رادیوگرافی اندامی

رادیوگرافی اندامی تصاویری از دست، مچ دست، بازو، پا، قوزک پا، زانو، لگن، و یا ساق پا ارائه می­ دهد. رادیوگرافی اندامی برای بررسی شکستگی استخوان و یا در رفتگی مفاصل بکار گرفته می­ شود. همچنین از آن برای بررسی جراحات یا آسیب­ دیدگیهای ناشی از بیماری­ هایی مانند عفونت، ورم مفاصل، غده های استخوانی (تومورها) یا سایر انواع بیماری های استخوانی از قبیل پوکی استخوان استفاده می شود.

اشعه ایکس همانند نور یا امواج رادیویی نوعی از تشعشات می­ باشد که مشابه با پرتوی نور چراغ قوه، در قالب اشعه ایکس متمرکز شده است­. اشعه ایکس می ­تواند از بسیاری از اشیاء از جمله بدن انسان عبور کند. اشعه ایکس در نتیجه­ ی برخورد با دستگاه شناساگری که مسئول ثبت فیلم بوده و یا تصاویر را به کامپیوتر می فرستد، تصاویر عکسبرداری را ایجاد می­ کند. بافتهای متراکم بدن از قبیل استخوان، بسیاری از اشعه ­های ایکس را جذب و بلوکه می ­کنند و در تصاویر عکسبرداری شده با اشعه ایکس سفید به نظر می ­رسند. بافت هایی با تراکم کمتر، از قبیل عضلات و اندام­ ها پرتوهای ایکس کمتری را بلوکه کرده (اشعه ایکس بیشتری از آنها عبور می­ کند) و در تصاویر عکسبرداری شده با اشعه ایکس همانند سایه­ هایی خاکستری به نظر می­ رسند. نوعی از اشعه ایکس که عمدتاً از طریق هوا عبور می کند – مثلاً از طریق ریه ها – در تصاویر عکسبرداری شده با اشعه ایکس سیاه  به نظر می ­رسد.

علت انجام رادیوگرافی اندامی

رادیوگرافی اندامی برای بررسی موارد ذیل انجام می شود:

• پیدا کردن علت درد اندام ­ها.
• بررسی شکستگی استخوان یا دررفتگی مفاصل. بررسی اینکه آیا مایعاتی در اطراف مفاصل و استخوان­ ها ساخته شده ­اند.
• بررسی اینکه آیا استخوان­ ها پس از درمان شکستگی و یا دررفتگی، به طور مثال پس از قرار دادن گچ یا آتلی در دست یا پا در موقعیت صحیح خود قرار گرفته­ اند یا خیر. پس از قرار دادن وسیله­ ای مانند یک پین و یا مفصل مصنوعی در استخوان نیز می­ توان از رادیوگرافی بهره برد.
• بررسی تغییرات موجود در استخوان های شما بدلیل بیماری­ هایی مانند عفونت، ورم مفاصل، غده­ های استخوانی (تومور)، آرتروز لگن، استئوآرتریت زانو، یا سایر انواع  بیماری­ های استخوانی.
• پیدا کردن اشیاء خارجی مانند تکه­ های شیشه­ ای یا فلزی.
• بررسی اینکه آیا استخوان های یک کودک رشد طبیعی دارند یا خیر.
• بررسی اینکه آیا استخوان ها و مفاصل پس از جراحی جایگزینی مفصل زانو در موقعیت مناسب خود قرار دارند یا خیر.

چگونگی آماده شدن برای این آزمایش

قبل از آزمایش با اشعه ایکس، با پزشک خود درباره احتمال  بارداری­ تان صحبت کنید. بارداری و خطر تابش اشعه به جنین باید در نظر گرفته شود. خطرات ناشی از اشعه ایکس معمولاً در مقایسه با منافع بالقوه این آزمون بسیار اندک می ­باشد. در صورت ضرورت قطعی عکسبرداری، برای محافظت از نوزاد در برابر پرتوهای اشعه ایکس می­ توان نوعی پیشبند سربی را در مقابل شکم مادر وی قرار داد.

در مورد نگرانی­ هایتان در رابطه با ضرورت انجام این آزمایش، مخاطرات آن، چگونگی انجام آن، و یا معنا و مفهوم نتایج حاصله با پزشک خود گفتگو کنید. برای درک اهمیت این آزمایش، می­ توانید فرم اطلاعات آزمون پزشکی را تکمیل نمایید.

هیچ کار دیگری پیش از انجام این آزمایش ضرورت ندارد.

