستند که در بررسی سرطان کولورکتال (معمولاً سرطان روده نیز نامیده می ­شود) بکار می ­رود. همچنین این آزمایشات را می­توان برای بررسی پروستات قبل از تبدیل شدن آنها به سرطان، مورد استفاده قرار داد.

با کسب اطلاعات بیشتر درباره این آزمایشات می­توانید درباره مناسب­ترین آزمایش غربالگری برای خودتان تصمیم­گیری نمایید. در ادامه این مقاله برخی از سوالاتی که ممکن است در این زمینه برایتان مطرح باشد به همراه پاسخ ­هایشان ارائه خواهند شد:

کولونوسکوپی چیست؟

کولونوسکوپی آزمایشی است که پزشک را قادر می­ سازد تا به بررسی کامل روده و مقعد بیمار بپردازد. پزشک با استفاده از این ازمایش به بررسی پلیپ ­ها می­پردازد که می­تواند از علائم اولیه سرطان باشد. پلیپ­ها غده ­های کوچکی هستند که احتمال دارد به مرور زمان منجر به سرطان شوند. پزشک لوله نازک (تقریبا به پهنای یک انگشت)، منعطف، توخالی و سبکی را که دوربین کوچکی در انتهای خود دارد برای انجام کولونوسکوپی به کار می­گیرد. این لوله اصطلاحاً کولونسکوپ نامیده می ­شود. کولونوسکوپ به آرامی درون روده فرستاده می­شود و تصاویر را بر روی صفحه نمایش ارسال می­کند. میزان اندکی هوا به درون روده فرستاده می­شود تا روده­ها باز شده و لذا پزشک تصاویر را با وضوح بیشتری رویت نماید.

انجام کولونوسکوپی در حدود ۳۰دقیقه زمان می­برد. معمولا‍ً قبل از کولونوسکوپی دارویی به بیمار تجویز می­شود تا بتواند در طی اجرای آزمایش آرامش خود را حفظ نموده و بخوابد.

تصمیم ­گیری درباره زمان و دفعات انجام این آزمایش بر عهده پزشک می­باشد ولی معمولا‍ً هر ده سال یکبار انجام می­گیرد، مگر اینکه فرد در معرض خطر بالایی برای ابتلا به سرطان روده قرار داشته باشد. درباره میزان خطر ابتلا به سرطان روده، نکات و راهنمایی­ های مربوط به اجرای این آزمایش و ضرورت یا عدم ضرورت انجام این آزمایش قبل از رسیدن شما به سن پنجاه سالگی، حتما‍ً با پزشک­ خود صحبت کنید.

سیگموئیدوسکوپی چیست؟

در طی سیگموئیدوسکوپی پزشک صرفا به بررسی بخش تحتانی روده و مقعد می­پردازد. برای اجرای این آزمایش پزشک لوله­ ی نازک (تقریباً به پهنای یک انگشت)، منعطف، توخالی و سبکی موسوم به سیگموئیدوسکوپ را برای انجام این آزمایش به کار می­گیرد، که این لوله دوربین کوچکی را نیز در انتهای خود دارد. از آنجاییکه اندازه لوله اسکوپ در حدود دو فوت می­باشد، پزشک با اجرای این آزمایش قادر به بررسی تمامی ناحیه مقعد ولی صرفاً نیمی از روده­ ها خواهد بود. پزشک با استفاده از این آزمایش به بررسی پلیپ ­ها می­ پردازد که می­تواند از علائم اولیه سرطان باشد. پلیپ­ ها غده­ های کوچکی هستند که احتمال دارد به مرور زمان تبدیل به سرطان شوند. سیگموئیدوسکوپ به آرامی درون روده فرستاده می­ شود و تصاویر را بر روی صفحه نمایش ارسال می­کند. میزان اندکی هوا به درون روده فرستاده می­ شود تا روده­ها باز شده و لذا پزشک تصاویر را با وضوح بیشتری رویت نماید.

