تست تراکم مواد معدنی استخوان

تست تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) تراکم مواد معدنی (مثل کلسیم) را با استفاده از اشعه ایکس یا اسکن توموگرافی کامپیوتری  اندازه گیری می کند. این اطلاعات برای تخمین قدرت استخوان های شما استفاده می شود.

حجم استخوان با افزایش سن از دست می رود. استخوان ها به صورت طبیعی با افزایش سن نازک تر می شوند (که استئوپنی نامیده می شود) به خاطر اینکه استخوان موجود سریعتر از استخوان جدیدی که ساخته می شود تجزیه می شود. زمانی که این اتفاق می افتد، استخوان های ما کلسیم و دیگر مواد معدنی را از دست می دهد و سبک تر، دارای تراکم کمتر و متخلخل تر می شود. این حالت استخوان را ضعیف تر می کند و احتمال اینکه بشکنند را افزایش می دهد.

با از دست دادن بیشتر استخوان، استئوپنی منجر به استئوپروز می شود. بنابراین هرچه استخوان های شما ضخیم تر باشد، بیشتر طول می کشد تا دچار استئوپوروز شود. اگرچه استئوپروز می تواند در مردان هم اتفاق بیفتد، در زنان بالای سن ۶۵ سال متداول تر است.

اگر تراکم استخوان کمتر از حد طبیعی باشد، می توانید کارهایی برای افزایش قدرت استخوان و کاهش احتمال شکستن آن انجام دهید. بعضی راه ها برای افزایش تراکم و قدرت استخوان شامل ترکیب کلسیم و مکمل های ویتامین دی با ورزش های تحمل وزن (مثل راه رفتن), استفاده از وزنه (مثل بلند کردن وزنه یا استفاده از دستگاه های بدنسازی) و استفاده از داروها می باشد. راه های متفاوت متعددی برای اندازه گیری BMD وجود دارد که عبارتند از:

دانسیتومتری به روش دگزا (DEXA). این راه دقیق ترین راه اندازه گیری BMD است. در این روش  از دو پرتوی اشعه ایکس متفاوت برای تخمین تراکم استخوان در ستون فقرات و لگن استفاده می شود. استخوان های قوی و متراکم اجازه عبور اشعه ایکس کمتری از میان خود را می دهد. میزان هر پرتو اشعه ایکس که توسط استخوان و بافت نرم مسدود شده است با یکدیگر مقایسه می شود.  DEXAمی تواند از دست دادن حتی ۲% استخوان در سال را اندازه گیری کند. این روش سریع است و از دوز های بسیار کم تشعشع استفاده می کند. سنجش جذب اشعه ایکس تک انرژی (SXA) ممکن است برای اندازه گیری تراکم استخوان ساعد و پاشنه استفاده شود اما SXA به اندازه  DEXA کاربرد ندارد.

دانسیتومتری به روش p-DEXA: این روش نوعی تست DEXA است. این روش تراکم استخوان ها را در بازو یا پاها اندازه گیری می کند مثل مچ- این روش نمی تواند تراکم استخوان هایی که احتمال دارد بشکند مثل لگن و ستون فقرات را اندازه گیری کند. ماشین های P-DEXA واحدهای قابل حملی هستند که در مطب پزشک هم استفاده می شود. P-DEXA از دوزهای بسیار کم تشعشع استفاده می کند و نتایج سریعتر از اندازه گیری های DEXA استاندارد آماده می شود. P-DEXA به اندازه DEXA برای مشخص کردن اینکه دارو چقدر برای درمان استئوپروز موثر است مفید نیست.
سنجش جذب فوتون دوتایی(DPA). این تست از ماده رادیواکتیو برای اندازه گیری تراکم استخوان استفاده می کند. با این روش دانسیتی لگن و ستون فقرات اندازه گیری می شود. DPA از دوزهای بسیار کم تشعشع استفاده می کند اما زمان های اسکن آهسته تری از روش های دیگر دارد.
قبل از اینکه برای استئوپروزیس غربالگری شوید، ممکن است بخواهید درباره کاری که خواهید کرد اگر تست نشان دهد که شما احتمال بالای ابتلا به استئوپروز دارید فکر کنید.

تست تراکم ماده معدنی استخوان در موارد زیر پیشنهاد می شود:

• تمام زنانی که بالای سن ۶۵ سال هستند و زنان جوان تری که خطر افزایش یافته ای برای استخوان های شکسته ایجاد شده توسط استئوپروز را دارند.
• مردان با ریسک فاکتورهای استئوپروزیس مثل سن بالاتر از ۷۰ سال
• مردان و زنانی که هایپرپاراتیروئیدیسم دارند.
• مردان و زنانی که کورتیکواستروئید مصرف می کنند مثل پردنیزولون برای مدت طولانی
• پیگیری این مسئله که درمان استئوپروز برای مردان و زنانی که به مدت دو سال یا بیشتر درمان می شوند چقدر موثر بوده است.

