اسکن استخر خون قلبی

اسکن استخر خون قلبی “Cardiac blood pool scan”  چگونگی پمپاژ خون از قلب به سایر نقاط بدن را نشان می ­دهد. در طی این آزمایش، میزان کمی از مواد رادیواکتیو موسوم به مواد ردیاب به درون یکی از وریدهای بدن تزریق می ­شود. یک دوربین گاما مواد رادیواکتیو را حین عبور از قلب و ریه ها شناسایی می­ کند.
درصد خون پمپاژ شده با هر ضربان قلب، کسر جهشی نامیده می شود. کسر جهشی برآوردی از چگونگی عملکرد ارائه می ­دهد.

دو نوع اسکن استخر خون قلبی وجود دارد:

• اسکن دور اول. این اسکن در ابتدا تصاویری از جریان خون را در قلب و ریه ها تهیه می­ کند. اسکن دور اول را می توان در کودکان برای بررسی مشکلات قلبی موجود در بدو تولد (بیماری مادرزادی قلبی) مورد استفاده قرار داد.
• اسکن در دار یا اسکن MUGA. برای تهیه مجموعه ­ای از تصاویر، این اسکن از سیگنال ­های الکتریکی قلب جهت راه اندازی دوربین استفاده می­ کند. ­سپس می ­توان این تصاویر را همانند تصاویر متحرک مشاهده نمود. این اسکن به ثبت تصاویری از حرکات قلب پرداخته و تعیین می ­کند که آیا فعالیت پمپاژ قلب (انقباض) صحیح است یا خیر. بدست آوردن تمامی زوایای مورد نیاز در اسکن MUGA ۲ الی ۳ ساعت زمان می ­برد و می ­توان آن را قبل و یا بعد از ورزش نیز انجام داد. برای بررسی واکنش شما به نیتروگلیسیرین، احتمالاً این دارو برایتان تجویز خواهد شد. اسکن MUGA را می توان پس از اسکن دور اول انجام داد. این اسکن معمولاً برای کودکان انجام نمی ­شود.

اسکن استخر خون قلبی به چه دلایلی انجام می شود؟

اسکن استخر خون قلبی به دلایل زیر انجام می­شود:

• بررسی اندازه حفرات قلب (بطن ها).
• بررسی عملکرد پمپاژ بطن های تحتانی.
• بررسی اختلالات موجود در دیواره بطن­ ها، از جمله آنوریسم
• بررسی حرکات غیر طبیعی خون در بین محفظه­ های قلبی

چگونگی آماده سازی برای این آزمایش

قبل از اسکن استخر خون قلبی، موارد زیر را با پزشک خود مطرح نمایید:

• حساسیت به هر نوع  دارویی.
• بارداری یا احتمال وجود بارداری.
• آزمایشات اخیری که حاوی مواد ردیاب رادیواکتیو هستند، به عنوان مثال، اسکن استخوان یا اسکن تیروئید.
• وجود دستگاه تنظیم­ کننده ضربان قلب یا سایر دستگاه فلزی در قفسه سینه. این دستگاه ­ها می­ توانند بدست آوردن تصاویر واضح و روشن از جریان خون به قلب را با مشکلاتی مواجه سازند.

ممکن است از شما خواسته شود تا چند ساعت قبل از انجام این آزمایش از خوردن و نوشیدن خودداری نمایید. شما باید از مصرف هر گونه کافئین یا  مصرف سیگار به مدت ۴ الی ۶ ساعت قبل از آزمون  خودداری نمایید.

در صورتی که آزمایش مستلزم انجام تمرینات ورزشی است، باید کفش و لباس راحتی بپوشید.

بسیاری از داروها می ­توانند بر نتایج این آزمایش اثر بگذارند. حتماً تمامی داروهای مصرفی بدون نسخه و تجویزی خودتان را با پزشکتان در میان بگذارید.

در مورد نگرانی­ هایتان در رابطه با ضرورت انجام این آزمایش، مخاطرات آن، چگونگی انجام آن، و یا معنا و مفهوم نتایج حاصله با پزشک خود گفتگو کنید. برای درک اهمیت این آزمایش، می­ توانید فرم اطلاعات آزمون پزشکی را تکمیل نمایید.

چگونگی انجام اسکن استخر خون قلبی

اسکن استخر خون قلبی معمولاً توسط یک رادیولوژیست یا تکنسین پزشکی هسته ­ای و در بیمارستان انجام می ­شود. معمولاً نیازی به اقامت شبانه در بیمارستان نیست.

