بایدها و نبایدهای غذایی در بیماری کیسه صفرا

کیسه صفرا، اندام کوچک کیسه مانندی واقع در ناحیه پایین کبد است. کیسه صفرا با ذخیره صفرا و ترشح آن به روده کوچک در زمان ورود غذا به فرآیند هضم و گوارش کمک می‌کند. هرچند کیسه صفرا اندام کوچکی است، اما بیماری کیسه صفرا می تواند از راه های مختلف ایجاد شود. مشکلات مربوط به کیسه صفرا، برخلاف اندازه ی کوچک آن بسیار دردناک خواهد بود. برای نمونه، این کیسه ممکن است دچار التهاب، عفونت یا انسداد شود. همچنین مشکلات کیسه صفرا ممکن است موجب درد شدید، گرفتگی های شکمی، تهوع، استفراغ و از دست دادن اشتها شود. اگرچه انواع وخیم بیماری کیسه صفرا ممکن است به خارج کردن کیسه صفرا با عمل جراحی منجر شود، اما تغییر در رژیم غذایی می تواند به کاهش علائم و احتمالا بهبود این بیماری کمک کند.  رژیم غذایی با میزان فیبر پایین و کلسترول بالا یکی از عوامل اصلی خطر برای بیماری کیسه صفرا محسوب می شود. پیروی از یک رژیم غذایی کم چربی و اجتناب از برخی موادغذایی می تواند به مدیریت بیماری کیسه صفرا، کاهش علائم و درد کمک کند. بنابراین پیروی از یک سبک زندگی سالم و موادغذایی سرشار از میوه ها و سبزیجات برای سلامت کیسه صفرا توصیه می شود.

سنگ های کیسه صفرا

بزرگترین مشکل در ارتباط با این بیماری تشکیل سنگ های کیسه صفرا است. هرچند بسیاری از سنگ های کیسه صفرا بی ضرر بوده، اما برخی از آنها التهاب کیسه صفرا، تشدید درد و عفونت ها را به دنبال دارند.از طرفی سنگ های دردناک کیسه صفرا قابلیت رشد دارند.

سنگ کیسه صفرا از نمک های کلسیم، کلسترول و رنگدانه های صفرا ساخته شده که می تواند در مجاری صفراوی یا کیسه صفرا رشد کرده و در هضم غذاهای چرب مشکل ایجاد کند.

پیروی از یک رژیم غذایی سالم می تواند خطر پیشرفت سنگ های صفراوی و علائم ناشی از تشکیل آنها را کاهش دهد. رژیم غذایی سالم به کنترل وزن کمک می کند. همچنین از کاهش سریع وزن اجتناب کنید زیرا می تواند با بیماری کیسه صفرا در ارتباط باشد. بنابراین هدف خود را بر پایه ی مصرف موادغذایی سرشار از موادمغذی به همراه تمرینات ورزشی روزانه قرار دهید. اضافه وزن باعث افزایش خطر سنگ های کیسه صفرا می شود، همچنین کاهش وزن باید به صورت تدریجی باشد.

سایر مشکلات از جمله افزایش سطوح کلسترول، عملکرد پایین تیروئید و دیابت نیز می توانند منجر به سنگ کیسه صفرا شوند. همچنین بروز این مشکلات با رژیم غذایی ضعیف در ارتباط است. غذای مصرفی نقش مهمی در پیشرفت سنگ های صفراوی دارد، اما رژیم غذایی تنها عامل مرتبط با سلامت کیسه صفرا نیست.

موادغذایی مفید برای سلامت کیسه صفرا

موادغذایی سرشار از فیبر

موادغذایی حاوی فیبر به هضم بهتر کمک می کند. موادغذایی غنی از فیبر همچنین می تواند مانع از تشکیل سنگ های کیسه صفرا شود. زیرا فیبر به سایر مواد گوارش یافته متصل شده و در کمک به حرکت سریعتر موادغذایی از میان دستگاه گوارش موثر است.