چگونگی انجام این آزمایش

رادیوگرافی اندامی توسط تکنسین رادیولوژی انجام می­ شود. تصاویر اشعه ایکس توسط یک رادیولوژیست مورد بررسی قرار می­گیرد. برخی از سایر پزشکان نیز می­توانند برای بررسی مشکلات رایجی نظیر شکستگی­ ها و یا التهاب مفاصل از تصاویر رادیوگرافی بهره ببرند.

شما باید هر گونه طلا و جواهراتی را که ممکن است در مسیر تصویر اشعه ایکس قرار بگیرد، از بدن خود خارج نمایید. بسته به ناحیه­ ای که مورد عکسبرداری قرار می­ گیرد شاید لازم باشد تا برخی از لباس هایتان را در بیاورید. ممکن است لباسی گشاد و بلندی برای پوشیدن در طی آزمایش به شما داده شود. در صورتی که لباس زیرتان در مسیر اشعه نباشد می ­توانید آن را به تن خود داشته باشید

در طی این آزمایش چه اتفاقاتی می­ افتد؟

در طی رادیوگرافی، شما بر روی تخت رادیوگرافی می ­نشینید و ضبط کننده ­ی فیلمی در زیر اندام مربوطه قرار داده می ­شود. تکنسین رادیوگرافی اندام مورد نظر را در موقعیت مناسب خود قرار خواهد داد. در صورت مصدومیت، پا و یا بازوی شما به آرامی به کار گرفته خواهند شد و در موقع جابجایی و  تغییر موقعیت نیز از آنها مراقبت خواهد شد. در طی عکسبرداری می­ توان از بالشتها، کیسه های شن، و یا سایر اشیاء  برای نگه داشتن اندام مربوطه در مکان مناسب استفاده نمود. در صورت پوشیدن زانوبند یا وسیله­ ی دیگری، ممکن است درآوردن آنها از بدنتان ضرورت داشته باشد. ممکن است برای محافظت از شما در برابر تشعشعات سپری سربی بر روی ناحیه لگن ­تان قرار بگیرد.

معمولاً دو یا چند تصویر از اندام آسیب دیده گرفته می­ شود. آزمایش بر روی منطقه خاصی تمرکز دارد که آسیب یا صدمه دیده است.

ممکن است رادیوگرافی برای مفاصل و یا اندام ­های فاقد آسیب ­دیدگی آشکار  نیز انجام شود، زیرا جراحت منطقه ­ای از بدن می­ تواند موجب آسیب­ دیدگی سایر نقاط بدن نیز بشود. به عنوان مثال، رادیوگرافی استخوان ران (استخوان فمور) ممکن است شامل تصاویری از مفاصل زانو و ران باشد.

گاهی اوقات از اندام فاقد آسیب نیز به منظور مقایسه با اندام آسیب دیده تصاویری گرفته می­ شود. این کار بویژه برای کودکان اتفاق می ­افتد، چرا که استخوان های کودکان در حال رشد هستند. در کودکان، منطقه ای به نام صفحه رشد استخوانی وجود دارد که استخوانهای جدید در آنجا رشد می­ یابند. از آنجاییکه مشاهده شکستگی و یا سایر تغییرات صفحه رشدی اندکی دشوار است، مقایسه  اندام آسیب دیده با اندام سالم راه حل مناسبی است.

رادیوگرافی اندامی حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می­کشد. در صورت نیاز به اخذ تصاویر بیشتر ممکن است از شما خواسته شود که تا گسترش اشعه ایکس حدود ۵ دقیقه صبر کنید. در برخی از کلینیک ها و بیمارستان ها، تصاویر اشعه ایکس را می­ توان بلافاصله بر روی صفحه نمایش کامپیوتر (دیجیتالی) بدست آورد.

چگونگی احساس آن

شما هیچ گونه ناراحتی و دردی را در طی عکسبرداری با اشعه X احساس نخواهید کرد. فقط ممکن است میز اشعه ایکس سخت و اتاق مربوطه سرد به نظر برسد. در صورت وجود جراحت و مصدومیت با احتمال بیشتری ممکن است موقعیت عکسبرداری را آزارنده یا دردناک تلقی نمایید.

خطرات

در صورت مواجهه با هرگونه تشعشعی و حتی سطوح پایین تشعشع مورد استفاده در این روش، همواره خطری هر چند اندک برای آسیب به سلول­ ها یا بافت ­های بدن وجود دارد. البته خطرات ناشی از اشعه ایکس معمولاً در مقایسه با منافع بالقوه این آزمون بسیار ناچیز می­ باشد.

به عنوان مثال، میزان مواجهه با تشعشعات در عکسبرداری از قفسه سینه با اشعه ایکس، تقریباً با میزان تشعشعات دریافتی در طی پرواز رفت و برگشت از بوستون به لس آنجلس (مونترال به ونکوور) و یا اقامت ۱۰ روزه در کوه های راکی برابری می­ کند (دنور، کلرادو).