انجام سیگموئیدوسکوپی در حدود ۱۰ الی ۲۰ دقیقه زمان می ­برد. معمولا‍ً برای انجام این آزمایش نیازی به تجویز داروی آرامبخش وجود ندارد، با این حال می­توانید در این زمینه با پزشک خود مشورت نمایید.

با توجه به میزان خطر احتمالی شما از نظر ابتلا به سرطان روده، تصمیم ­گیری درباره زمان و دفعات انجام این آزمایش بر عهده پزشک می ­باشد. ولی معمولا‍ً این آزمایش هر ۵ سال یکبار انجام می­گیرد. همچنین، درباره خطر ابتلا به سرطان روده، راهنمایی­های مربوط به چگونگی اجرای این آزمایش و ضرورت یا عدم ضرورت انجام این آزمایش قبل از رسیدن به سن پنجاه سالگی، حتما‍ً با پزشک­ خود صحبت کنید.

آیا احتمال آسیب دیدگی و جراحت در طی این آزمایشات وجود دارد؟

اگرچه برخی از فراد در طی انجام این آزمایشات ناآرام و بی قرارند، ولی با این حال این آزمایشات برای اغلب افراد بدون درد است. در طی کولونسکوپی دارویی به بیمار تجویز می­ شود تا وی بتواند در طی آزمایش بخوابد، لذا بیمار هیچ دردی تجربه نمی­کند. در طی سیگموئیدوسکوپی معمولاً دارویی تجویز نمی­ شود. در طی اجرای هردوی این آزمایش ­ها به منظور باز شدن روده­ ها، میزان اندکی هوا به درون روده تخلیه شده فرستاده می­ شود تا پزشک بتواند تصاویر را با وضوح بالاتری بدست آورد. فشار هوا ممکن است موجب ایجاد اندکی درد و گرفتگی شود.

همانند اغلب آزمایشات پزشکی، امکان بروز عوارضی پس از اجرای هر دوی این آزمایشات وجود دارد. برخی از این عوارض از قبیل خون­ریزی و پارگی روده ممکن است جدی باشند، ولی بروز یک چنین عوارضی بسیار نادر و نامحتمل است. درباره چگونگی اجرای این آزمایشات، چگونگی احساس شما در طی آزمایش و پس از اتمام آزمایش و همچنین چگونگی شناسایی مشکلات احتمالی پس از اتمام آزمایش اطلاعاتی را بدست آورید.

چه کسی این آزمایشات را انجام خواهد داد؟

کولونوسکوپی غالباً توسط پزشکان و معمولاً یک پزشک متخصص یا جراح گوارش اجرا می­ شود.

سیگموئیدوسکوپی معمولاً توسط پزشکان مراقبت های اولیه (پزشکان عمومی، پزشکان خانواده و پزشکان طب داخلی) و در مطب آنها صورت می­ گیرد. مطالعات نشان می ­دهد که یک دستیار به خوبی آموزش دیده، پرستاران بالینی، و یا دستیاران پزشک  نیز می­توانند سیگموئیدوسکوپی را به خوبی انجام دهند.

آیا آزمایش من در مکانی خصوصی انجام خواهد شد؟

کولونوسکوپی در مکانی خصوصی انجام می­شود. این مکان ممکن است بخشی از یک بیمارستان سرپایی، کلینیک، مرکز جراحی سرپایی و یا مطب یک پزشک باشد. حفظ حریم خصوصی بیمار اهمیت بسیاری دارد. درصورت وجود نگرانی­ هایی در این خصوص، با پزشک در مورد مکان و چگونگی روش انجام کولونوسکوپی صحبت کنید.

سیگموئیدوسکوپی نیز معمولاً در یک اتاق خصوصی و بدون حضور سایر بیماران انجام می شود. پزشکان و پرستاران جزو کادر حرفه ­ای بوده و نسبت به رعایت حریم خصوصی بیمار بسیار دقیق می­ باشند.