همچنین سنگ های کیسه صفرا زمانی تشکیل می شوند که موادغذایی گوارش یافته به آرامی از دستگاه گوارش عبور می کنند، بنابراین موادغذایی حاوی فیبر می توانند محافظ کیسه صفرا باشند.

میوه های سرشار از فیبر شامل انجیر خشک، سیب، گلابی، توت فرنگی، هلو، بلوبری، رزبری، پرتغال، موز و کشمش است. همچنین از غلات حاوی فیبر می توان به ذرت بوداده تحت فشار هوا، غلات غنی شده، برنج قهوه ای گندم کامل و سبوس جودوسر اشاره کرد. فیبر همچنین در سبزیجاتی مانند برگ چغندر، آرتیشو، نخودفرنگی، لوبیا سبز، کلم کیل، بروکلی، هویج خام، سیب زمینی پخته و سیب زمینی پخته با پوست قابل دریافت است. بادام، گردو امریکایی، لوبیا لیما، پسته، لوبیا پخته شده و عدس نیز میزان بالایی فیبر دارند.

موادغذایی فیبر دار را به آرامی به رژیم غذایی خود اضافه کنید، زیرا مصرف بسیار زیاد و سریع آنها می تواند موجب نفخ شود.

کربوهیدرات ها

براساس دانشگاه پزشکی کارولینای جنوبی، پیروی از رژیم های غذایی کم کربوهیدرات با افزایش خطر پیشرفت سنگ های کیسه صفرا در ارتباط است. همچنین برای تسکین حملات درد کیسه صفرا از رژیم غذایی غنی از میوه ها و کربوهیدرات ها استفاده کنید.

کربوهیدرات های پیچیده شامل سبزیجات، برنج قهوه ای، نان ها و غلات کامل است. همچنین میوه های سرشار از موادمغذی با میزان کمی از چربی شامل موز، گریپ فروت، سیب، گلابی، کرنبری، لیمو ترش زرد، انگور، آلو، آناناس، پرتغال و ملون ها می باشد.

موادغذایی حاوی ویتامین C

کمبود ویتامین C در رژیم غذایی می تواند منجر به ایجاد سنگ های کیسه صفرا شود. همچنین به جای استفاده از مکمل ویتامین C، مصرف موادغذایی سرشار از این ویتامین را افزایش دهید. موادغذایی حاوی ویتامین C شامل مرکبات از جمله پرتغال، نارنگی و گریپ فروت، توت فرنگی، کیوی، آب مرکبات، گوجه فرنگی، بروکلی، فلفل قرمز شیرین و سیب زمینی است.

چربی های سالم

چربی بیش از حد در رژیم غذایی می تواند یکی از عوامل اصلی در بروز بیماری کیسه صفرا باشد. زیرا کیسه صفرا باید برای گوارش چربی ها صفرا آزاد کند، تولید بسیار زیاد صفرا در یک بار می تواند باعث انسداد کیسه صفرا شود.

بنابراین از مصرف موادغذایی با میزان بالایی از چربی به ویژه چربی ترانس و همچنین از گوشت های چرب اجتناب کنید. استفاده از چربی های سالم مانند روغن زیتون و روغن سبزیحات می تواند جایگزین خوبی برای چربی های اشباع شده و ترانس باشد.

روغن های اشباع نشده و سالم با خواص ضدالتهابی می توانند خطر بروز بیماری کیسه صفرا را کاهش دهند. از دیگر منابع چربی های سالم می توان به ماهی های چرب مانند ماهی سالمون، ماهی خال مخالی و شاه ماهی اشاره کرد.

فرآورده های لبنی کم چرب

علاوه بر کمبود ویتامین C، کمبود کلسیم نیز می تواند با افزایش خطر بیماری کیسه صفرا مرتبط باشد. مصرف منظم فرآورده های لبنی کم چرب مانند شیر خامه گرفته شده، ماست تهیه شده از شیر بدون چربی و پنیر بدون چربی مفید است.

