رادیوگرافی دندان ها

رادیوگرافی دندان ها ، تصاویری از دندانها، استخوانها و بافت های نرم اطراف آنها تهیه می­ کند، که به پیدا کردن مشکلات دندان، دهان و فک کمک می ­کند. تصاویر اشعه ایکس می ­تواند حفره­ ها، ساختارهای دندانی پنهان (مثل دندان عقل) و از دست دادن استخوان را نشان دهند؛ در حالیکه این ساختارها با معاینه چشمی قابل رویت نمی ­ باشند. این روش ممکن است به عنوان نوعی روش پیگیری پس از اجرای برخی از درمان­ های دندانی صورت بگیرد.

گونه ­های ذیل اشعه ­ی ایکس بیشترین کاربرد را دارند. در عکسبرداری با اشعه ایکس از دوزهای پایین تشعشع استفاده می ­شود.

• اشعه های ایکس بیتوینگ، دندانهای پشتی بالایی و پایینی و چگونگی قرار گرفتن دندان ­ها کناری را در نمای منفرد نشان می دهند. این نوع اشعه ایکس برای بررسی پوسیدگی بین دندانی و بررسی میزان جفت شدگی دندان های بالایی و پایینی استفاده می شود. همچنین از دست رفتن استخوان در بیماریهای شدید لثه یا عفونت­ های دندانی در این روش نشان داده می شود.
• اشعه­ های ایکس پری آپیکال، کل دندان را از تاج قابل مشاهده تا انتهای ریشه و همچنین استخوان ­های حمایت کننده از دندان را نشان می دهند. این نوع اشعه ایکس برای یافتن مشکلات دندانی زیر خط لثه یا فک از قبیل دندان های نهفته، آبسه، کیست، تومور و سایر تغییرات استخوانی مرتبط با برخی از بیماری ­ها استفاده  می­ شود.
• اشعه های ایکس اکلوزال، سقف یا کف دهان را نشان می دهند و برای یافتن دندان ­های اضافی، یعنی دندان­ هایی که هنوز از میان لثه ها بیرون نیامده­ اند، شکستگی­ های فک، شکافتگی سقف دهان (کام شکافته)، کیست­ ها، آبسه­ ها یا سایر چیزهای زائد استفاده می­ شود. همچنین اشعه ­ی ایکس اکلوزال را می­ توان برای یافتن اجسام خارجی مورد استفاده قرار داد.
• اشعه ­های ­ایکس­ پانورامیک، دیدگسترده­ ای از فک، دندان­ ها، سینوس­ ها، ناحیه بینی و مفاصل تمپورومندیبولار (فک) را ارائه می­ دهند. این نوع از اشعه ایکس حفره ها را پیدا نمی­ کند. این اشعه ایکس مشکلاتی مثل دندان­ های نهفته، ناهنجاری های استخوانی، کیست ها، اجسام زائد (تومورها)، عفونت­ ها و شکستگی­ ها را نشان نمی دهد.
• اشعه ایکس دیجیتال، می تواند برای ثبت و ذخیره شدن به کامپیوتر فرستاده شود.
• سری­ های کامل دهانی اشعه ایکس پری اپیکال (حدود ۱۴ تا ۲۱ فیلم اشعه ایکس) اغلب طی اولین ویزیت دندانپزشکی انجام می شوند. اشعه های ایکس بایت وینگ طی چکآپ­ ها و برای بررسی خرابی و پوسیدگی­ های دندانی استفاده می­ شوند. اشعه ایکس پانورامیک به ندرت بکار گرفته می ­شود. پرتوهای ایکس در دندانپزشکی در مواقع نیاز بر مبنای سن، خطر ابتلا به بیماری، و علائم بیماری برنامه ­ریزی می­ شوند.

رادیوگرافی دندان ها به چه دلایلی صورتی می­ گیرد؟

عکسبرداری با اشعه ایکس دندانپزشکی به دلایل ذیل انجام می­ شود:

