رادیوگرافی ستون فقرات

اشعه ایکس همانند نور یا امواج رادیویی نوعی از تشعشات می ­باشد که مشابه  با پرتوی نور چراغ قوه، در قالب اشعه ایکس متمرکز شده است­. اشعه ایکس می­ تواند از بسیاری از اشیاء از جمله بدن انسان عبور کند. اشعه ایکس در نتیجه­ ی برخورد با دستگاه شناساگری که مسئول ثبت فیلم بوده و یا تصاویر را به کامپیوتر می فرستد، تصاویر عکسبرداری را ایجاد می­ کند. بافت های متراکم بدن از قبیل استخوان، بسیاری از اشعه­ های ایکس را جذب و بلوکه می­ کنند و در تصاویر عکسبرداری شده با اشعه ایکس سفید به نظر می­ رسند. بافت هایی با تراکم کمتر، از قبیل عضلات و اندام­ ها پرتوهای ایکس کمتری را بلوکه کرده (اشعه ایکس بیشتری از آنها عبور می­ کند) و در تصاویر عکسبرداری شده با اشعه ایکس همانند سایه­ هایی خاکستری به نظر می­ رسند. نوعی از اشعه ایکس که عمدتاً از طریق هوا عبور می کند- مثلاً از طریق ریه ها در تصاویر عکسبرداری شده با اشعه ایکس سیاه  به نظر می ­رسد.

رادیوگرافی ستون فقرات تصاویری از ستون فقرات ارائه می ­دهد. ممکن است از این تصاویر برای یافتن جراحات یا بیماری های مربوط به دیسک و یا مفاصل ستون فقرات بهره برد. این مشکلات می­­ توانند شامل شکستگی­ های ستون مهره، عفونت ­ها، دررفتگی­ ها، تومورها یا بیماری دیسک باشند.

همچنین رادیوگرافی ستون فقرات برای بررسی انحنای ستون فقرات (اسکولیوز) و یا برای نقائص نخاعی بکار می ­رود.

ستون فقرات به چهار بخش تقسیم شده است. بنابراین چهار نوع رایج از رادیوگرافی ستون فقرات وجود دارد که عبارتنداز:

• رادیوگرافی ستون فقرات گردنی. در این آزمایش، تصاویری از استخوان های مهره هفتم گردن گرفته می ­شود.
• رادیوگرافی ستون فقرات توراسیک. در این آزمایش، تصاویری از استخوان ۱۲­ام قفسه سینه (توراسیک) گرفته می ­شود.
• رادیوگرافی ستون فقرات کمری خاجی. در این آزمایش رادیوگرافی تصاویری از استخوان پنجم تحتانی پشت (مهره­های کمر) و نمایی از استخوان های جوش خورده پنجم انتهای ستون فقرات (ساکروم) گرفته می­ شود.
• در رادیوگرافی ساکروم / عظم عصعص. در این آزمایش رادیوگرافی تصاویر دقیقی از استخوان های جوش خورده پنجم واقع در انتهای ستون فقرات (ساکروم) و استخوان های کوچک چهارم واقع در عظم عصعص (coccyx) گرفته می­شود.
  متداول­ ترین انواع رادیوگرافی ستون فقرات شامل رادیوگرافی مهره ­های گردن (فیلم­ های ستون فقرات C) و مهره های کمری خاجی (فیلم های ستون فقرات LS) می ­باشد.

چرایی اجرای آن

رادیوگرافی ستون فقرات برای بررسی موارد ذیل انجام می شود:

• پیدا کردن علت دردهای مداوم، بی حسی یا ضعف و سستی.
• بررسی آرتروز مفاصل بین مهره­ ای و فروپاشی (انحطاط) دیسک­ های بین استخوان های ستون فقرات.
• بررسی جراحات وارده به ستون فقرات، از قبیل شکستگی یا دررفتگی.
• بررسی اثرات ناشی از مشکلاتی مانند عفونت ها، تومورها، و یا اسپرز استخوانی (زائده استخوانی) بر روی ستون فقرات.
• بررسی انحنای غیر طبیعی ستون فقرات، از قبیل اسکولیوز در کودکان و نوجوانان.
• بررسی ستون فقرات برای مشکلات موجود در هنگام تولد (بیماری­های مادرزادی)، مانند اسپینا بیفیدا در نوزادان، کودکان، و بزرگسالان جوان.
• بررسی تغییرات ستون فقرات بعد از عمل جراحی ستون فقرات.