میوه ها و سبزیجات

براساس مطالعه منتشر شده در مجله گاستروانترولوژی در ایالات متحده، مصرف میوه و سبزیجات باعث کاهش احتمال پیشرفت سنگ های کیسه صفرا می شود.

رژیم غذایی سرشار از میوه ها و سبزیجات ممکن است باعث کاهش خطر بروز سنگ های علامت دار کیسه صفرا شده که ایجاد این نوع سنگ ها منجر به خارج کردن کیسه صفرا می شود.

میوه ها و سبزیجات غنی از فیبر مانند سیب، تمشک، گلابی، بروکلی پخته شده و هویج نیز محافظی در برابر ایجاد سنگ های کیسه صفرا می باشند.

غلات کامل

راهی آسان برای افزایش فیبر دریافتی جایگزین کردن غلات تصفیه شده مانند نان سفید، برنج سفید و غلات کم فیبر با غلات کامل از جمله نان غلات کامل، برنج قهوه ای و بلغور جودوسر است.

غلات کامل حاوی فیبر و موادمغذی بیشتری نسبت به غلات تصفیه شده می باشد. براساس مرکز پزشکی دانشگاه مریلند، موادغذایی سرشار از فیبر می تواند به جلوگیری از بروز سنگ های کیسه صفرا و کاهش علائم سنگ های صفراوی کمک کند. فیبر همچنین باعث کنترل وزن خواهد شد.

مغزها، دانه ها و ماهی

براساس مطالعه ی منتشر شده در مجله ی هندی پزشکی اجتماعی، مغزها، دانه ها و ماهی چرب از جمله ماهی سالمون می تواند جایگزین موادغذایی سرشار از چربی مانند گوشت ها و فرآوردهای لبنی پرچرب باشد. همچنین از مغزها و دانه ها می توانید به عنوان میان وعده استفاده کنید.

پرهیزات غذایی و توصیه ها در بیماری کیسه صفرا

مشکلات کیسه صفرا با عدم توانایی بدن در جذب و هضم درست چربی ها همراه است. بنابراین پیروی از یک رژیم غذایی کم چربی مورد نیاز می باشد. براساس کتاب تغذیه و رژیم درمانی کراوس، افراد مبتلا به بیماری کیسه صفرا بهتر است میزان چربی مصرفی را به ۴۰ گرم در روز محدود کنند. مصرف میزان متنوعی از موادغذایی اهمیت دارد، اما باید مصرف موادغذایی با میزان بالایی از چربی، فرآورده های لبنی پرچرب و گوشت محدود شود. موادغذایی غنی از ویتامین C از جمله مرکبات و فلفل ها به تجزیه ی کلسترول کمک می کنند. بنابراین ممکن است به دلیل سوء جذب، مکمل ویتامین C و ویتامین محلول در چربی مورد نیاز باشد.

موادغذایی چرب

صفرا برای جذب و هضم چربی ها در بدن کاربرد دارد، بنابراین مصرف غذاهای چرب با حملات درد کیسه صفرا در ارتباط است. تلاش کیسه صفرا برای آزاد کردن صفرا می تواند منجر به دردهای مرتبط با سنگ های کیسه صفرا به مدت یک ساعت شود. بنابراین مصرف موادغذایی کم چرب به جای موادغذایی پرچرب توصیه می شود.

شیرینی ها و دسرها

مصرف شیرینی ها و دسرهای فرآوری شده و سرشار از قند باعث افزایش خطر پیشرفت سنگ های کیسه صفرا و بیماری کیسه صفرا می شوند.

قند اضافی به تولید انسولین بیشتر در بدن نیاز دارد، همچنین به صورت چربی در بدن ذخیره می شود. بنابراین باید از مصرف کیک، شیرینی، شکلات، بستنی، دونات، کلوچه، پودینگ و هر نوع ماده غذایی تهیه شده از شیرکامل و چربی ترانس و اشباع شده اجتناب کنید.