چگونه برای این آزمایش آماده شوم؟

بسیاری از افراد آماده سازی روده (اغلب آمادگی روده نامیده می شود) را به عنوان بدترین بخش این آزمایشات در نظر می­گیرند. برای اینکه پزشک بتواند درون روده­ های شما را به وضوح رویت نماید و به تصاویر خوبی دست یابد، روده ­ها باید تا حد امکان پاکسازی شوند. احتمالاً از شما بخواهند شد تا از بعضی غذاها و برخی داروهای خاص اجتناب نمایید و یک یا چند روز قبل از این آزمایش از یک رژیم غذایی حاوی مایعات سبک استفاده نمایید. احتمالاً داروهای مسهل بسیار قوی برایتان تجویز شده و حتی ممکن است برای تخلیه روده بزرگ خود نیاز به تنقیه داشته باشید. در صورتی که برای انتخاب روز آزمایش خود آزادی عمل دارید، روزی را برای آزمایش­تان انتخاب نمایید که بتوانید یک روز یا لااقل نیمروز قبل از آن را برای انجام این آماده ­سازی­ها در خانه بمانید.

دستورالعمل­ های مربوطه را پیش از فرا رسیدن زمان آزمایش از مطب دکتر خود دریافت نمایید. آنها را به دقت مطالعه نمایید، زیرا ممکن است خرید تجهیزات خاصی (مانند مایعات سبک، سوپ، و ژلاتین) و استفاده از داروهای مسهل یا تنقیه ضرورت داشته باشد. در صورت وجود ابهام در هر یک از دستورالعمل­ ها، با مطب دکتر خود تماس بگیرید و درباره آنها با پرستار مربوطه صحبت نمایید. همچنین در این فرصت می­توانید در مورد نگرانی­های احتمالی مربوط به آماده ­سازی روده­ ها اطلاعاتی را بدست آورید.

آماده­ سازی جهت کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی باعث می­ شود تا شما بسیار زیاد به حمام بروید. به محض استفاده از داروهای مسهل، استفاده از حمام ضرورت می­یابد. اثرگذاری داروهای مسهل معمولاً خیلی سریع آغاز می­گردد و حتی ممکن است اثرات آنها تا صبح روز بعد یعنی زمان مراجعه به پزشک برای انجام کولونوسکوپی نیز باقی بماند. در این صورت خجالت نکشید و از آنها درباره استفاده از حمام ودستشویی سوال نمایید. افراد در چنین شرایطی مجبور به استفاده از حمام هستند و پرسنل درمانی نیز به این موضوع عادت کرده­ اند.

بعد از اتمام آزمایش چه احساسی خواهم داشت؟ آیا باید شخص دیگری مرا به خانه ببرد؟ آیا نیازی به اخذ مرخصی کاری وجود دارد؟

اکثریت افراد پس از اتمام کولونوسکوپی احساس راحتی می­ کنند. البته ممکن است در اثر استفاده از داروهای (بیهوشی) اندکی گیج و منگ شوید. در این صورت همانند افراد خوا­ب­ آلوده خواهید بود. همچنین ممکن است به دلیل هوایی که به روده­ ها پمپ شده، گازهایی در روده هایتان وجود داشته باشد که خود این گازها می­تواند موجب دل درد و ناراحتی شود. بدلیل داروهای تجویز شده برای این آزمایش، باید شخص دیگری شما را به خانه ببرد. از آنجاییکه کولونوسکوپی معمولاً با استفاده از داروهای خواب ­آور انجام می ­شود، بهتر است در روز آزمایش مرخصی بگیرید.

پس از سیگموئیدوسکوپی، شما می­توانید به راحتی برخاسته و محل آزمایش را ترک کنید. در صورت عدم استفاده از داروهای خواب­ آور در طی آزمایش هیچ مانع و یا مشکلی برای رانندگی ­تان وجود ندارد. درباره ضرورت یا عدم ضرورت اخذ مرخصی کاری پس از انجام سیگموئیدوسکوپی با پزشک خود مشورت نمایید.

