اسکن کیسه صفرا

اسکن کیسه صفرا از جمله آزمایشات اسکن هسته ­ای است که برای بررسی عملکرد کیسه صفرا انجام می شود. این اسکن می تواند انسداد­های موجود در لوله هایی (مجاری صفراوی) را نشان دهد، که از کبد به کیسه صفرا و روده کوچک (اثنی عشر) منتهی می­ شوند.

در طی اسکن کیسه صفرا، ماده ردیاب رادیواکتیو به یکی از سیاهرگ ­های بازو تزریق می شود. کبد ماده ردیاب را از جریان خون حذف نموده و به صفرا می­ افزاید، که آن هم به طور طبیعی از طریق مجاری صفراوی به سوی کیسه صفرا جریان می ­یابد. سپس کیسه صفرا، ماده ردیاب را به ابتدای روده کوچک (اثنی عشر) می­ ریزد. دوربین ویژه ­ای (موسوم به گاما) تصاویری از ردیاب را حین عبور از کبد، مجاری صفراوی، کیسه صفرا، روده کوچک تهیه می ­کند.

اسکن کیسه صفرا به چه دلایلی انجام می شود؟

اسکن کیسه صفرا به دلایل زیر انجام می­ شود:

• کمک به تشخیص علت درد در سمت راست فوقانی شکم
• بررسی عملکرد کیسه صفرا. ممکن است سونوگرافی کیسه صفرا قبل از اسکن کیسه صفرا و برای کمک به یافتن مشکلات ساختاری کیسه صفرا انجام یابد. در صورتی که سونوگرافی طبیعی باشد، اسکن کیسه صفرا اغلب برای بررسی عملکرد کیسه صفرا انجام می­ گیرد.
• کمک به تعیین علت زردی
• پیدا کردن انسداد لوله هایی (مجاری صفراوی) که از سوی کبد به کیسه صفرا و روده کوچک (اثنی عشر) می­ روند.
• برای بررسی نشت صفرا بعد از عمل جراحی یا مصدومیت.

چگونگی آماده سازی برای این آزمایش

قبل از اسکن کیسه صفرا، موارد زیر را با پزشک خود مطرح نمایید:

• بارداری یا احتمال وجود بارداری
• شیردهی به نوزاد. ردیاب رادیواکتیو مورد استفاده در این آزمایش می­ تواند وارد شیر مادر شود. به مدت ۲ روز پس از این آزمایش از شیر خودتان برای تغذیه نوزادتان استفاده نکنید. در طی این مدت می توانید از شیر خودتان که قبل از آزمایش ذخیره کرده بودید استفاده کنید. شیر خارج شده از سینه­ های خودتان را به مدت ۲ روز پس از آزمایش دور بیاندارید.
• درصورتی که طی چهار روز گذشته، مورد آزمایش رادیوگرافی با استفاده از ماده حاجب باریوم (مانند تنقیه باریوم) قرار گرفته­ اید و یا اینکه دارویی حاوی بیسموت (مانند پپتو – بیسمول) مصرف نموده ­اید؛ باریم و بیسموت موجود در آنها می­ تواند با نتایج آزمایش تداخل داشته باشد.

به مدت ۴ تا ۱۲ ساعت قبل از اسکن کیسه صفرا از خوردن و نوشیدن خودداری نمایید. البته مدت دقیق آن به هدف انجام آزمایش بستگی دارد و پزشک توصیه­ های لازم مربوطه را به شما ارائه خواهد داد.

ممکن است از شما خواسته شود تا قبل از انجام آزمایش، فرم رضایتنامه را تکمیل نمایید.

در مورد نگرانی­ هایتان در رابطه با ضرورت انجام این آزمایش، مخاطرات آن، چگونگی انجام آن، و یا معنا و مفهوم نتایج حاصله با پزشک خود گفتگو کنید. برای درک اهمیت این آزمایش، می­ توانید فرم اطلاعات آزمون پزشکی را تکمیل نمایید.

چگونگی انجام اسکن کیسه صفرا

اسکن کیسه صفرا معمولاً توسط تکنسین پزشکی هسته ­ای انجام می­ شود. نتایج آزمایش معمولاً توسط یک رادیولوژیست یا متخصص پزشکی هسته ­ای مورد تفسیر قرار می­ گیرند.