چگونگی آماده شدن برای این آزمایش

قبل از آزمایش با اشعه ایکس، با پزشک خود درباره احتمال  بارداری ­تان صحبت کنید. بارداری و خطر تابش اشعه به جنین باید در نظر گرفته شود. خطرات ناشی از اشعه ایکس معمولاً در مقایسه با منافع بالقوه این آزمایش بسیار اندک می­ باشد. در صورت ضرورت قطعی عکسبرداری، برای محافظت از نوزاد در برابر پرتوهای اشعه ایکس می­ توان نوعی پیشبند سربی را در مقابل شکم مادر وی قرار داد.

شما باید تمامی طلا و جواهراتی موجود در مسیر اشعه X را در بیاورید.

هیچ کار دیگری پیش از انجام این آزمایش ضرورت ندارد.

در مورد نگرانی­ هایتان در رابطه با ضرورت انجام این آزمایش، مخاطرات آن، چگونگی انجام آن، و یا معنا و مفهوم نتایج حاصله با پزشک خود گفتگو کنید. برای درک اهمیت این آزمایش، می ­توانید فرم اطلاعات آزمایش پزشکی را تکمیل نمایید.

چگونگی انجام این آزمایش

رادیوگرافی ستون فقرات توسط تکنسین رادیولوژی انجام می­ شود. تصاویر رادیوگرافی توسط رادیولوژیست متبحر در تفسیر، مورد بررسی قرار می­ گیرد.

احتمالاً باید هر گونه طلا و جواهراتی را که ممکن است در مسیر تصویر اشعه ایکس قرار بگیرد، از بدن خود خارج نمایید. با توجه به هدف رادیوگرافی، شاید لازم باشد تا برخی از لباس­ های­ خود را از تن ­تان در بیاورید. ممکن است لباسی گشاد و بلندی برای پوشیدن در طی آزمایش به شما داده شود. البته اگر لباس زیرتان در مسیر اشعه نباشد می­ توانید آنها را به تن داشته باشید.

در طی رادیوگرافی شما بر روی تخت رادیولوژی دراز خواهید کشید. اگر رادیوگرافی به خاطر مصدومیت احتمالی گردن یا کمر صورت می­ گیرد، برای جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر رادیولوژیست باید در ابتدا و پیش از گرفتن تصاویر بیشتر به بررسی تصاویر اولیه بپردازد. اگر شما در محل آسیب دیده ارتزی بر گردن (محافظ گردن) دارید، باید برای بررسی این موضوع که آیا می ­توان این ارتز را بدون آسیب رساندن به ستون فقرات شما در آورد یا خیر به معاینه بالینی پرداخت.

معمولا ۳ تا ۵ تصویر رادیوگرافی گرفته می­شود. باید برای برای جلوگیری از مات شدن تصویر بسیار ساکن دراز بکشید.

رادیوگرافی ستون فقرات حدود ۱۵ دقیقه طول می­کشد. در صورت نیاز به اخذ تصاویر بیشتر ممکن است از شما خواسته شود که تا گسترش اشعه ایکس حدود ۵ دقیقه صبر کنید. در برخی از کلینیک ها و بیمارستان ها، تصاویر اشعه ایکس را می ­توان بلافاصله بر روی صفحه نمایش کامپیوتر (دیجیتالی) بدست آورد.

چگونگی احساس فرد در طی آزمایش

شما هیچ گونه ناراحتی و دردی را در طی عکسبرداری با اشعه X احساس نخواهید کرد. فقط ممکن است میز اشعه ایکس سخت و اتاق مربوطه سرد به نظر برسد. در صورت وجود جراحت و مصدومیت با احتمال بیشتری ممکن است موقعیت عکسبرداری را آزارنده یا دردناک تلقی نمایید.

خطرات

در صورت مواجهه با هرگونه تشعشعی و حتی سطوح پایین تشعشع مورد استفاده در این روش، همواره خطری هر چند اندک برای آسیب به سلول­ ها یا بافت ­های بدن وجود دارد. البته خطرات ناشی از اشعه ایکس معمولاً در مقایسه با منافع بالقوه این آزمایش بسیار ناچیز می­ باشد.

