ژن ها و وراثت

ژن ها و وراثت / ژن های والیدن به فرزندان به ارث می رسند و تا حدی ویژگی های جسمانی و ذهنی آن ها را تعیین می کنند. در برخی موارد، ژن های غیر طبیعی هم می توانند منتقل شوند و اختلالات ژنتیکی ارثی  بدهند.

چگونه ژن ها به ارث می رسند؟  از راه نسل ها

در هر نسل، ژن ها بیان می شوند. نیمی از ژن های کودک از پدر و نیمی دیگر از مادر به ارث می رسد. یک چهارم ژن ها از پدربزرگ ها می آیند. چگونه این حالت رخ می دهد؟ به جای کل ۴۶ کروموزوم، هر تخمک و هر اسپرم تنها نیمی از آن یعنی ۲۳ کروموزوم را دارند. وقفتی که در زمان لقاح به هم می رسند، با هم ترکیب شده و ماده ِ ژنتیکی کاملی را می سازند.

یکی از ۲۳ کروموزوم ، کروموزوم های جنسی است پس جنسیت در زمان لقاح تعیین می شود. هر تخمک کروموزوم X دارد و هر اسپرم هم کروموزوم X یا Y  دارد. اگر دو کروموزوم X با هم ترکیب شوند کودک دختر می شود و اگر کروکموزوم های X و Y با هم ترکیب شوند نوزاد پسر می شود ( سمت راست را ملاحظه کنید).

ژن ها چه هستند؟

ژن ها بر روی ساختارهای گردی به نام کروموزوم ها قرار دارند که در هسته ی تمامی سلول های بدن قرار دارند. هر ژن  شامل موقعیت خاصی از هر کروموزوم است. به علت آن که ژن ها دستوراتی برای  ساخت پروتئین ها در بر دارند و پروتئین ها ساختار و عملکرد هر سلول را تعیین می کنند، ژن ها مسئول تمام ویژگی های وراثتی می باشند.

تمام دستورات ژنتیکی برای هر فرد به نام ژنوم خوانده می شود و توسط ۲۳ جفت کروموزوم منتقل می شود . شامل حدود ۲۰ الی ۲۵ هزار ژن است.

وراثت چگونه رخ می دهد؟

در زمان لقاح، جنین ۲۳ کروموزوم از تخمک مادر و ۲۳ کروموزوم از اسپرم پدر را دریافت می کند. این ها با هم جفت شده و ۴۶ کروموزوم را می سازند. جفت کروموزوم های ۱ تا ۲۲ تقریبا مشخص و قابل شناسایی  هستند. جفت بیست وسوم شامل کروموزوم های جنسی است که X و یا Y می باشد.

هر تخمک و اسپرم ترکیب متفاوتی از ژن ها را در بر دارند. علت آن اینست که وقتی تخمک و اسپرم شکل می گیرند، کروموزوم های آن ها به هم می رسند و به طور تصادفی ژن ها را بین همدیگر جابجا می کنند قبل از آن که سلول تقسیم شود. این به این معنی است که به جز در موارد دوقلویی هر فرد  کروموزوم های منفردی دارد.