آمادگی

از پوشیدن لباس ها با دکمه های فلزی یا گیره های فلزی در زمان تست اجتناب کنید. شما ممکن است بخواهید زیورآلاتی را که ممکن است با اسکن تداخل ایجاد کند مثل دستبند را در بیاورید البته اگر اسکن روی مچ شما انجام می شود.

روش انجام

اسکن های تراکم مواد معدنی استخوان معمولا در دپارتمان رادیولوژی خاص یا کلینیک توسط فرد متخصص انجام می شود.

خطرات

در زمان دانسیتومتری (BMD), شما با دوز بسیار کم تشعشع مواجه می شوید. اسکن BMD برای زنان باردار به خاطر مواجهه اشعه با نوزاد به دنیا نیامده توصیه نمی شود.

نتایج

تست تراکم مواد معدنی استخوان، تراکم مواد معدنی (مثل کلسیم) را در استخوان های شما با استفاده از اشعه ایکس خاص یا اسکن توموگرافی کامپیوتری اندازه گیری می کند. نتایج معمولا در ۲ تا ۳ روز در دسترس است. نتایج تراکم مواد معدنی استخوانی می تواند به شیوه های متعدد گزارش شود.

امتیاز T

نمره T BMD در مقایسه با امتیاز متوسط فرد ۳۰ ساله سالم است. این نمره به عنوان انحراف معیار(SD) بیان می شود که مقیاس آماری این مسئله است که چقدر هر فرد در گروه با میانگین گروه رابطه نزدیکی دارد. BMD میانگین با اندازه گیری تراکم استخوان گروه بزرگ ۳۰ ساله های سالم تعیین می شود (طیف مرجع بزرگسال کم سن و سال). مقادیر BMD سپس به عنوان انحراف معیار از میانگین این گروه مرجع گزارش می شود. تقریبا تمام افراد ۳۰ ساله مقدار BMD در ۲ انحراف معیار از این میانگین دارند.

مقدار منفی به این معنی است که شما استخوان های نازک تر(تراکم استخوانی کمتر ) از فرد ۳۰ ساله دارید. هر چه عدد منفی تر باشد, تراکم استخوانی کمتری در مقایسه با فرد ۳۰ ساله متوسط دارید.

تراکم ماده معدنی استخوانی

طبیعی

• کمتر از ۱ انحراف معیار زیر طیف مرجع بزرگسال جوان (بیش از -۱)

تراکم استخوانی کم (استئوپنی)

• ۱ تا ۲.۵ SD زیر طیف مرجع جوان (-۱ تا -۲.۵)

استئوپروز

• بیش از ۲.۵ SD زیر طیف مرجع جوان (-۲.۵ یا کمتر)

اگر نتیجه تست تراکم ماده معدنی استخوان شما کم باشد

• شما استئوپروز دارید. پزشکان معمولا از کمترین امتیاز T برای تشخیص استئوپروز  استفاده می کنند برای مثال اگر امتیاز T  شما در ستون فقرات -۳ باشد و امتیاز T شما در لگن -۲ باشد , امتیاز T ستون فقرات برای تشخیص استئوپروز استفاده می شود.
• هرچه امتیاز T شما بالاتر باشد, احتمال شکستن استخوان طی افتادن یا آسیب حداقل بیشتر خواهد بود.

امتیاز های BMD کم ممکن است توسط مشکلات دیگری هم ایجاد شده باشد از جمله:

• استفاده از داروهای معین
• سرطان مثل مولتیپل میلوما
• سندرم کوشینگ, هایپرتیروئیدیسم یا هایپر پاراتیروئیدیسم
• بیماری ستون فقرات مثل اسپوندیلیت آنکیلوزان
• یائسگی زودهنگام
• نقص ویتامین D

امتیاز Z

مقدار BMD ممکن است با افراد دیگر هم سن, جنس و نژاد شما مقایسه شود. این امتیاز Z شما نامیده می شود.

• مقدار منفی به  این معنی است که استخوان های شما نازک تر (تراکم استخوانی کمتر) و ضعیف تر از بیشتر افراد در گروه سنی شما است.
• مقدار مثبت به این معنی است که استخوان های شما ضخیم تر و قوی تر از بیشتر افراد در گروه سنی شما است.

عوامل اثر گذار بر روی نتایج تست

دلایلی که شما ممکن است نتوانید تست تراکم ماده معدنی استخوانی را انجام دهید یا علت اینکه نتایج ممکن است مفید نباشد عبارتند از:

• عدم توانایی حفظ وضعیت درست بدنی در طی تست
• سابقه ی داشتن استخوان شکسته. این مورد می تواند نتایج BMD مثبت کاذب ایجاد کند.
• آرتریت ستون فقرات. در این مورد، تغییرات ایجاد شده توسط آرتریت در ستون فقرات ممکن است باعث شود که ستون فقرات در بهترین وضعیت برای اندازه گیری استئوپروز قرار نگیرد.
• ایمپلنت های فلزی در جراحی تعویض یا شکستگی هیپ

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com