فرآورده های لبنی پرچرب

شیر و سایر فرآورده های لبنی حاوی ویتامین D، کلسیم و پروتئین است. برخی این موادغذایی از جمله شیرکامل، خامه، کره، پنیر تهیه شده از شیرکامل و بستنی میزان بالایی چربی اشباع شده دارند.

بنابراین بهتر است از این موادغذایی اجتناب کنید زیرا باعث تشکیل سنگ کیسه صفرا یا تشدید حملات درد در بیماری کیسه صفرا می شوند.

همچنین می توانید از شیر خامه گرفته شده یا شیر یک درصد چربی، ماست تهیه شده از شیر بدون چربی، پنیر بدون چربی و پنیر کوتاژ کم چرب استفاده کنید.

گوشت چرب

برای جلوگیری از پیشرفت بیماری کیسه صفرا یا حملات درد این بیماری مصرف گوشت های سرشار از چربی اشباع شده و کلسترول را محدود کنید. بنابراین برای تامین نیاز بدن به پروتئین، جایگزین کردن این نوع گوشت های پرچرب با گوشت بدون چربی، گوشت مرغ بدون پوست، ماهی آب سرد، توفو و لوبیا می تواند مفید باشد.

تخم مرغ

مصرف تخم مرغ در رژیم غذایی کیسه صفرا بهتر است در حد تعادل باشد، به طوریکه نباید بیش از ۳ تخم مرغ در هفته مصرف شود. تخم مرغ سرشار از کالری، چربی و کلسترول است، اما منبعی خوبی از پروتئین و کولین  نیز محسوب می شود.

موادغذایی سرخ شده

یکی از بدترین روش های پخت و پز در رژیم غذایی کیسه صفرا روش سرخ کردن است. بنابراین از سرخ کردن موادغذایی اجتناب کنید، زیرا این روش طبخ، مقدار بالایی کالری، چربی اشباع شده، چربی ترانس و کلسترول دارد. زمانی که بدن توانایی تجزیه چربی را ندارد، این چربی ها باعث تشکیل سنگ های کیسه صفرا می شوند.

نکات مهم

در صورت نگرانی در مورد سلامت کیسه صفرا، رژیم غذایی خود را از میوه ها و سبزیجات غنی کنید. پیروی از یک رژیم غذایی با منشاء گیاهی می تواند ویتامین ها و موادمغذی مورد نیاز را برای بدن فراهم کند.

همچنین مصرف میوه ها و سبزیجات به شما کمک می کند تا موادغذایی با میزان ارزش غذایی پایین را از رژیم خود حذف کنید. برای سلامت کیسه صفرا مصرف یک عدد میوه یا سبزیجات کافی نیست، بلکه باید میزان توصیه شده روزانه ۲ فنجان میوه و ۲ و نیم فنجان از سبزیجات مصرف شود.

برای حفظ سلامت کیسه صفرا به قوانین مرتبط با سلامت قلب پایبند باشید. از مصرف موادغذایی با میزان کلسترول بالا، چربی های اشباع یا ترانس اجتناب کنید. به این معنا که نباید موادغذایی با ارزش غذایی پایین و همچنین فرآورده های حیوانی از جمله گوشت قرمز مصرف شود.

رایج ترین سنگ کیسه صفرا از کلسترول ساخته شده است. محدود کردن میزان کلسترول در بدن می تواند با کاهش خطر سنگ کیسه صفرا همراه باشد. بنابراین موادغذایی را به صورت خام و طبیعی خریداری کرده و از موادغذایی فرآوری شده اجتناب کنید. همچنین برای کاهش سطح کلسترول، استفاده از روغن زیتون به جای کره در هنگام پخت و پز توصیه می شود.

بهترین راه برای سلامت کیسه صفرا، داشتن یک سبک زندگی سالم است. مصرف موادغذایی سالم، ورزش و حفظ وزن طبیعی از عوامل موثر در افزایش سلامت عمومی بدن محسوب می شوند.

منبع: www.livestrong.com