شما باید تمامی زیور آلات خود را در بیاورید، زیرا ممکن است با نتایج آزمایش تداخل داشته باشند. همچنین شما باید تمامی یا قسمتی از لباس­ های خودتان را از تنتان در بیاورید (البته با توجه به ناحیه مورد بررسی و در صورت عدم تداخل لباسهای زیر با انجام اسکن می ­توانید آنها را به تن داشته باشید). ولی غالباً قبل از شروع آزمایش لباس گشادی که مخصوص آزمایش است برای استفاده به شما داه خواهد شد.

در طی آزمایش

تکنسین قسمتی از بازوی شما را که قرار است ماده ردیاب رادیواکتیو بدان تزریق شود را پاکسازی می­ کند. سپس مقدار کمی از ردیاب رادیواکتیو از طریق آن ناحیه به بدن شما تزریق می شود.

شما به پشت بر روی تخت آزمایش دراز کشیده و دوربین اسکنر بزرگی نزدیک بالای شکم شما قرار می­ گیرد. پس از تزریق ردیاب رادیواکتیو، دوربین تشعشعات آزاد شده توسط ردیاب را اسکن نموده و با عبور ردیاب از کبد به سمت کیسه­ ی صفرا و روده کوچک تصاویری را می­ گیرد. اولین تصاویر بلافاصله پس از تزریق گرفته خواهند شد. تصاویر ممکن است به صورت پیوسته (همانند ویدئو) بوده و یا اینکه در عرض یک ساعت و نیم آینده و در فواصل متعددی گرفته شوند. برای جلوگیری از مات شدن تصویر باید در حین اسکن آرام و بدون هیچ حرکتی دراز بکشید. ممکن است از شما خواسته شود تا در طی اسکن نفس خود را برای چند ثانیه نگه دارید. دوربین هیچ گونه تشعشعی تولید نمی­ کند، بنابراین در حین اسکن در معرض تشعشعات بیشتری قرار نمی­ گیرید.

ماده­ ای موسوم به کوله ­سیستوکینین که موجب تحریک کیسه صفرا می­ شود نیز ممکن است در طی اسکن به درون یکی از رگ­ های شما تزریق شود. تصاویر گرفته شده پس از این تزریق می­ توانند به تعیین طبیعی بودن عملکرد کیسه صفرا کمک کنند. تجزیه و تحلیل کامپیوتری اطلاعات را می ­توان برای بررسی عملکرد کیسه صفرا بکار گرفت. از شما خواسته خواهد شد تا به سوالاتی درباره ­ی واکنش ­تان به کوله ­سیستوکینین پاسخ دهید. گاهی اوقات دارویی به نام سولفات مورفین برای کمک به تشخیص التهاب کیسه صفرا به فرد تجویز می­ شود.

اسکن کیسه­ ی صفرا در حدود یک الی دو ساعت به طول می ­کشد.

پس از آزمایش

با توجه به نتایج، ممکن است اسکن­ های اضافی دیگری یک روز بعد از آزمایش ضرورت داشته باشد. در صورت نیاز به اسکن مجدد کیسه صفرا، باید قبل از تکرار آزمایش، از مصرف موادغذایی چرب خودداری نمایید.

چگونگی احساس فرد در طی آزمایش

معمولاً هیچ گونه دردی در اثر تزریق سوزن ردیاب احساس نمی ­شود، ولی بعضاً نیز ممکن است سوزش مختصر و یا فشار اندکی را در اثر ورود سوزن به پوست خود احساس کنید. در غیر این صورت، اسکن کیسه صفرا معمولاً بدون درد است. حفظ حالت سکون در طی اسکن اندکی دشوار می ­باشد. برای فراهم نمودن اسباب راحتی خودتان در طی آزمایش، می ­توانید قبل از شروع اسکن تقاضای یک بالش یا پتو نمایید.

در صورت وجود دردهای شکمی، این آزمایش می ­تواند ناراحت­ کننده باشد. سعی کنید با تنفسی آرام و عمیق آرامش خود را حفظ نمایید.

در صورت تزریق کوله ­سیستوکینین در طی آزمایش، ممکن است کوله­ سیستوکینین موجب ایجاد حالت تهوع و یا دردهای شکمی شود. ممکن است تکنسین در طی انجام آزمایش درباره چگونگی تغییرات درد از شما سوالاتی را بپرسد.