نتایج

رادیوگرافی اندامی تصاویری از دست، مچ دست، بازو، پا، قوزک پا، زانو، لگن، و یا ساق پا ارائه می ­دهد. رادیوگرافی اندامی برای بررسی شکستگی استخوان و یا در رفتگی مفاصل بکار گرفته می ­شود. همچنین از آن برای بررسی جراحات یا آسیب­ دیدگی ­های ناشی از بیماری­ هایی مانند عفونت، ورم مفاصل، غده های استخوانی (تومورها) یا سایر انواع بیماری های استخوانی از قبیل پوکی استخوان استفاده می شود. در مواقع اورژانسی، نتایج حاصل از رادیوگرافی در عرض چند دقیقه آماده می ­ شوند. در غیر این صورت، معمولاً رادیولوژیست گزارش رسمی رادیولوژی را برای روز بعد آماده می­ کند.

نتایج طبیعی

• استخوان ها، مفاصل، و بافت نرم اطراف آنها طبیعی به نظر می ­رسد. هیچ شیء خارجی، از قبیل قطعات فلزی یا شیشه ای وجود ندارد.
• هیچ عفونت و رشد غیر طبیعی (تومور) وجود ندارد.
• مفاصل سالم  و بدون دررفتگی بوده و علائم بیماری­ هایی از قبیل آرتریت وجود ندارد.
• تمامی قسمت­ های مفصل جایگزین در موقعیت صحیح  خود قرار دارد.

نتایج غیر طبیعی

• شکستگی استخوان ممکن است وجود داشته باشد.
• اشیاء خارجی، از قبیل قطعاتی فلزی یا شیشه ای، ممکن است وجود داشته باشند.
• رشد غیر طبیعی (تومور) وجود دارد.
• ممکن است علائمی از خونریزی یا عفونت، از قبیل تجمعی از خون، چرک، یا گاز وجود داشته باشد.
• ممکن است مفصلی در رفته باشد.
• ممکن است استخوان ها یا مفاصل علائمی از آسیبدیدگی را در اثر بیماری هایی از قبیل پوکی استخوان، آرتروز، نقرس، بیماری پاژه، و یا آرتریت روماتوئید دست و پا نشان دهند.
• با وجود ظاهر طبیعی استخوان ها، ممکن است تورمی در بافت های اطراف استخوان ها وجود داشته باشد.
• ممکن است قطعاتی شل و فرسوده، یا عفونت­ هایی در مفاصل دارای قطعات مصنوعی (مفصل جایگزین) وجود داشته باشد.

چه عواملی بر روی این آزمایش اثر می گذارند؟

عللی که ممکن است از انجام این آزمایش ممانعت کرده و یا نتایج حاصله را مخدوش سازند، عبارتنداز:

• قادر به ساکن ماندن و حبس نفس خود در طی آزمایش نباشید. این امر موجب تاری تصاویر می­ گردد.
• چاقی، چاقی می تواند بررسی جزئیات را در برخی تصاویر رادیوگرافی با مشکل مواجه سازد.
• اگر حامله هستید و و نیاز به عکسبرداری از پا در ناحیه نزدیک به لگن­ تان دارید.

به چه مواردی باید بیندیشیم؟

• نتایج رادیوگرافی شما ممکن است با نتایج آزمایش قبلی شما تفاوت داشته باشد، شاید بدین دلیل که آزمایش جدید شما در مرکز پزشکی متفاوتی انجام گرفته و یا اینکه نوع آزمایش شما با آزمایش قبلی تفاوت دارد.
• رادیوگرافی اندامی تصاویر واضحی از بافت های نرمی مانند غضروف، تاندون ها، رباط ها ارائه نمی­دهد و ممکن است سی تی اسکن (CT) و یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) برای بررسی وضعیت این بافتهای نرم لازم باشد:

–  سی تی اسکن  بدن (CT)

– تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

• شکستگی استخوان و یا سایرمشکلات استخوانی همواره در تصاویر رادیوگرافی دیده نمی شود. در این موارد، آزمایشات دیگری مانند اسکن استخوان، سی تی اسکن و یا MRI ممکن است برای بدست آوردن تصویری شفاف تر ضروری باشند. برای کسب اطلاعات بیشتر، می ­توانید درباره موضوع اسکن استخوان مطالعه کنید.
• تمام جراحات وارده به دست­ ها و پاها مستلزم رادیوگرافی نیستند. اگر پزشک معتقد است که نتایج رادیوگرافی تغییری ایجاد ننموده و یا فرایند درمان و پیگیری را متاثر نخواهند ساخت، بنابراین وی می ­تواند از انجام رادیوگرافی صرف نظر کند.

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com