شما باید تمامی زیور آلات خود را در بیاورید، زیرا ممکن است با نتایج آزمایش تداخل داشته باشند. همچنین شما باید تمامی یا قسمتی از لباس ­های خودتان را از تنتان در بیاورید. البته قبل از شروع آزمایش لباس گشادی که مخصوص آزمایش است برای استفاده به شما داه خواهد شد.

در طی آزمایش

شما بر روی یک میز آزمایش و در زیر دوربین گاما قرار می­گیرید. الکترودهای الکتروکاردیوگرام (EKG، ECG) به قفسه سینه شما متصل می­شوند؛ تا بتوانند سیگنال الکتریکی قلب شما را شناسایی کنند. سپس دوربینی – که نوعی دستگاه گرد فلزی با عرضی معادل ۳ فوت (۱ متر) است – در نزدیکی بدن شما قرار داده می­شود. در صورت احساس سرما یا ناراحتی می کنید، می­ تونید از تکنسین تقاضای یک بالش یا پتو کنید. برای کسب تصاویری از نماهای متعدد باید دوربین را در مکانهای مختلفی از قفسه سینه قرارداد.

تکنسین قسمتی از بازوی شما­ را که قرار است ماده ردیاب رادیواکتیو بدان تزریق شود را پاکسازی می­ کند. سپس برای متوقف کردن جریان خون در سیاهرگهای بازو، باندی پلاستیکی یا تورنیکتی در اطراف بازو پیچیده می ­شود. این کار قرارگیری صحیح سوزن در درون رگ را آسانتر می­ سازد. معمولاً در ادامه مقدار کمی از ماده ردیاب رادیواکتیو  به درون وریدهای موجود در آرنج شما تزریق می­ شود.

در اسکن MUGA، ممکن است نمونه خونی بیمار گرفته شده و سپس ردیاب به آن افزوده شود، و در ادامه این خون مجدداً به درون ورید­های شما تزریق شود.

با حرکت ردیاب رادیواکتیو از طریق جریان خون به سوی قلب، دوربین گاما تصاویر متعددی را از قلب بیمار تهیه می ­کند. حفظ حالت سکون در طی اسکن مهم و ضروری است.

خود دوربین گاما هیچ گونه تشعشعی ندارد، بنابراین در حین اسکن در معرض تشعشعات بیشتری قرار نمی­ گیرید. شما باید در طی هر یک از تصویربرداری­ ها ساکت بمانید، که ممکن است هر یک از این تصویربرداری ­ها حدوداً ۵ دقیقه به طول بکشد. ممکن است از شما خواسته شود:

• برای بدست آوردن تصاویری از نماهای مختلف موقعیت خود را تغییر دهید.
• انجام تمرینات ورزشی در میان اسکن­ ها به منظور بررسی چگونگی عملکرد قلبی شما پس از تنش حاصل از ورزش.
• مصرف نیتروگلیسیرین برای بررسی نحوه پاسخدهی قلب شما به این دارو.

ردیاب رادیواکتیو برای اتصال به سلول­های خونی طراحی شده است  و حدود ۲۰ الی ۳۰ دقیقه زمان می برد. در ادامه برای جذب کامل ماده ردیاب توسط گلبولهای قرمز خون، باید حدود ۲ الی ۴ ساعت صبر کنید. در طی این مدت شاید مجبور به اقامت در مرکز آزمایش باشید. البته بعضی از مراکز آزمایش به بیماران خود اجازه می­دهند که مرکز را ترک کرده و در موعد مقرر برای اسکن بازگردند.

با توجه به نوع مطالعه، اسکن استخر خون قلبی معمولاً ۱۰ دقیقه الی یک ساعت زمان می­برد . البته بدست آوردن تصاویری از تمامی زوایا در اسکن MUGA، مستلزم زمانی برابر با ۲ الی ۳ ساعت می­باشد.

پس از آزمایش

معمولاً پس از اتمام اسکن، می­توانید بلافاصله اتاق آزمایش را ترک کنید. از طرفی هم ممکن است مجبور شوید تا برای بررسی تمامی تصاویر اسکن مدتی را در محل آزمایش منتظر بمانید. در صورت حرکت در طی اسکن و لذا  تار شدن تصاویر بدست آمده، ممکن است اسکن مجدداً تکرار شود.

بعد از اسکن برای دفع کامل ماده ردیاب از بدن­ خود، مقدار زیادی آب بنوشید و مکرراً ادرار کنید. حذف کامل ماده ردیاب یکی دو روز زمان می­ برد.