در صورت پی بردن به وجود مشکلی چه اتفاقی خواهد افتاد؟

در صورت وجود پولیپی کوچک، معمولاً پزشک آن را در طی آزمایش برمی­ دارد. با گذشت زمان برخی از پولیپ ­ها می­توانند تبدیل به سرطان شود. در صورت مشاهده یک پولیپ بزرگ، تومور، یا هر چیز غیر طبیعی، نمونه برداری انجام خواهد شد. برای نمونه ­برداری، تمامی یا قسمتی از پولیپ یا ناحیه غیر طبیعی توسط کولونوسکوپ یا سیگموئیدوسکوپ برداشته شده و برای بررسی­ های میکروسکوپی از نظر وجود سلول­های سرطانی یا پیش سرطانی به آزمایشگاه ارسال می شود.

در صورت مشاهده پولیپ یا سرطان روده بزرگ در طی سیگموئیدوسکوپی، برای بررسی سایر نقاط روده بزرگ از لحاظ وجود پولیپ یا سرطان باید آزمایش کولونوسکوپی نیز برای­تان انجام شود.

چرا انجام این آزمایشات اهمیت بسزایی دارد؟

غربالگری سرطان کولورکتال به حفظ سلامتی و نجات جان افراد کمک می کند. آزمایش­های منظم سرطان روده بزرگ یکی از قوی ترین سلاح­ها برای جلوگیری از سرطان روده بزرگ و یا تشخیص زود هنگام آنها است، چرا که در صورت تشخیص به موقع درمان آنها آسان­تر خواهد بود. ۲ نوع عمده آزمایشهای غربالگری عبارتنداز:

• آزمایش هایی که عدتا به یافتن سرطان ی پردازند: این آزمایشات شامل آزمایش مدفوع از نظر وجود علائم سرطانی است. انجام این آزمایشات ساده ­تر است، ولی در عین حال احتمال تشخیص پولیپ بوسیله این آزمایشات کمتر می­باشد.
• آزمایشاتی که می تواند پولیپ های کولورکتال و همچنین سرطان کولورکتال را آشکار سازند: در این آزمایشات ساختار روده بزرگ را برای پیدا کردن نواحی غیر عادی بررسی می ­نمایند. کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی، و همچنین تنقیه باریومی و کولونوگرافی CT (کولونوسکوپی مجازی) در این گروه قرار می­ گیرند. در صورت دسترسی، انجام این آزمایشات ارجحیت دارد.
  برداشتن پولیپ­ها به پیشگیری از سرطان روده بزرگ کمک می­کند. همچنین با تشخیص سرطان در مراحل اولیه، یعنی زمانی که هنوز کوچک هستند و گسترش نیافته ­اند، فرایند درمان آسان­تر می شود. ۹ نفر از هر ۱۰ نفری که سرطان روده بزرگ آنها زودهنگام کشف شده است، طی ۵ سال بعدی زنده خواهند بود و بسیاری از آنان نیز عمر طبیعی خود را خواهند داشت.

ولی با این حال اغلب اوقات مردم هیچ یک از این آزمون ها را دریافت نمی­ کنند. در نتیجه سرطان می تواند رشد کند و گسترش یابد. در اوایل، سرطان روده بزرگ معمولاً هیچ گونه تغییرات بارزی (علائم) ایجاد نمی­ کند. در اغلب موارد، علائم زمانی آشکار می­شوند که سرطان پیشرفت کرده و روند درمان بسیار دشوار شده است.
غربالگری منظم قابل اطمینان­ ترین راه برای کشف این نوع از سرطان­ ها در مراحل اولیه آنها است. می­توانید درباره­ ی بهترین طرح غربالگری برای خودتان با یک پزشک مشورت نمایید.

ترجمه شده از وبسایت: www.cancer.org