• یافتن مشکلات دهان از قبیل پوسیدگی دندان، آسیب به استخوان­ های حمایت­ کننده از دندان­ ها، و آسیبهای دندانی (مانند ریشه ­های شکسته دندان). عکسبرداری با اشعه ایکس در دندانپزشکی اغلب برای پیدا کردن مشکلات اولیه، قبل از بروز هر گونه علائمی بکار می­ رود.
• یافتن دندانهایی که در مکان مناسب قرار ندارند و یا به درستی در طول لثه رشد نکرده اند. دندانهایی که برای قرار گیری در طول لثه بیش از حد فشرده ­شده اند، دندانهای نهفته یا تحت فشار نامیده می ­شوند.
• یافتن کیست­ ها، اجسام زائد (تومورها)، و یا آبسه ­ها.
• بررسی مکان دندان های دائمی در حال رشد در فک کودکانی که هنوز  دندانهای اولیه (و یا شیری) خود را دارند.
• طرح ­ریزی درمان مناسب برای حفره­ های بزرگ و یا گسترده، جراحی کانال ریشه، جایگذاری ایمپلنت­ های دندانی، و برداشتن دندان های مشکل ­دار.
• طرح­ ریزی درمان برای دندان ­هایی که به صورت صاف و مستقیم رشد نکرده­ اند (درمان­ های ارتودنسی).
• بدون عکسبرداری با اشعه X، ممکن است دندانپزشکان متوجه مراحل ابتدایی پوسیدگی بین دندانی نشوند.

برای افرادی که هیچ پوسیدگی دندانی نداشته و در معرض خطر بالایی برای ابتلا به حفرات نیستند:

• بزرگسالان باید عکسبرداری با اشعه ایکس بایت وینگ را در هر ۲ الی ۳ سال داشته باشند.
• نوجوانان باید عکسبرداری با اشعه ایکس بایت وینگ را  هر یک سال و نیم تا ۳ سال داشته باشند.
• کودکان باید عکسبرداری با اشعه ایکس بایت وینگ را هر ۱ تا ۲ سال داشته باشند.

برای افرادی که دارای پوسیدگی دندان بوده و یا در معرض خطر بالایی برای ابتلا به حفرات قرار دارند:

• بزرگسالان باید عکسبرداری با اشعه ایکس بایت وینگ را هر ۶ ماه تا یک سال و نیم داشته باشند.
• کودکان و نوجوانان باید عکسبرداری با اشعه ایکس بایت وینگ را هر ۶ تا ۱۲ ماه داشته باشند.

نحوه­ ی آمادگی برای این روش

قبل از آزمایش با اشعه ایکس، با پزشک خود درباره احتمال بارداری­ تان صحبت کنید. عکسبرداری با اشعه ایکس در دندانپزشکی فقط بر روی ناحیه دهان شما انجام می شود، ولی در صورت بارداری، معمولاً می­ توان عکسبرداری با اشعه ایکس را به تعویق انداخت تا نوزادتان (جنین) در معرض هیچ گونه تشعشعی قرار نگیرد. در صورت ضرورت قطعی عکسبرداری، برای محافظت از نوزاد در برابر پرتوهای اشعه ایکس می ­توان نوعی پیشبند سربی را در مقابل شکم مادر وی قرار داد.

پیش از عکسبرداری با اشعه ایکس در دندانپزشکی هیچ کار دیگری ضرورت ندارد.

روش انجام آن چگونه است؟

• رادیوگرافی دندان ها در مطب دندانپزشک انجام می­ شود. تصاویر اشعه ایکس توسط دندانپزشک شما مورد بررسی قرار می­ گیرد.
• تکنسین دندان­پزشکی شما را با پیشبند سربی سنگینی پوشش می ­دهد. این پیشبند از بدن شما در حین عکسبرداری با اشعه X محافظت می­ کند. تکنسین می­ تواند گردن شما را برای محافظت از غده تیروئید در برابر  پرتوهای تابشی با یقه پیشبند (موسوم به سپر تیروئید)  بپوشاند.
• سایر افراد موجود در اتاق نیز پیشبند محافظ پوشیده یا در پشت یک سپر محافظ باقی می­ مانند.
• تکنسین دندانپزشکی قطعه کوچکی از مقوا یا پلاستیک را میان دندان های شما قرار می­ دهد. مقوا یا پلاستیک به ذخیره فیلم اشعه ایکس می­ پردازد. برای بدست آوردن تصاویر تمامی دندان های شما، می­ توان این فرایند را چندین بار انجام داد. برخی از دستگاه­های اشعه ایکس دوربینی دارند که سر شما را چرخانده و تصاویری از دندان­ های شما در حالت نشسته و یا ایستاده تهیه ­می کند.
• ممکن است بخواهید قبل و پس از عکسبرداری با اشعه ایکس دهان خود را آبکشی نمایید.
• برخی از دندانپزشکان از رادیوگرافی دیجیتالی استفاده می­ کنند. این روش بجای فیلم اشعه ایکس از سنسورهای الکترونیکی بهره می­ برد .تصاویر الکترونیکی گرفته شده و در کامپیوتر ذخیره می ­شوند. این تصاویر را می توان بر روی صفحه کامپیوتر مشاهده نمود. در رادیوگرافی دیجیتالی در مقایسه با عکسبرداری­ های استاندارد، تشعشع کمتری ضرورت دارد.