خطرات

واکنش­ های آلرژیک به ردیاب رادیواکتیو نادر است. بسیاری از این مواد ردیاب ظرف مدت یک روز از بدن شما دفع خواهند شد (از طریق ادرار یا مدفوع شما)، بنابراین حتما بی درنگ به توالت بروید و سپس دستهای خود را به طور کامل با آب و صابون بشویید. میزان تشعشعات پس از آزمایش به قدری ناچیز است که برای افرادی که با شما در تماس هستند عملاً خطرساز نیست.

گاهی اوقات، ممکن است درد یا تورمی در محل تزریق ایجاد شود. این علائم را معمولاً می توان با گذاشتن پارچه ­ای مرطوب و گرم بر روی بازو کاهش داد.

همواره خطر بسیار اندکی از آسیب به سلولها یا بافت ­های در معرض تشعشات، حتی در سطوح پایین تشعشعات آزاد شده از سوی ردیاب رادیواکتیو مورد استفاده در این آزمون وجود دارد.

نتایج اسکن کیسه صفرا

اسکن کیسه صفرا از آزمایشات اسکن هسته­ ای است که برای بررسی عملکرد کیسه صفرا انجام می شود. نتایج اسکن کیسه صفرا معمولاً ظرف مدت دو روز آماده می­شوند.

اسکن طبیعی کیسه صفرا

• ردیاب رادیواکتیو به میزان مساوی در کبد و سپس در کیسه صفرا و در آغاز روده کوچک (اثنی عشر) جریان یافته است.
• اندازه، شکل و موقعیت کیسه صفرا طبیعی است.

اسکن غیر طبیعی کیسه صفرا

• ممکن است ماده ردیاب به صورت طبیعی توسط کبد از جریان خون حذف نشود، که به معنای وجود بیماری ­های کبدی است.
• کیسه صفرا انقباض و یا تخلیه طبیعی خود را ندارد.
• ممکن است ماده ردیاب به کیسه صفرا نرسد، که به معنی وجود التهاب یا انسداد مجاری توسط سنگ­ های صفراوی است.
• ممکن است ماده ردیاب به ابتدای روده کوچک (اثنی عشر) نرسد، که به معنای انسداد مجرای صفراوی توسط سنگ، تومور، عفونت، یا التهاب لوزالمعده می ­باشد.
• بروز درد حین تخلیه ردیاب توسط کیسه صفرا.

چه عواملی بر روی این آزمایش اثر می گذارند؟

• بارداری. اسکن کیسه صفرا معمولاً در طی دوران بارداری انجام نمی شود، چون تشعشعات می­ توانند به نوزاد در حال رشد (جنین) آسیب برسانند.
• باریم و بیسموت. در صورت ضرورت اسکن کیسه صفرا، باید این اسکن را قبل از آزمایش­ های حاوی ماده ­ی باریوم (مانند تنقیه باریوم) انجام داد.
• ناتوانی در حفظ حالت سکون و آرامش در طی آزمایش.
• آلرژی به مرفین.

به چه مواردی باید بیندیشیم؟

• سونوگرافی کیسه صفرا را نیز می ­توان برای یافتن مشکلات کیسه صفرا انجام داد. آزمایش سونوگرافی نسبت به اسکن هسته­ ای اطلاعات بیشتری را درباره شکل و اندازه کیسه صفرا در اختیار می ­گذارد. ولی از سوی دیگر، اسکن هسته­ ای نیز می ­تواند اطلاعات در باره چگونگی عملکرد کیسه صفرا و انسداد مجاری صفراوی اطلاعاتی را فراهم آورد. برای کسب اطلاعات بیشتر، می­توانید درباره سونوگرافی کیسه صفرا مطالعه نمایید.
• نتایج حاصل از اسکن کیسه صفرا را باید در کنار سایر علائم و نتایج حاصل از سایر آزمایشات از قبیل معاینه بدنی و سونوگرافی مورد تفسیر قرار داد. نتایج غیر طبیعی حاصل از اسکن کیسه صفرا لزوماً به معنای ضرورت برداشتن کیسه صفرا نیست.
• آزمایشی به نام رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP) را می­توان برای یافتن انسداد مجرای صفراوی انجام داد. برای کسب اطلاعات بیشتر، می­توانید درباره آندوسکوپی رتروگراد کلانژیوپانکراتوگرافی (ERCP) مطالعه نمایید. تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) روشی موسوم به کلانژیوپانکراتوگرافی (MRCP)،  ام آر را نیز می ­توان برای یافتن انسداد مجرای صفرا انجام داد.

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com