چگونگی احساس فرد در طی آزمایش

معمولاً هیچ گونه دردی در اثر تزریق سوزن ردیاب احساس نمی­شود، ولی بعضاً نیز ممکن است سوزش مختصر و یا فشار اندکی را در اثر ورود سوزن به پوست خود احساس کنید. در غیر این صورت، اسکن قلبی معمولاً بدون درد است. در اثر استفاده از دوربین گاما شما هیچ چیزی را احساس نخواهید کرد. حفظ حالت سکون در طی اسکن اندکی دشوار می­باشد. ممکن است میز آزمایش سرد به نظر برسد. برای فراهم نمودن اسباب راحتی خودتان در طی آزمایش، می­توانید قبل از شروع اسکن تقاضای بالش یا پتو نمایید.

خطرات

واکنشهای آلرژیک به ردیاب رادیواکتیو نادر است. بسیاری از این مواد ردیاب ظرف مدت یک روز  از بدن شما دفع خواهند شد (از طریق ادرار یا مدفوع شما)، بنابراین حتما بی درنگ به توالت بروید و سپس دستهای خود را به طور کامل با آب و صابون بشویید. میزان تشعشعات پس از آزمایش به قدری ناچیز  است که برای افرادی که با شما در تماس هستند عملاً خطرساز نیست.

گاهی اوقات، ممکن است درد یا تورمی در محل تزریق ایجاد شود. این علائم را معمولاً می توان با گذاشتن پارچه ­ای مرطوب و گرم بر روی بازو کاهش داد.

همواره خطر بسیار اندکی از آسیب به سلولها یا بافتهای در معرض تشعشات، حتی در سطوح پایین تشعشعات آزاد شده از سوی ردیاب رادیواکتیو مورد استفاده در این آزمون وجود دارد.

نتایج اسکن استخر خون قلبی

اسکن استخر خون قلبی چگونگی پمپاژ خون از قلب به سایر نقاط بدن را نشان می­دهد.

متداولترین میزان گزارش­ شده کسر جهشی است که در واقع متوسط میزان خون پمپاژ شده از بطن چپ قلب در طی هر انقباض می ­باشد.

نتایج طبیعی عبارتند از:

• کسر جهشی معادل ۵۵٪ تا ۶۵٪ .
• انقباضات طبیعی دیواره های بطن.

شرایط متعددی می­تواند نتایج اسکن استخر خون قلبی را متاثر سازد. پزشک هر گونه نتایج غیر طبیعی مربوط به علائم و سلامتی شما را با شما در میان خواهد گذاشت.

چه عواملی بر روی این آزمایش اثر می گذارند؟

عاملی که ممکن است از انجام این آزمون ممانعت کرده و یا نتایج حاصله را مخدوش سازند، عبارتنداز:

• ریتم قلبی سریع یا نامنظم.
• داروهایی با اثرات دراز مدت از قبیل نیترات و دیگوکسین.
• اسکن­ های هسته ­ای اخیر ، مثل اسکن غده تیروئید و یا استخوان.
• باریوم، ناشی از تنقیه باریوم، و بیسموت، از جمله پپتو-بیسمول.
• ناتوانی در حفظ سکون در طی آزمایش. وجود کمر درد شدید یا سایر معلولیت­ های جسمی می­ توانند از صاف دراز کشیدن شما در طی اسکن ممانعت کنند.
• چاقی بیش از حد

به چه مواردی باید بیندیشیم؟

• تصویر برداری با اسکن استخر خون قلبی معمولاً در طی دوران حاملگی انجام نمی ­شود؛ زیرا تشعشعات می­ توانند به جنین در حال رشد آسیب برساند.
• اسکن استخر خون قلبی روشی امن و دقیق برای تعیین عملکرد کلی قلب است.
• معمولاً اسکن MUGA قبل و پس از دریافت عمل پیوند قلب و برای ارزیابی عملکرد قلب استفاده می شود. همچنین ممکن است MUGA برای نظارت برکسر جهشی در افراد تحت شیمی درمانی مورد استفاده قرار گیرد.
• به طور کلی، اکوکاردیوگرام نیز اطلاعات مشابهی با MUGA ارائه می­دهد و در عین حال روشی است کمتر تهاجمی. ولی با این حال اسکن MUGA نسبت به اکوکاردیوگرام درباره­ ی کسر جهشی افراد – به خصوص افراد چاق و یا مبتلایان به بیماری ­های ریوی – اطلاعات دقیق­ تری ارائه می­ دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر، می ­توانید درباره مبحث اکوکاردیوگرام به مطالعه بپردازید.

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com