در زمان انجام این روش فرد چه احساسی دارد؟

عکسبرداری با اشعه ایکس  تنها چند دقیقه می­ کشد و اصلاً دردناک نیست.

برخی افراد ممکن است بدلیل وجود مقوا یا پلاستیک در دهان شان حالت تهوع پیدا کنند. غالباً افراد با تمرکز بر امور دیگری (مانند اشی­ای بر روی دیوار) و تنفس عمیق از طریق بینی، این فرایند را برای خودشان آسانتر  می­ سازند.

خطرات

میزان اشعه ایکس مورد استفاده در عکسبرداری­ های دندانپزشکی اندک است. با این حال در صورت مواجهه با  هرگونه تشعشی و حتی سطوح پایین تشعشع مورد استفاده در این روش، همواره خطری هر چند اندک برای آسیب به سلولها یا بافت ­های بدن وجود دارد. البته خطرات ناشی از اشعه ایکس معمولاً در مقایسه با منافع بالقوه این آزمون بسیار پایین می ­باشد.

زنان باردار می ­توانند عکسبرداری از دندان­ ها توسط اشعه ایکس را تا زمان زایمان خود به تعویق بیاندارند. اگر چه هیچ مدرکی دال بر مضر بودن اشعه ایکس دندانپزشکی برای نوزاد در حال رشد (جنین) وجود ندارد، معمولاً دندانپزشکان نیز توصیه می­ کنند که مادران استفاده از این روش را تا تولد نوزادشان به تاخیر بیاندارند. به تأخیر انداختن عکسبرداری با اشعه ایکس به مدت چند ماه معمولاً به آسیبدیدگی بیشتر دندانها منجر نمی ­شود. ولی برخی مشکلات شدید دندانپزشکی برای مقابله موثر با نگرانی­ های موجود مستلزم عکسبرداری­ های فوری می­ باشند.

نتایج

عکسبرداری با اشعه ایکس تصاویری است از دندان ها، استخوان ­ها و بافت های نرم اطراف آنها که به پیدا کردن مشکلات دندان، دهان و فک کمک می کنند. دندانپزشک می­ تواند بلافاصله پس از اجرای عکسبرداری با شما درباره نتایح حاصله صحبت کند.

عکسبرداری با اشعه ایکس

طبیعی و نرمال

• هیچ گونه پوسیدگی دندانی دیده نمی­ شود.
• هیچ آسیبی در استخوان­های حمایت کننده از دندان­ها دیده نمی­ شود.
• هیچ آسیب دندانی، مانند شکستگی دندان یا فک دیده نمی ­شود.
• هیچ کیست، غده (تومور)، و یا آبسه ­ای دیده نمی­ شود.
• هیچ دندان اضافی و یا نهفته­ ای دیده نشده و هیچ دندانی خارج از محل طبیعی خود قرار ندارد.

غیر طبیعی و ناهنجار

• پوسیدگی دندانی وجود داشته باشد.
• آسیب ­هایی در استخوان های حمایت­ کننده از دندان ­ها دیده شود.
• آسیب­ های دندانی، مانند شکستگی دندان یا فک مشاهده شود.
• کیست ­ها، غده­ ها (تومورها)، و یا آبسه­ هایی مشاهده شود.
• دندان هایی در مکان های غیر طبیعی، اضافی، و یا نهفته وجود داشته باشد.

چه مواردی این آزمایش را تحت تاثیر قرار می­ دهند؟

دلایلی که ممکن است از انجام آزمایش ممانعت نموده و یا نتایج آزمایش را مخدوش سازند، عبارتند از:

• در صورتی که فرد نتواند مقوا یا پلاستیک اشعه ایکس را در دندان ­های خود نگه دارد.
• در صورتی که شما بند، سنجاق، دندان مصنوعی، برآمدگی، و یا سوراخ ­هایی را در جاهای خاصی از بدنتان (گوش، زبان، لب، گونه، یا بینی) داشته باشید.

چه مواردی را باید در نظر بگیرم؟

در صورت مراجعه به دندانپزشک جدیدی، نسخه هایی از عکسبرداری­ های قبلی خود را نزد وی ببرید. در این صورت ممکن است انجام عکسبرداری­ های دیگری ضرورت نداشته باشد.

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com