به عنوان مثال، میزان مواجهه با تشعشعات در عکسبرداری از قفسه سینه با اشعه ایکس تقریباً با میزان تشعشعات دریافتی در طی پرواز رفت و برگشت از بوستون به لس آنجلس (مونترال به ونکوور) و یا اقامت ۱۰ روزه در کوه های راکی برابری می­کند (دنور، کلرادو).

نتایج

در مواقع اورژانسی، نتایج حاصل از رادیوگرافی در عرض چند دقیقه آماده می ­شوند. در غیر این صورت، معمولاً رادیولوژیست گزارش رسمی رادیولوژی را برای روز بعد آماده می­ کند.

رادیوگرافی طبیعی ستون فقرات

• استخوان های ستون فقرات از لحاظ تعداد، اندازه، شکل، وضعیت ظاهر و نحوه اتصال طبیعی می ­باشند.
• هیچ گونه شکستگی یا دررفتگی استخوان و یا اشیاء خارجی وجود ندارد. بافت نرم اطراف مهره ها نیز طبیعی است.
• انحنای ستون فقرات غیر طبیعی نیست.

رادیوگرافی غیر طبیعی ستون فقرات

• شکستگی یا دررفتگی استخوان و یا اشیاء خارجی وجود دارند.
• انحنای ستون فقرات غیر طبیعی است مثلاً در بیماری اسکولیوز.
• بیماری ­هایی از قبیل پوکی استخوان و آرتریت وجود دارند که می ­توانند بر ستون فقرات تاثیر بگذارند. یکی یا چندین مورد از استخوان های ستون فقرات شما ممکن است به دلیل بیماری­ های مادرزادی و یا بدلیل سرطان، عفونت یا تروما غیر طبیعی باشند.
• بیماری دیسک، که بیماری نسبتاً شایعی است، گاهی اوقات در رادیوگرافی ستون فقرات، در قالب فضای باریکی بین استخوان های ستون فقرات دیده می شود. اسپرز استخوانی نیز می­ تواند مشاهده شود.

چه عواملی بر روی این آزمایش اثر می گذارند؟

عللی که ممکن است از انجام این آزمایش ممانعت کرده و یا نتایج حاصله را مخدوش سازند، عبارتنداز:

• اگر حامله هستید، اشعه ایکس ممکن است به جنین اسیب برساند.
• قادر به ساکن ماندن در طی آزمایش نباشید. این امر موجب تاری تصاویر می­ گردد.
• چاقی، چاقی می تواند بررسی جزئیات را در برخی تصاویر رادیوگرافی با مشکل مواجه سازد.

به چه مواردی باید بیندیشیم؟

• نتایج رادیوگرافی شما ممکن است با نتایج آزمایش قبلی شما تفاوت داشته باشد، زیرا ممکن است آزمایش جدید شما در مرکز پزشکی متفاوتی انجام گرفته و یا اینکه نوع آزمایش شما با آزمایش قبلی تفاوت داشته باشد.
• شایع­ترین علل کمردرد، از جمله گرفتگی عضلات و یا رباط های کمر در رادیوگرافی ستون فقرات نشان داده نمی­ شود.
• آزمایشهای دیگری از قبیل سی تی اسکن، MRI، و میلوگرام در مقایسه با رادیوگرافی ستون فقرات، اطلاعات بیشتری در مورد استخوان­ ها، مفاصل، اعصاب، دیسک، عضلات، رباط ­های ستون فقرات ارائه می­ دهند.
• سی تی اسکن ستون فقرات
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) ستون فقرات
• میلوگرام
• برخی از کارفرمایان برای غربالگری مشکلات احتمالی افراد سالم در آینده از رادیوگرافی ستون فقرات استفاده می­ کنند. ولی اکثریت پزشکان اعتقادی به درستی این کار ندارند. در صورتی که قبل از شروع به کار، کارفرمای فرضی شما چنین درخواستی از شما نمود، می ­توانید در ابتدا این موضوع را با کارفرما و پزشک­ تان به بحث بگذارید.

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com